توضیحات طرح

مراتع يکی از منابع طبیعی مهم و اساسی در توسعه پايدار هر کشور محسوب می‌شود. تغییر نگرش نسبت به نقش عامل انسانی مشارکت و توانمندسازی او درراه نیل به توسعه پايدار و همچنین وجود مشکلات و مسائلی در عرصه¬های منابع طبیعی کشور موجب ارائه الگوهای جديد مديريت علمی در مقابل شیوه بهره¬برداری سنتی در اين عرصه¬ها شد. يکی از اين سیاست¬ها واگذاری طرح¬های مرتع‌داری به بهره-برداران این‌گونه عرصه¬ها است. مديريت مراتع بايد در جهت کاهش تخريب در اين منابع طبیعی تجدیدشونده پیش رود. يکی از راهکارهای تأثیرگذار برای کاهش تخريب مراتع، مشارکت بهره¬برداران در اجرای طرح¬های مرتع‌داری است.در اجرای طرح مرتعداری چندمنظوره علاوه بر مسائل فنی به سایر ظرفیت و کابری های سازگار با طبیعت برای کمک به اقتصادی کردن واحدهای بهره برداری استفاده شده است . از اهداف اجرایی این طرح می توان احیاء و جلوگیری از انقراض گیاهان دارویی در معرض خطر، کمک به حفظ تنوع زیستی منطقه، مرتع داری پایدار وایجاد شغل جایگزین بجای دامداری و کسب درامد بیشتر از دامداری ،کاهش فشار دام بر مراتع و جلوگیری از چرای بی رویه در مراتع می باشد.این طرح در استان چهارمحال وبختیاری، شهرستان بروجن، بخش بلداجی، روستای علی آباد، مرتع پسونده شریف(پیوندی) (طرح مرتعداری با مساحت241 هکتار) اجرا گردید در این طرح به جای استفاده از علوفه مراتع برای دام ها از سایر استعدادهای مراتع مثل حیاء، کشت، تولید و توسعه گیاهان دارویی بومی و درخطر انقراض(آنغوزه، باریجه، موسیر،کلوس) ، زنبورداری نیز استفاده شده است. از جمله اقدامات دیگر صورت گرفته در این طرح برگزاری جلسات اموزشی ترویجی ، بازدید جوامع محلی و مجریان و بهره‌برداران،تشکیل تشکل طبیعت سبز چغاخور و گروه همیاران طبیعت چغاخور و تلاش جهت بهبود وضعیت منابع طبیعی ، ارتقاء آگاهی و مهارت های فنی بهره برداران و ترغیب بهره برداران برای توسعه معیشت های سازگار با طبیعت از اقدامات اچرایی طرح می باشد. در این طرح عمليات كپه كاري در سطح 8/37 هكتار، عمليات قرق (استراحت و تجديد حيات ) در سطح 2/162 هكتار،عمليات کشت گیاهان دارویی در سطح 10 هكتار انجام شده است. منطقه مورد مطالعه به دلیل پوشش گیاهی نسبتاً خوب و متنوعی که دارد و وجود گون زارهاي متعدد، گياهان گل¬دار در اواسط ارديبهشت، مکان بسیارمناسبی براي زنبورداري محسوب می‌گردد که یکی از اقدامات بسیار مهم در این طرح پرورش زنبورعسل و تولید عسل های کاملا طبیعی و رنگی و ژل رویال و گرده گل می باشد.یکی از اقدامات مجری طرح تشکیل گروه همیاران طبیعت و دریافت تجهیزات اطفاء حریق از اداره منابع طبیعی در راستای پیشگیری و اطفاء حریق می باشد.. از جمله دلایل موفقیت این طرح می توان به کسب درآمد به مراتب بهتر از اشتغال‌های قبلی (دامداری و ...)، جلوگیری از انقراض گونه های بومی وخاص،ایجاد انگیزه در جوامع محلی جهت کشت گیاهان دارویی و پرورش زنبورعسل اشاره داشت. قبل از اجرای طرح مقدار کل تولید علوفه در سطح مرتع موردنظر 25370 کیلوگرم بوده است که بعد از اجرای طرح (عملیات کپه کاری و قرق) و در سال پانزدهم اجرای طرح، مقدار تولید علوفه در سطح مرتع به 50186کیلوگرم افزایش می‌یابد. بنابراين با توجه به آمار فوق، افزايش توليد علوفه ناشی از عملیات قرق و کپه کاری در طي دوره اجرای طرح، معادل 24816 كيلوگرم است كه با توجه به قيمت پلکانی علوفه در سال‌های اجرای طرح، ارزش ريالي علوفه توليدي معادل 3832654 هزار ريال می‌باشد. در عملیات کپه کاری فاصله کپه‌ها از همديگر حدود 50 الي 100 سانتیمتر و به‌طور متوسط در هكتار 10000 كپه (حفره كوچك) به ابعاد 15 × 15 ×15 سانتیمتر در نظر گرفته شد و بذور گياهان(گياهيAstragalus angustiflorus Heracleum persicum Allium hirtifolium Allium stipitatum Agropyron) در چاله كشت گردید. با در نظر گرفتن ميزان بارندگي ساليانه حدود 5/1263 میلی‌متر منطقه، فلور گیاهی منطقه ، گونه‌هاي گياهي موسیر یا Allium hirtifolium، آنغوزه یا Ferula assa-foetida، باریچه یا Ferula gumosa و کلوس یا Kelussia odoratassima که عملکرد اقتصادی بسیار خوبی دارند انجام گرفت. برای کشت بذور گونه‌های باریچه، آنغوزه در منطقه لازم است فاصله چاله‌های از همديگر حدود 100 سانتیمتر و به‌طور متوسط در هر هكتار 2000 چاله (حفره كوچك) به ابعاد 15 × 15 ×15 سانتیمتر در نظر گرفته شد و بذور گونه‌های فوق در هر چاله در عمق 3-5 سانتیمتری کشت گرددید. میزان بذر موردنیاز گونه‌های باریچه، آنغوزه و کلوس در هنگام کشت 5 کیلوگرم در هکتار برای سه سال اول اجرای طرح و 2 کیلوگرم در هکتار جهت واکاری قطعات در سال‌های بعد از سال سوم در نظر گرفته‌شده است. در پلاک پسونده شریف 10 هکتار عملیات کشت گیاهان دارویی انجام شد. برخي از اراضي مرتعي منطقه طرح به علت دارا بودن پوشش گياهي نسبتاً مناسب، گونه‌هاي گياهي مرغوب و خوش‌خوراک و شرايط توپوگرافي و آب و هوائي پتانسیل بسیار خوبی برای تجدید حیات طبیعی را دارند. این‌گونه اراضي داراي شرايط لازم جهت احياء بوده و می‌توان تنها با ايجاد يك دوره استراحتي در دو فصل رویش متوالي، امكان تجديد حيات طبيعي را براي آن‌ها مهيا نمود.طرح به 4 قطعه تقسیم بندی شد نحوه قرق بدین¬صورت می باشد که در سال اول و دوم قطعه اول برای عملیات قرق و قطعات دوم و سوم و چهارم مورد تعلیف دام قرار می گیرند و در سال های بعد به همین ترتیب یک قطعه به مدت دو سال قرق و قطعات باقی مانده مورد تعلیف دام قرار می گیردکه برای جلوگیری از بین رفتن گونه¬های گیاهی خوش¬خوراک سیستم تناوبی برای سه قطعه مذکور این کار انجام می شود.

اطلاعات طرح

عنوان طرح

طرح مرتعداری چندمنظوره – معیشت‌های جایگزین (پرورش زنبور عسل و تولید محصولات مختلف مانند عسل های رنگی، ژل رویال، گرده گل) استان چهارمحال و بختیاری شهرستان بروجن

تاریخ پایان :

تاریخ شروع : 1395/01/01

مختصات UTM محل طرح

جنوب X: 482500 -- Y: 3532400

شمال X: 482500 -- Y: 3534400

غرب X: 481500 -- Y: 3533600

شرق X: 483500 -- Y: 3533600

محل اجرای طرح

استان : چهارمحال وبختيارئ، شهرستان : بروجن، شهر : بلداجي، بخش : امامزاده حمزه علي، روستا : علي اباد

ثبت شده توسط

دبیر کمیته فنی استان چهارمحال وبختيارئ

دریافت فایل PDF پرسشنامه

موقعیت روی نقشه

موقعیت روی نقشه تنظیم نشده است

تصاویر طرح

تصویری مربوط به طرح جهت نمایش بصورت بنر در سامانه
تصاویر مربوط به منطقه، پروژه ، طرح
نقشه های مربوط به منطقه یا طرح
درس آموخته ها بصورت فیلم که از مجری طرح گرفته شده است
عکس ی از جلسه کمیته فنی
فایل پی دی اف یا عکس صورت جلسه کمیته فنی
لیست امضای اعضای کمیته فنی

پرسشنامه

1- حق مالکیت معنوی
اگر تمام و یا بخشی از بهترین تجربیات/ دانش بومی توضیح داده شده در این قالب تحت پوشش حق مالکیت معنوی برای سازمان ، نهاد، فرد، گروه، تشکل رسمی و یا بومی و جوامع محلی می باشد، مشخص کنید:


توضیحی در مورد سازمان ، نهاد، فرد، گروه، تشکل رسمی و یا بومی و جوامع محلی صاحب حق بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه دهید:


2- طبقه بندی
بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را بر اساس نوع عرصه/ ارتباط با ماموریت های محوری سازمان جنگلها مراتع و آبخیزداری/ و تاثیرات آن در اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی طبقه بندی کنید ( می توانید چندین گزینه را انتخاب کنید)
کاربری غالب در منطقه مشخص شده
  • جنگل : خیر


  • مرتع : بلی


  • بیابان : خیر


  • حفاظت از عرصه های منابع طبیعی : بلی


  • آبخیزداری/ آبخوانداری : خیر


  • توان افزایی جوامع محلی : بلی


  • سایر ( عنوان درج گردد)


کمک به اقدامات مدیریت منابع طبیعی

  • حفاظت و پیشگیری از تخریب


  • احیاء


  • توسعه


  • بهره برداری


  • سازگاری با شرایط نامطلوب نظیر خشکسالی/ طغیان امراض و آفات/ کاهش تولید علوفه و...


  • ظرفیت سازی و ارتقاء آگاهی


  • مشارکت، همکاری


کمک به اهداف توسعه پایدار منابع طبیعی

  • بهبود وضعیت اقتصادی


  • بهبود سرمایه های اجتماعی نظیر ایجاد و ساماندهی تشکلها، آموزش، ارتقاء آگاهی و...


  • بهبود وضعیت اکوسیستم های منابع طبیعی


نوع اثرات بهترین تجربیات/ دانش بومی در محدوده استفاده از آن

  • اثرات تولیدی و یا بهره وری


  • اثرات اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی


  • اثرات زیست محیطی


3- تشریح موقعیت و شرایط
عنوان بهترین تجربیات/ دانش بومی و سال شروع


موقعیت مکانی ( در صورت وجود نقشه ای ارائه دهید) باgps از اسامی رسمی و محلی برای تشریح این موفعیت استفاده نمایید


راجع به وضعیت طبیعی محل به اختصار توضیح دهید

  • اقلیم


  • خاک


  • توپوگرافی


  • پوشش گیاهی


  • وضعیت منابع آب


وضعیت غالب شرایط اقتصادی – اجتماعی مردم ساکن در محل و یا در مجاورت آن

  • سطح درآمد، منابع اصلی و فرعی درآمد، مالکیت اراضی و حق بهره برداری رسمی و عرفی از منابع طبیعی شامل زمین/ آب/ تولیدات مرتع جنگل/ کیاهان دارویی و...


بر پایه چه معیار و شاخصهایی بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را اثرگذار در مدیریت پایدار منابع طبیعی و آبخیزداری می دانید


4- تشریح مشکلات ( علل مستقیم و غیر مستقیم) و اهداف بهترین تجربیات/ دانش بومی
تشریح مشکلات و چالشهای منطقه در رابطه با مدیریت منابع طبیعی و آبخیزداری


چالشهایی که توسط بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده حل می شود را توضیح دهید


اهداف اجرایی بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را مشخص کنید


5- فعالیت ها
روشهای معمول در رابطه با اهداف و فعالیتهای بهترین تجربیات/ دانش بومی را تشریح کنید


توضیح مختصر در خصوص تکنیک و روشهای اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه دهید


توضیح مختصری راجع به فعالیت های اصلی با توجه به اهداف اجرایی ارائه دهید. فعالیتهای هر هدف اجرایی مشخص شده در بند فوق را بیان نمائید.


نقاط اشتراک و تفاوت بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده و مزایای آن را در مقایسه به با روش های معمول مرتبط بیان کنید


آیا اقدامی در ارتباط با الگو سازی و بهره برداری از بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده در طرح های اجرایی مرتبط صورت گرفته است؟ در صورتی که جواب مثبت است تشریح نمائید.


6- سازمان ها / نقش آفرینان درگیر ( همکاری، مشارکت و نقش دست اندرکاران)
نام و مشخصات تشکلها، سازمانهای مردم نهاد، تعاونیها، انجمن ها و سایر بخشهای غیر دولتی مشارکت کننده در این تجربه موفق را بیان کنید

  • 2 مورد


در صورتیکه این تجربه موفق با مشارکت دستگاه های اجرایی دولتی / دیگر انجام شده نام دستگاه های مذکور را ذکر نمایید

  • 2 مورد


نقش دست اندرکارانی را که نام بردید ( دولتی و غیر دولتی) در برنامه ریزی، و اجرا و پایش و ارزیابی بهترین تجربیات/ دانش بومی ذکر کنید


7- اثر بخشی
در مورد اثرات کاربرد بهترین تجربیات/ دانش بومی در منطقه اجرای آن توضیح دهید (دو اثر اولویت دار در زمینه های عنوان شده ذکر شود

  • اثرات اقتصادی – اجتماعی ( از جمله فرهنگی)

    2 مورد


  • بهبود وضعیت منابع طبیعی و آبخیزداری

    2 مورد


در مورد دو اثر خارج از محدوده اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی توضیح دهید ( اثرات آن در مناطق اطراف مشاهده می شود)

  • 2 مورد


تاثیر بر تخریب سرزمین، تنوع زیستی و تغییر اقلیم

  • به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر کاهش تخریب سرزمین دارد؟ تخریب سرزمین به عوامل انسانی و یا طبیعی اطلاع می شود که در دراز مدت موجب کاهش قابلیت تولید خاک می گردند

    بله/خیر : بلی


  • به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر حفظ تنوع زیستی دارد؟

    بله/خیر : بلی


  • به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر تعدیل و یا سازگاری با اثرات تغییر اقلیم دارد؟ منظور از تغییر اقلیم در این سند کلیه اقداماتی است که موجب کاهش انتشار کربن اتمسفری و یا افزایش ترسیب یا ذخیر کربن در پوشش گیاهی و خاک می گردد. توسعه پوشش گیاهی از اقدامات شاخص ترسیب کربن در بخش منابع طبیعی می باشد.

    بله/خیر : بلی


  • به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر ارتقاء تاب آوری عوامل انسانی و طبیعی مرتبط دارد؟ منظور از تاب آوری قابلیت حفظ کارکرد سیستم در مواجه با یک شوک و یا ننش ناشی از عوامل اقلیمی و یا انسانی می باشد.

    بله/خیر : بلی


آیا توجیه اقتصادی و تحلیل هزینه – فایده برای اثرات بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده انجام شده است؟ در صورتی که جواب مثبت است توضیح دهید


آیا اثر بخشی این تجربه موفق و یا دانش بومی را پایدار می دانید درصورتی که جواب بلی است دلایل خود را بیان کنید


8- قابلیت تکرار و تعمیم
آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده به سایر مناطق بسط داده / معرفی شده است؟ اگر بلی به کجا


آیا دستگاه های دولتی اقدامات حمایتی/ تشویقی . ترویجی جهت تعمیم بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را انجام داده اند اگر جواب بلی است نوع اقدامات را تشریح نمائید


به اعتقاد شما بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده امکان تعمیم با درصدی از سازگاری به منطقه دیگر دارد؟ اگر بلی در چه سطحی؟

  • محلی

    محلی : بلی


  • کدام شهر و شهرها

    استانی : بلی


  • سایر استانها(کدام استان و استانها)

    ملی : بلی


  • خاور میانه (کدام کشور یا کشورها)

    منطقه ای : خیر


  • سایر کشورهای نقاط جهان(کدام کشور یا کش.رها)

    بین المللی : خیر


9- درس آموخته ها
مربوط به منابع انسانی


مربوط به جنبه های مالی


مربوط به جنبه های فنی