اطلاعات پرسشنامه

طرح مرتعداری چندمنظوره – معیشت‌های جایگزین (پرورش زنبور عسل و تولید محصولات مختلف مانند عسل های رنگی، ژل رویال، گرده گل) استان چهارمحال و بختیاری شهرستان بروجن


تاریخ شروع:
1395/01/01
تاریخ پایان:

استان:
چهارمحال وبختيارئ
شهرستان:
بروجن
شهر:
بلداجي

مختصات جغرافیایی UTM
شمال :
482500 , 3534400
جنوب:
482500 , 3532400
شرق:
483500 , 3533600
غرب:
481500 , 3533600

توضیحات :
مراتع يکی از منابع طبیعی مهم و اساسی در توسعه پايدار هر کشور محسوب می‌شود. تغییر نگرش نسبت به نقش عامل انسانی مشارکت و توانمندسازی او درراه نیل به توسعه پايدار و همچنین وجود مشکلات و مسائلی در عرصه¬های منابع طبیعی کشور موجب ارائه الگوهای جديد مديريت علمی در مقابل شیوه بهره¬برداری سنتی در اين عرصه¬ها شد. يکی از اين سیاست¬ها واگذاری طرح¬های مرتع‌داری به بهره-برداران این‌گونه عرصه¬ها است. مديريت مراتع بايد در جهت کاهش تخريب در اين منابع طبیعی تجدیدشونده پیش رود. يکی از راهکارهای تأثیرگذار برای کاهش تخريب مراتع، مشارکت بهره¬برداران در اجرای طرح¬های مرتع‌داری است.در اجرای طرح مرتعداری چندمنظوره علاوه بر مسائل فنی به سایر ظرفیت و کابری های سازگار با طبیعت برای کمک به اقتصادی کردن واحدهای بهره برداری استفاده شده است . از اهداف اجرایی این طرح می توان احیاء و جلوگیری از انقراض گیاهان دارویی در معرض خطر، کمک به حفظ تنوع زیستی منطقه، مرتع داری پایدار وایجاد شغل جایگزین بجای دامداری و کسب درامد بیشتر از دامداری ،کاهش فشار دام بر مراتع و جلوگیری از چرای بی رویه در مراتع می باشد.این طرح در استان چهارمحال وبختیاری، شهرستان بروجن، بخش بلداجی، روستای علی آباد، مرتع پسونده شریف(پیوندی) (طرح مرتعداری با مساحت241 هکتار) اجرا گردید در این طرح به جای استفاده از علوفه مراتع برای دام ها از سایر استعدادهای مراتع مثل حیاء، کشت، تولید و توسعه گیاهان دارویی بومی و درخطر انقراض(آنغوزه، باریجه، موسیر،کلوس) ، زنبورداری نیز استفاده شده است. از جمله اقدامات دیگر صورت گرفته در این طرح برگزاری جلسات اموزشی ترویجی ، بازدید جوامع محلی و مجریان و بهره‌برداران،تشکیل تشکل طبیعت سبز چغاخور و گروه همیاران طبیعت چغاخور و تلاش جهت بهبود وضعیت منابع طبیعی ، ارتقاء آگاهی و مهارت های فنی بهره برداران و ترغیب بهره برداران برای توسعه معیشت های سازگار با طبیعت از اقدامات اچرایی طرح می باشد. در این طرح عمليات كپه كاري در سطح 8/37 هكتار، عمليات قرق (استراحت و تجديد حيات ) در سطح 2/162 هكتار،عمليات کشت گیاهان دارویی در سطح 10 هكتار انجام شده است. منطقه مورد مطالعه به دلیل پوشش گیاهی نسبتاً خوب و متنوعی که دارد و وجود گون زارهاي متعدد، گياهان گل¬دار در اواسط ارديبهشت، مکان بسیارمناسبی براي زنبورداري محسوب می‌گردد که یکی از اقدامات بسیار مهم در این طرح پرورش زنبورعسل و تولید عسل های کاملا طبیعی و رنگی و ژل رویال و گرده گل می باشد.یکی از اقدامات مجری طرح تشکیل گروه همیاران طبیعت و دریافت تجهیزات اطفاء حریق از اداره منابع طبیعی در راستای پیشگیری و اطفاء حریق می باشد.. از جمله دلایل موفقیت این طرح می توان به کسب درآمد به مراتب بهتر از اشتغال‌های قبلی (دامداری و ...)، جلوگیری از انقراض گونه های بومی وخاص،ایجاد انگیزه در جوامع محلی جهت کشت گیاهان دارویی و پرورش زنبورعسل اشاره داشت. قبل از اجرای طرح مقدار کل تولید علوفه در سطح مرتع موردنظر 25370 کیلوگرم بوده است که بعد از اجرای طرح (عملیات کپه کاری و قرق) و در سال پانزدهم اجرای طرح، مقدار تولید علوفه در سطح مرتع به 50186کیلوگرم افزایش می‌یابد. بنابراين با توجه به آمار فوق، افزايش توليد علوفه ناشی از عملیات قرق و کپه کاری در طي دوره اجرای طرح، معادل 24816 كيلوگرم است كه با توجه به قيمت پلکانی علوفه در سال‌های اجرای طرح، ارزش ريالي علوفه توليدي معادل 3832654 هزار ريال می‌باشد. در عملیات کپه کاری فاصله کپه‌ها از همديگر حدود 50 الي 100 سانتیمتر و به‌طور متوسط در هكتار 10000 كپه (حفره كوچك) به ابعاد 15 × 15 ×15 سانتیمتر در نظر گرفته شد و بذور گياهان(گياهيAstragalus angustiflorus Heracleum persicum Allium hirtifolium Allium stipitatum Agropyron) در چاله كشت گردید. با در نظر گرفتن ميزان بارندگي ساليانه حدود 5/1263 میلی‌متر منطقه، فلور گیاهی منطقه ، گونه‌هاي گياهي موسیر یا Allium hirtifolium، آنغوزه یا Ferula assa-foetida، باریچه یا Ferula gumosa و کلوس یا Kelussia odoratassima که عملکرد اقتصادی بسیار خوبی دارند انجام گرفت. برای کشت بذور گونه‌های باریچه، آنغوزه در منطقه لازم است فاصله چاله‌های از همديگر حدود 100 سانتیمتر و به‌طور متوسط در هر هكتار 2000 چاله (حفره كوچك) به ابعاد 15 × 15 ×15 سانتیمتر در نظر گرفته شد و بذور گونه‌های فوق در هر چاله در عمق 3-5 سانتیمتری کشت گرددید. میزان بذر موردنیاز گونه‌های باریچه، آنغوزه و کلوس در هنگام کشت 5 کیلوگرم در هکتار برای سه سال اول اجرای طرح و 2 کیلوگرم در هکتار جهت واکاری قطعات در سال‌های بعد از سال سوم در نظر گرفته‌شده است. در پلاک پسونده شریف 10 هکتار عملیات کشت گیاهان دارویی انجام شد. برخي از اراضي مرتعي منطقه طرح به علت دارا بودن پوشش گياهي نسبتاً مناسب، گونه‌هاي گياهي مرغوب و خوش‌خوراک و شرايط توپوگرافي و آب و هوائي پتانسیل بسیار خوبی برای تجدید حیات طبیعی را دارند. این‌گونه اراضي داراي شرايط لازم جهت احياء بوده و می‌توان تنها با ايجاد يك دوره استراحتي در دو فصل رویش متوالي، امكان تجديد حيات طبيعي را براي آن‌ها مهيا نمود.طرح به 4 قطعه تقسیم بندی شد نحوه قرق بدین¬صورت می باشد که در سال اول و دوم قطعه اول برای عملیات قرق و قطعات دوم و سوم و چهارم مورد تعلیف دام قرار می گیرند و در سال های بعد به همین ترتیب یک قطعه به مدت دو سال قرق و قطعات باقی مانده مورد تعلیف دام قرار می گیردکه برای جلوگیری از بین رفتن گونه¬های گیاهی خوش¬خوراک سیستم تناوبی برای سه قطعه مذکور این کار انجام می شود.


1- حق مالکیت معنوی
اگر تمام و یا بخشی از بهترین تجربیات/ دانش بومی توضیح داده شده در این قالب تحت پوشش حق مالکیت معنوی برای سازمان ، نهاد، فرد، گروه، تشکل رسمی و یا بومی و جوامع محلی می باشد، مشخص کنید:

این تجربه موفق تحت پوشش مالکیت فرد به نام آقای محمدعلی پیوندی می باشد.
توضیحی در مورد سازمان ، نهاد، فرد، گروه، تشکل رسمی و یا بومی و جوامع محلی صاحب حق بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه دهید:

آقای محمدعلی پیوندی ساکن شهرستان بروجن اهل شهرستان مسجدسلیمان استان خوزستان، مرتعدار در مناطق با بارندگی 200 تا 400 میلیمتر و پرورش دهنده زنبورعسل در طرح مرتعداری چندمنظوره با رویکرد معیشت های جایگزین سازگار با مرتع.

2- طبقه بندی
بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را بر اساس نوع عرصه/ ارتباط با ماموریت های محوری سازمان جنگلها مراتع و آبخیزداری/ و تاثیرات آن در اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی طبقه بندی کنید ( می توانید چندین گزینه را انتخاب کنید)
کاربری غالب در منطقه مشخص شده
جنگل خیر
مرتع بلی
بیابان خیر
حفاظت از عرصه های منابع طبیعی بلی
آبخیزداری/ آبخوانداری خیر
توان افزایی جوامع محلی بلی
سایر ( عنوان درج گردد) :

تاب آوری اکوسیستم
کمک به اقدامات مدیریت منابع طبیعی
حفاظت و پیشگیری از تخریب :
  1. با قرق نمودن قسمتی از مرتع و جلوگیری از تعرض به مرتع و ممانعت از ورود دامداران غیر مجاز و جلوگیری از ورود زود هنگام، از مرتع حفاظت نموده و از تخریب آن جلوگیری می‌نماید. به عنوان همیار طبیعت در سامانه همیاران طبیعت ثبت نام کرده و با تشکیل گروه همیاران طبیعت و دریافت تجهیزات اطفاء حریق از اداره منابع طبیعی در راستای پیشگیری و اطفاء حریق همکاری می نماید.
احیاء :

با قرق نمودن قسمتی از مرتع و جلوگیری از تعرض به مرتع و ممانعت از ورود دامداران غیر مجاز و جلوگیری از ورود زود هنگام، و  همچنین کشت گیاهان دارویی در خطر انقراض(کرفس، موسیر،آنغوزه، ) زمینه را برای احیاء گونه های مرتعی فراهم شده است.
توسعه :

اجرای این طرح با کشت گیاهان دارویی در معرض خطر انقراض (کرفس ،موسیر، آنغووزه و باریجه) و کپه کاری و قرق  سبب احیا و توسعه گیاهان مرتعی  خوش خوراک شده است.
بهره برداری :

کاشت گونه های دارویی و همچنین تولید عسل، تولید ژل رویال، گرده گل امکان بهره برداری از این محصولات را برای بهره برداران فراهم نموده است.
سازگاری با شرایط نامطلوب نظیر خشکسالی/ طغیان امراض و آفات/ کاهش تولید علوفه و... :

کاشت گونه های بومی منطقه که سازگاری بالایی دارند  و همچنین مدیریت چرای دام و کاهش تعداد دام موجود در مرتع حتی پایین تر از تعداد مجاز محاسبه شده در طرح مرتعداری باعث گردیده که سازگاری بالایی در مواجهه با شرایط نامطلوب از قبیل طغیان افات و مراض داشته باشند.
ظرفیت سازی و ارتقاء آگاهی :

حضور در دوره های آموزشی، حضور در جشنواره ها و نمایشگاه های ملی و بین المللی، مدرس دوره های آموزشی و در اختیار قراردادن تجربیات خود به فراگیران و مردم محلی و اهالی روستا و ایجاد زمینه بازدید جوامع محلی و مجریان و بهره برداران از مرتع زمینه را برای ظرفیت سازی و ارتقآء آگاهی ایجاد کرده است.
مشارکت، همکاری :

همه اقدامات اجرایی طرح با مشارکت و همکاری مرتعداران و بهره برداران ذی نفع و همچنین با نظارت و همکاری اداره منابع طبیعی صورت گرفت. تشکیل یک تشکل با همراهی سایر مرتعداران و افراد تحصیلکرده روستا به نام تشکل طبیعت سبز چغاخور و گروه همیاران طبیعت چغاخور با هدف فرهنگ سازی و ارتقاء آگاهی بهره برداران و حفاظت از منابع طبیعی و همچنین بازاریابی و فروش محصولات زنبور عسل و قرق منطقه و همچنین همکاری با انجمن پرورش دهندگان زنبور عسل به منظور بازاریابی و فروش محصولات زنبور عسل و استفاده از تجارب و روش های نوین انجمن در پرورش زنبور عسل می باشد.     

                                                                                                                                                                                                                                                                                                              


کمک به اهداف توسعه پایدار منابع طبیعی
بهبود وضعیت اقتصادی :

برداشت و فروش عسل، ژل رویال، گرده گل و گیاهان دارویی(کرفس، انغوزه و موسیر)، تولید علوفه منجر به کسب درآمد و سود چندین برابری حرفه دامداری را به دنبال داشته است که به دنبال آن باعث بهبود وضعیت اقتصادی گردیده است.
بهبود سرمایه های اجتماعی نظیر ایجاد و ساماندهی تشکلها، آموزش، ارتقاء آگاهی و... :

تشکیل یک تشکل با همراهی سایر مرتعداران و افراد تحصیلکرده روستا به نام تشکل طبیعت سبز چغاخور و گروه همیاران طبیعت چغاخور و تلاش جهت بهبود وضعیت منابع طبیعی ، ارتقاء آگاهی و مهارت های فنی بهره برداران و ترغیب بهره برداران برای توسعه معیشت های سازگار با طبیعت و حضور بعنوان مدرس در دوره های آموزشی کارآفرینی


بهبود وضعیت اکوسیستم های منابع طبیعی :
  • اجرای کپه کاری ،قرق و مدیریت چرای دام و همچنین کاشت گیاهان دارویی در خطر انقراض(موسیر، کرفس و آنغوزه) با کمک به نفوذ آب به زمین،کمک به بهبود تنوع زیستی گیاهی و جانوری و نهایتا منجر به بهبود وضعیت اکوسیستم های منابع طبیعی گردیده است.
نوع اثرات بهترین تجربیات/ دانش بومی در محدوده استفاده از آن
اثرات تولیدی و یا بهره وری :

قبل از اجرای طرح مقدار کل تولید علوفه در سطح مرتع موردنظر 25370 کیلوگرم بوده است که بعد از اجرای طرح (عملیات کپه کاری و قرق) و در سال پانزدهم اجرای طرح، مقدار تولید علوفه در سطح مرتع به 50186کیلوگرم افزایش می‌یابد. بنابراين با توجه به آمار فوق، افزايش توليد علوفه ناشی از عملیات قرق و کپه کاری در طي دوره اجرای طرح، معادل 24816 كيلوگرم است كه با توجه به قيمت پلکانی علوفه در سال‌های اجرای طرح، ارزش ريالي علوفه توليدي معادل 3832654 هزار ريال می‌باشد.
اثرات اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی :

 اثرات اقتصادی: افزایش درامد حاصله از برداشت و فروش عسل، ژل رویال، گرده گل و گیاهان دارویی(کرفس، انغوزه و موسیر)، تولید علوفه

اثرات اجتماعی: افزایش انگیزه برای مشارکت بهره برداران و ذی نفعان در اجرای طرح ها

اثرات فرهنگی: بهبود الگوی بهره برداری از عرصه های منابع طبیعی  و الگوبرداری سایر بهره برداران از این تجربه می باشد.
اثرات زیست محیطی :

کمک به حفظ تنوع زیستی جانوری و گیاهی، کاهش فرسایش خاک و افزایش نفوذپذیری و حفظ آب ،تقویت و توسعه پوشش گیاهی و حفظ گونه های گیاهی کمیاب و در خط انقراض همه از اثرات زیست محیطی اجرای طرح می باشند.

3- تشریح موقعیت و شرایط
عنوان بهترین تجربیات/ دانش بومی و سال شروع

طرح مرتعداری چندمنظوره – معیشت‌های جایگزین (پرورش زنبور عسل و تولید محصولات مختلف ماتتد عسل های رنگی، ژل رویال، گرده گل) شهرستان بروجن، بخش بلداجی، روستای علی آباد، مرتع پسونده شریف(پیوندی)، سال شروع 1395
موقعیت مکانی ( در صورت وجود نقشه ای ارائه دهید) باgps از اسامی رسمی و محلی برای تشریح این موفعیت استفاده نمایید

استان چهارمحال وبختیاری، شهرستان بروجن، بخش بلداجی، روستای علی آباد، مرتع پسونده شریف(پیوندی) (طرح مرتعداری با

مساحت241 هکتار)-پسونده پیوندی شریف خارج از پلاک از شمال به دیدگاه علی آباد و تپه مار سفید (حدپلاک موسوم به علی آباد سولگان) از جنوب به قله کوه چال دوغ و دیدگاه بربلند و از شرق به حد پلاک موسوم به گندعلی و از غرب حد پلاک موسوم به پسوند تراب متصل می‌شود متصل می‌شود.منطقه طرح بين طول­هاي جغرافيايي 3532400 تا 3534400 و عرض­هاي جغرافيايي 481000 تا 484000 قرارگرفته است


راجع به وضعیت طبیعی محل به اختصار توضیح دهید
اقلیم :

 اقلیم منطقه سرد و خشک می باشد.
خاک :

 خاک منطقه دارای بافت نیمه سنگین که قسمت عمده آن را رس تشکیل می‌دهد.
توپوگرافی :

توپوگرافی منطقه عمدتا به صورت کوهستانی جلگه ای می باشد.
پوشش گیاهی :

 پوشش گیاهی منطقه دارای گیاهان چندساله و پایا و همچنین گونه‌های یکساله می باشد.استراگالوس چیکالیس، دافنه ماکروناتا از جمله گونه های غالب منطقه می باشند(dafne-Astragalus)
وضعیت منابع آب :

وضعیت منابع آب منطقه،بدون آب وکاملا دیم می باشد با میزان بارندگی سالیانه در حدود 300 میلی متر می باشد.
وضعیت غالب شرایط اقتصادی – اجتماعی مردم ساکن در محل و یا در مجاورت آن
سطح درآمد، منابع اصلی و فرعی درآمد، مالکیت اراضی و حق بهره برداری رسمی و عرفی از منابع طبیعی شامل زمین/ آب/ تولیدات مرتع جنگل/ کیاهان دارویی و... :

سطح درآمد: قبل از اجرای طرح مقدار کل تولید علوفه در سطح مرتع موردنظر 25370 کیلوگرم بوده است که بعد از اجرای طرح (عملیات کپه کاری و قرق) و در سال پانزدهم اجرای طرح، مقدار تولید علوفه در سطح مرتع به 50186کیلوگرم افزایش می‌یابد. بنابراين با توجه به آمار فوق، افزايش توليد علوفه ناشی از عملیات قرق و کپه کاری در طي دوره اجرای طرح، معادل 24816 كيلوگرم است كه با توجه به قيمت پلکانی علوفه در سال‌های اجرای طرح، ارزش ريالي علوفه توليدي معادل 3832654 هزار ريال می‌باشد و همچنین میزان درامد حاصل از فروش عسل، ژل رویال، گرده گل و گیاهان دارویی(کرفس، انغوزه و موسیر) سالانه به میزان 20 میلیون تومان می باشد.

منابع اصلی و فرعی درآمد: کشاورزی و دامپروری
مالکیت اراضی و حق بهره برداری رسمی و عرفی از منابع طبیعی شامل زمین/ آب/ تولیدات مرتع جنگل/ کیاهان دارویی و ...: مالکیت عرصه متعلق به دولت است ولی بهره‌برداری از آن در قالب طرح مرتعداری به مرتعداران و مجریان طرح مرتعداری احاله گردیده است
بر پایه چه معیار و شاخصهایی بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را اثرگذار در مدیریت پایدار منابع طبیعی و آبخیزداری می دانید

تولید عسل، تولید ژل رویال، گرده گل استفاده از دانش و تجربه فرد و دانش بومی منطقه، گسترش فرهنگ مشارکت اقشار مختلف در حفاظت و احیا منابع طبیعی و ارتقاء سطح مهارت و دانش بهره برداران مرتعی

مشارکت بهره برداران و ذی نفعان در اجرای فعالیت های درنظر گرفته شده در طرح

استفاده از دانش و تجربه فرد و دانش بومی منطقه

ارزش اقتصادی بالای محصولات زنبورداری ( عسل،  ژل رویال، گرده گل) و گیاهان داروئی(آنغوزه،موسیر، کرفس)

پایداری و به تولید رسیدن زودتر گیاهان دارویی

حفظ ، احیاء آب و خاک و تقویت پوشش گیاهی منطقه

آموزش و برگزاری جلسات و کلاس های آموزشی برای سایر بهره برداردان به منظورالگو سازی و ترویج فرهنگ منابع طبیعی



4- تشریح مشکلات ( علل مستقیم و غیر مستقیم) و اهداف بهترین تجربیات/ دانش بومی
تشریح مشکلات و چالشهای منطقه در رابطه با مدیریت منابع طبیعی و آبخیزداری

        1)      بهره‌برداری بی‌رویه و غیر اصولی از مراتع

            2)      وابستگی معیشتی بیش از توان تولیدی و تاب‌آوری مراتع

            3)       وجود مشکلات و تعارضات عرفی و محلی در مراتع

            4)      سطح پائین درآمد مردم منطقه

            5)      فرسایش شدید خاک در منطقه

                        6)تخریب پوشش گیاهی ناشی از بوته کنی گیاهان دارویی
            • 7)تولید کم علوفه
            • 8)حضور دام مازاد بر ظرفیت مرتع
            • 9)عدم اگاهی بهره برداران در خصوص حفاظت و بهره برداری اصولی ازمراتع
            چالشهایی که توسط بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده حل می شود را توضیح دهید

            1)      بهبود معیشت و ارتقای سطح درامد مرتعداران

            2)      کاهش فشار دام بر مراتع از طریق کاهش تعداد دام و ایجاد تعادل بین دام و مرتع و جلوگیری از چرای بی رویه در مراتع 

            3)      توسعه اشتغال و معیشت‌های جایگزین سازگار در منطقه

            4)      کمک به حفظ تنوع زیستی

            5)      کاهش روند تخریب پوشش گیاهی

            6)      کنترل روند نابودی گونه‌های در حال انقراض
                      7)توان افزایی جوامع محلی

            8)فرهنگ سازی و ارتقاء سطح آگاهی بهره برداران

            اهداف اجرایی بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را مشخص کنید

            1)      مرتعداری پایدار و ایجاد شغل جایگزین بجای دامداری

            2)      کاهش تعداد دام و ایجاد تعادل دام و مرتع

            3)     کاهش فرسایش خاک

            4)      احیاء گیاهان بومی دارویی در معرض خطر انقراض منطقه

            5)     توسعه پوشش گیاهی و کمک به نفوذ آب به داخل زمین

            6)      کمک به حفظ تنوع زیستی منطقه

            7) کسب درآمد به مراتب بیشتر از دامداری
                     

            5- فعالیت ها
            روشهای معمول در رابطه با اهداف و فعالیتهای بهترین تجربیات/ دانش بومی را تشریح کنید


            در روش معمول بهره برداری از مراتع بدون در نظر گرفتن سایر ظرفیت  ها و کاربری های سازگار با طبیعت از  روش بهره برداری سنتی که هدف فقط تامین علوفه دام و چرای دام استفاده می شود.
            توضیح مختصر در خصوص تکنیک و روشهای اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه دهید

            1)      پرورش زنبور عسل و تولید عسل، ژل رویال و گرده گل


            2)      کشت و توسعه گیاهان دارویی مانند آنغوزه، باریجه، کلوس، موسیر و...

            3)       احیا، گونه های گیاهان دارویی

            4)      اصلاح وضعیت مرتع و تقویت پوشش گیاهی از طریق کپه کاری و کشت گیاهان مرتعی.

               4) قرق و چرای تناوبی

            5)تشکل طبیعت سبز کلار چغاخور به منظور بازاریابی و فروش محصولات زنبور عسل و قرق منطقه تشکیل  گردید.همکاری و مشارکت با  انجمن پرورش دهندگان زنبور عسل جهت بازاریابی و فروش محصولات زنبور عسل و استفاده از تجارب و روش های نوین انجمن در پرورش زنبور عسل

            6)بازدید از طرح به منظور فرهنگ سازی و الگوسازی سایر مجریان و بهره برداران

            7)کاهش فشاردام  بر مرتع از طریق استفاده از سایر پتانسیل های مرتع
            توضیح مختصری راجع به فعالیت های اصلی با توجه به اهداف اجرایی ارائه دهید. فعالیتهای هر هدف اجرایی مشخص شده در بند فوق را بیان نمائید.

            پرورش زنبورعسل و تولید عسل های کاملا طبیعی و رنگی و ژل رویال و گرده گل و همچنین احیاء، کشت، تولید و توسعه گیاهان دارویی بومی و درخطر انقراض و کاهش دام و پرداختن به صورت حرفه ای به شغل زنبورداری و عرضه محصولات در نمایشگاهای داخلی و خارجی باشد. به منظور بازاریابی و فروش محصولات زنبور عسل اقدام به تشکیل تشکل طبیعت سبز کلار چغاخور گردید. همچنین همکاری و مشارکت به انجمن پرورشدهندگان زنبور عسل جهت استفاده از تجارب و روش های نوین در پرورش زنبور عسل.

            اجازه تعلیف سبک به مدت کوتاه و به صورت کنترل شده در اواخر فصل تابستان به منظور جلوگیری از خطر آتش سوزی ناشی از پوشش ایجاد شده-در منطقه طرح در تمام قطعات برای جلوگیری از انقراض گونه‌ها قرق با چرای تناوبی استراحتی در نظر گرفته‌شده است

            در عملیات کپه کاری فاصله کپه‌ها از همديگر حدود 50 الي 100 سانتیمتر و به‌طور متوسط در هكتار 10000 كپه (حفره كوچك) به ابعاد 15 × 15 ×15 سانتیمتر در نظر گرفته شد و بذور گياهان(گياهيAstragalus angustiflorus Heracleum persicum Allium hirtifolium Allium stipitatum Agropyron)  در چاله كشت گردید. با در نظر گرفتن ميزان بارندگي ساليانه حدود 5/1263 میلی‌متر منطقه، فلور گیاهی منطقه ، گونه‌هاي گياهي موسیر یا Allium hirtifolium، آنغوزه یا Ferula assa-foetida، باریچه یا Ferula gumosa و کلوس یا Kelussia odoratassima که عملکرد اقتصادی بسیار خوبی دارند  انجام گرفت. برای کشت بذور گونه‌های باریچه، آنغوزه در منطقه لازم است فاصله چاله‌های از همديگر حدود 100 سانتیمتر و به‌طور متوسط در هر هكتار 2000 چاله (حفره كوچك) به ابعاد 15 × 15 ×15 سانتیمتر در نظر گرفته شد و بذور گونه‌های فوق در هر چاله در عمق 3-5 سانتیمتری کشت گرددید. میزان بذر موردنیاز گونه‌های باریچه، آنغوزه و کلوس در هنگام کشت 5 کیلوگرم در هکتار برای سه سال اول اجرای طرح و 2 کیلوگرم در هکتار جهت واکاری قطعات در سال‌های بعد از سال سوم در نظر گرفته‌شده است. در پلاک پسونده شریف 10 هکتار عملیات کشت گیاهان دارویی انجام شد. برخي از اراضي مرتعي منطقه طرح به علت دارا بودن پوشش گياهي نسبتاً مناسب، گونه‌هاي گياهي مرغوب و خوش‌خوراک و شرايط توپوگرافي و آب و هوائي پتانسیل بسیار خوبی برای تجدید حیات طبیعی را دارند. این‌ اراضی داراي شرايط لازم جهت احياء بوده و می‌توان تنها با ايجاد يك دوره استراحتي در دو فصل رویش متوالي، امكان تجديد حيات طبيعي را براي آن‌ها مهيا نمود.طرح به 4 قطعه تقسیم بندی شد نحوه قرق بدین¬صورت می باشد که در سال اول و دوم قطعه اول برای عملیات قرق و قطعات  دوم و سوم و چهارم مورد تعلیف دام قرار می گیرند و در سال های بعد به همین ترتیب یک قطعه به مدت دو سال قرق  و قطعات باقی مانده مورد تعلیف دام قرار می گیردکه  برای جلوگیری از بین رفتن گونه¬های گیاهی خوش¬خوراک سیستم تناوبی برای سه قطعه مذکور این کار انجام می شود.
            نقاط اشتراک و تفاوت بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده و مزایای آن را در مقایسه به با روش های معمول مرتبط بیان کنید

            تفاوت ها


            1)      پرورش زنبور عسل و تولید عسل، ژل رویال و گرده گل و ایجاد اشتغال پایدار در مرتعداری چند منظوره

            2)      کشت، تولید و توسعه گیاهان دارویی بومی در مرتعداری چند منظوره

            3)      حفاظت و احیاء مرتع و انجام اقدامات مرتعداری در سطح وسیع با مساحت ۸۴۸.۵ هکتار که کاری بسیار دشوار می باشد در مرتعداری چندمنظوره

            4)   روش مرتعداری چندمنظوره اجازه تعلیف سبک به صورت کوتاه و کنترل شده داده می شود.

            5)در روش معمول که فعالیت های بیولوژیک صورت می‌گیرد به مدت سه سال مرتع کاملا قرق می شود

            6(اشتغال زایی و کسب درآمد بیشتر در مرتعداری چندمنظوره نسبت به روش معمول


            نقطه مشترک: بهره برداری از مرتع
            آیا اقدامی در ارتباط با الگو سازی و بهره برداری از بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده در طرح های اجرایی مرتبط صورت گرفته است؟ در صورتی که جواب مثبت است تشریح نمائید.

            بله.

            با همکاری منابع طبیعی با برنامه‌های بازدید از طرح توسط مجریان و بهره برداران در سطح شهرستانی و استانی و ایجاد غرفه در نمایشگاه‌های در سطح ملی و بین المللی و حضور در نمایشگاههای زنبورداری استانبول ترکیه و اربیل عراق و جلسات متعدد و بازدید از طرح‌ اجرایی توسط سایر مجریان و بهره برداران هم جوار صورت گرفته است.

            6- سازمان ها / نقش آفرینان درگیر ( همکاری، مشارکت و نقش دست اندرکاران)
            نام و مشخصات تشکلها، سازمانهای مردم نهاد، تعاونیها، انجمن ها و سایر بخشهای غیر دولتی مشارکت کننده در این تجربه موفق را بیان کنید
            2 مورد :

            1-     تشکل طبیعت سبز کلار چغاخور(بازاریابی و فروش محصولات زنبور عسل و قرق منطقه)

            2-     انجمن پرورش دهندگان زنبور عسل(بازاریابی و فروش محصولات زنبور عسل و قرق منطقه و استفاده از تجارب و روش های نوین انجمن در پرورش زنبور عسل)
            در صورتیکه این تجربه موفق با مشارکت دستگاه های اجرایی دولتی / دیگر انجام شده نام دستگاه های مذکور را ذکر نمایید
            2 مورد :

            1-   اداره  کل  منابع طبیعی و ابخیزداری استان و شهرستان




            نقش دست اندرکارانی را که نام بردید ( دولتی و غیر دولتی) در برنامه ریزی، و اجرا و پایش و ارزیابی بهترین تجربیات/ دانش بومی ذکر کنید

            1-     احاله مدیریت مرتع، سرکشی و نظارت مدام بر اجرای طرح و حل مشکلات و تعارضات احتمالی، کمک به تامین نهاده و بذور کلوس ، باریجه و آنغوزه و پیاز موسیر، تدارک بازدید مجریان و بهره برداران از طرح ،معرفی و انتخاب به عنوان نمونه ملی مرتعدار نمونه(منابع طبیعی استان و شهرستان)

            2-    بازاریابی و فروش محصولات زنبور عسل و قرق منطقه(تشکل طبیعت سبز کلار چغاخور)

            3-بازاریابی و فروش محصولات زنبور عسل و قرق منطقه و استفاده از تجارب و روش های نوین انجمن در پرورش زنبور عسل(نجمن پرورش دهندگان زنبور عسل)

            7- اثر بخشی
            در مورد اثرات کاربرد بهترین تجربیات/ دانش بومی در منطقه اجرای آن توضیح دهید (دو اثر اولویت دار در زمینه های عنوان شده ذکر شود

            اثرات اقتصادی – اجتماعی ( از جمله فرهنگی)

            2 مورد :

            1-     کسب درآمد به مراتب بهتر از اشتغال‌های قبلی (دامداری و ...)

            2-     جلوگیری از انقراض گونه های بومی وخاص

                   3-ایجاد انگیزه در جوامع محلی جهت کشت گیاهان دارویی و پرورش زنبورعسل

            4- تشکیل تشکل طبیعت سبز چغاخور

            بهبود وضعیت منابع طبیعی و آبخیزداری

            2 مورد :

            1. احیاء گونه های بومی و جلوگیری از انقراض آن‌ها و کمک به حفظ تنوع زیستی گیاهی و جانوری
            2. مرتع‌داری پایدار و استفاده از سایر ظرفیت‌های معیشتی و اشتغال‌زایی مراتع با مشارکت بهره‌برداران
            قرق نمودن مرتع جهت تقویت پوشش گیاهی و جلوگیری از حضور دامداران غیر مجاز و پیش از موعد به مرتع

             جلوگیری از فرسایش خاک و حفظ آب و خاک


            در مورد دو اثر خارج از محدوده اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی توضیح دهید ( اثرات آن در مناطق اطراف مشاهده می شود)
            2 مورد :

            1-     تغییر نگاه بهره‌برداران به بهره‌برداری تک بعدی ازمراتع و ایجاد انگیزه‌های مشارکتی با هدف اشتغال و تجاری سازی گیاهان دارویی و زنبورداری

            2-     تشویق دوستداران منابع طبیعی و محیط زیست و ترغیب آنان به انجام این طرح‌ها
            تاثیر بر تخریب سرزمین، تنوع زیستی و تغییر اقلیم

            به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر کاهش تخریب سرزمین دارد؟ تخریب سرزمین به عوامل انسانی و یا طبیعی اطلاع می شود که در دراز مدت موجب کاهش قابلیت تولید خاک می گردند

            بله/خیر بلی

            به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر حفظ تنوع زیستی دارد؟

            بله/خیر بلی

            به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر تعدیل و یا سازگاری با اثرات تغییر اقلیم دارد؟ منظور از تغییر اقلیم در این سند کلیه اقداماتی است که موجب کاهش انتشار کربن اتمسفری و یا افزایش ترسیب یا ذخیر کربن در پوشش گیاهی و خاک می گردد. توسعه پوشش گیاهی از اقدامات شاخص ترسیب کربن در بخش منابع طبیعی می باشد.

            بله/خیر بلی

            به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر ارتقاء تاب آوری عوامل انسانی و طبیعی مرتبط دارد؟ منظور از تاب آوری قابلیت حفظ کارکرد سیستم در مواجه با یک شوک و یا ننش ناشی از عوامل اقلیمی و یا انسانی می باشد.

            بله/خیر بلی
            آیا توجیه اقتصادی و تحلیل هزینه – فایده برای اثرات بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده انجام شده است؟ در صورتی که جواب مثبت است توضیح دهید

            بله –

            پرورش زنبور عسل و کاشت گیاهان دارویی توجیه  اقتصادی بالایی دارند.

            سطح درآمد قبل از اجرای طرح که کاربری مرتع صرفا دامداری و تولید علوفه مرتعی، آنهم به مقدار بسیار ناچیز بوده است؛که بعد از اجرای طرح و پرداختن به شغل زنبورداری درامد چندین برابر شده است.

            با تجزیه و تحلیل این گونه طرح ها از نظر اقتصادی بسیار مقرون بصرفه و سودآور است.

            با توجه به اینکه در سال‌های اخیر استفاده از گیاهان دارویی به دلیل اثبات اثرات مفید آن، ارزان بودن، کم بودن اثرات جانبی و همچنین سازگار بودن با محیط زیست در حال افزایش است استقبال مردم به توجیه اقتصادی طرح کمک می کند

            نیاز آبی کم و توجیه بالای اقتصادی در مقایسه با سایر محصولات و همچنین نیاز به نیروی کار و  سرمایه اولیه کمتر از دیگر دلایل اقتصادی بودن آن است
            آیا اثر بخشی این تجربه موفق و یا دانش بومی را پایدار می دانید درصورتی که جواب بلی است دلایل خود را بیان کنید

            بله- باتوجه به تولیدات وکسب درآمد این شغل پایدار میباشد و هرروز برتعداد خریداران عسل و ژل رویال و گیاهان دارویی و بذر و نشاء افزوده می‌شود به گونه ای که هر ساله از تعداد دام های خود کسر نموده و زنبورداری و کشت گیاهان دارویی را توسعه می دهد.

            8- قابلیت تکرار و تعمیم
            آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده به سایر مناطق بسط داده / معرفی شده است؟ اگر بلی به کجا

            بله-

            بیشترین نقاط استان چهارمحال وبختیاری شامل سبزکوه، بلداجی، چغاخور و چشمه علی- له دراز بروجن، لردگان و بازفت کوهرنگ و تقریبا تمامی رویشگاه‌های ۶۰۰ هزار هکتاری گون‌زار استان- و همین طور استان‌های دارای شرایط مشابه
            آیا دستگاه های دولتی اقدامات حمایتی/ تشویقی . ترویجی جهت تعمیم بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را انجام داده اند اگر جواب بلی است نوع اقدامات را تشریح نمائید

            بله –

            از طریق اداره منابع طبیعی به عنوان مرتعدار نمونه در سطح  ملی معرفی شده است.

            به اعتقاد شما بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده امکان تعمیم با درصدی از سازگاری به منطقه دیگر دارد؟ اگر بلی در چه سطحی؟

            محلی

            محلی بلی

            کدام شهر و شهرها

            استانی بلی

            سایر استانها(کدام استان و استانها)

            ملی بلی

            خاور میانه (کدام کشور یا کشورها)

            منطقه ای خیر

            سایر کشورهای نقاط جهان(کدام کشور یا کش.رها)

            بین المللی خیر

            9- درس آموخته ها
            مربوط به منابع انسانی

             در اجرای این طرح نتایج زیر حاصل گردید::


            که داشتن دانش و آگاهی کافی در خصوص چگونگی کشت و پرورش گیاهان دارویی و پرورش زنبور عسل نقش زیادی در اجرایی شدن بهتر و بالارفتن عملکرد می گردد.

            داشتن  کارگر و نیروی کار ماهر که باعث بالا رفتن کیفیت محصول  میگردد.

            داشتن اطلاعات کافی در مورد زنبورداری و نحوه کشت و وجود رفرنس و تحقیقات صورت گرفته در این خصوص نتایج مطلوبی را در روند کار ایجاد می کند.
            بهره گیری از دانش بومی در کنار روش های نوین

            مربوط به جنبه های مالی


            در اجرای این طرح نتایج به شرح ذیل حاصل گردید:

            درآمد حاصل از کشاورزی و دامداری  بسیار ناچیز بوده و توسعه و کشت گیاهان دارویی  و همینطرو پرورش زنبور عسل باعث رونق کسب و کار و ایجاد درآمد بهتری گردیده است

            اگر تسهیلاتی بتوان از بانک دریافت شود از طریق جهاد کشاورزی یا منابع طبیعی نقش بسزایی در توسعه و ایجاد درامدزایی بهتر دارد.
            مربوط به جنبه های فنی

            در اجرای طرح نتایج به شرح ذیل حاصل گردید:
            1. بازاریابی
            2. همکاری با مراکز تولید عسل و زل رویال و همکاری با مراکز ناباروری و همچنین تکثیر گیاهان دارویی به روش کشت بافت.
            3. کمک به ایجاد واحدهای فرآوری زنبور عسل و گیاهان داوریی با استاندارهای مورد نیاز
            4. بسته بندی صحیح و جلوگیری ازکاهش کیفیت در روش بهره برداری
            5. جلوگیری از استفاده از مواد غیرطبیعی مانند شکر در تولید عسل و بذور بدون کیفیت در بدو شروع کار گیاهان دارویی
            کاشت گونه های بومی و سازگار با منطقه

            ارائه آموزش های لازم در خصوص نحوه صحیح چاله کنی و نکات کاربردی قبل از اجرای عملیات قرق و کپه کاری

            کپه کاری با گونه های بومی و سازگار با شرایط محیطی

            به منظور توسعه و بهره برداری در طرح های مرتعداری چندمنظوره ارزیابی عرصه های مرتعی به منظور تعیین ظرفیت تولید الزامی می باشد.

            در رابطه با نحوه بهره برداری از گیاهان دارویی نیاز هست مطالعات بیشتری صورت گیرد و این موضوع در طرح های مرتعداری چندمنظوره ذکر شود.

            کشت و تولید گیاهان دارویی در عرصه های طبیعی با رعایت حفاظت از رویشگاه های طبیعی و در صورت وجود پتانسیل های اکولوژیک لازم صورت گیرد