اطلاعات پرسشنامه

پروژه بین المللی مشارکت مردمی منابع طبیعی و توسعه پایدار روستایی ترسیب کربن آزادشهر


تاریخ شروع:
1393/10/01
تاریخ پایان:
1398/09/30
استان:
گلستان
شهرستان:
آزادشهر
شهر:
چشمه ساران

مختصات جغرافیایی UTM
شمال :
368411 , 4097871
جنوب:
362836 , 4085375
شرق:
379106 , 4094829
غرب:
347569 , 4095414

توضیحات :
پروژه بین المللی ترسیب کربن در استان گلستان در سال 1393 با هدف بسط و توسعه دیدگاه های مشارکتی در حفاظت، احیاء و توسعه منابع طبیعی، افزایش توان و ظرفیت مردم، بهبود وضعیت اجتماعی و اقتصادی ساکنان محل و در نهایت بهبود معیشت به منظور ارتقاء وضعیت منابع طبیعی منطقه با تصویب در سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری وقت مصوب و توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان با حضور تسهیلگران در روستاهای هدف و مشارکت جوامع محلی در شش روستا در بخش چشمه ساران در شهرستان آزادشهر آغاز گردید. اهداف پروژه: کاهش گازهای گلخانه‌ای (مقیاس جهانی)، حفاظت و احیای منابع طبیعی با مشارکت مردم (مقیاس ملی)، بهبود شاخص‌های توسعه انسانی از طریق توان‌افزایی و بهبود شرایط اجتماعی و اقتصادی (مقیاس محلی). برنامه‌های مدیریت منابع طبیعی با مشارکت مردم با به‌کارگیری ظرفیت‌ها و قابلیت‌های متنوع در عرصه‌های منابع‌طبیعی، حفظ و احیای آنها، افزایش تولید داخلی و افزایش راندمان آن و تأمین امنیت غذایی از سیاست‌های کلی ابلاغ اقتصاد مقاومتی در بخش کشاورزی و منابع‌طبیعی صورت پذیرفت. بدین منظور و با هدف کاهش وابستگی معیشت مردم به منابع‌طبیعی و افزایش مشارکت آنان در فعالیت‌های حفظ و احیا منابع‌طبیعی و توسعه‌ای، فعالیت‌های احیاء و توسعه پوشش سبز، برنامه‌های توسعه‌ای، فعالیت تعاونی فراگیر دهستان توسعه پایدار چشمه‌ساران، برنامه‌های آموزشی ترویجی در منطقه هدف پروژه ترسیب کربن و ... انجام شد.


1- حق مالکیت معنوی
اگر تمام و یا بخشی از بهترین تجربیات/ دانش بومی توضیح داده شده در این قالب تحت پوشش حق مالکیت معنوی برای سازمان ، نهاد، فرد، گروه، تشکل رسمی و یا بومی و جوامع محلی می باشد، مشخص کنید:

- اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان

- شرکت تعاونی فراگیر دهستان توسعه پایدار چشمه‌ساران

- شرکت تعاونی زعفرانکاران روستای وامنان

- ادارات خدمات‌رسان شهرستان آزادشهر

- جوامع محلی روستاهای محدودۀ پروژه  

توضیحی در مورد سازمان ، نهاد، فرد، گروه، تشکل رسمی و یا بومی و جوامع محلی صاحب حق بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه دهید:

پروژه ترسیب کربن در استان گلستان در سال 1393 و با هدف بسط و توسعه دیدگاه­های مشارکتی در حفاظت، احیاء و توسعه منابع طبیعی، افزایش توان و ظرفیت مردم، بهبود وضعیت اجتماعی و اقتصادی ساکنان محل و در نهایت بهبود معیشت به منظور ارتقاء وضعیت منابع طبیعی منطقه با تصویب در سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری وقت مصوب و توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان و شهرستان آزادشهر به اجرا درآمد. به طوری که فعالیت‌های مشارکتی با حضور تسهیلگران در روستاهای هدف و جلسات مستمر با جوامع محلی آغاز گردید.

تأسیس صندوق‌های خرد روستایی و تعاونی فراگیر در منطقه در سال 1394 و عضویت جوامع محلی در آن باعث شد تا بسیاری از پروژه‌های احیایی و اصلاحی مرتع و آبخیزداری از جمله بوته‌کاری، کپه‌کاری، کودپاشی، مرمت چشمه‌ها و آبشخورها در مرتع به تعاونی‌های مذکور جهت افزایش مشارکت روستاییان و کاهش وابستگی آن‌ها به مراتع واگذار گردید.

با توسعه کشت و کار گیاهان دارویی از جمله زعفران و آموزش تسهیلگران به جوامع روستایی در جهت تولید پایدار، تعاونی زعفران‌کاران در جهت حمایت از زعفرانکاران روستایی محصولات سالانه را به صورت تضمینی خریداری و پس از فراوری در بازارهای مختلف به فروش می‌رساند. ضمن این که این تعاونی تسهیلات بدون بهره و با کمترین بروکراسی اداری به روستاییان ارائه می‌دهد.  

با توجه به نواقص موجود در امکانات زیربنایی روستاهای مورد مطالعه در شروع اجرای پروژه، ارتباط و هماهنگی تسهیلگران با ادارات شهرستانی از جمله فرمانداری، بخشداری، ادارات خدمات‌رسان آب، برق و گاز، کمیته امداد امام خمینی (ره)، بهزیستی، میراث فرهنگی و... باعث شد تا بخش زیادی از چالش‌های عمرانی و زیرساختی روستاها مانند گازرسانی روستای خوش‌ییلاق، جابجایی ستون برق‌های مزاحم و ساخت مدرسه در روستای سیب‌چال، اجرای طرح هادی در کلیۀ روستاهای طرح و...، مرتفع گردد.

جوامع محلی نیز به دلیل مشارکت حداکثری در بخش‌های مختلف پروژۀ ترسیب کربن از جمله جلسات درون‌گروهی روستایی، تأسیس تعاونی‌ها و صندوق‌های خرد روستایی، فعالیت‌های احیایی و اصلاحی مراتع، عملیات مکانیکی و بیولوژیکی آبخیزداری، مشارکت درون روستایی عمرانی و زیرساختی با ارکان روستاها، رونق و توسعه مشاغل فراموش شده، بهبود منابع درآمدی از طریق کشت و فرآوری زعفران و گیاهان دارویی، جزء مهم‌ترین ذینفعان پروژۀ مذکور می‌باشد. 


2- طبقه بندی
بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را بر اساس نوع عرصه/ ارتباط با ماموریت های محوری سازمان جنگلها مراتع و آبخیزداری/ و تاثیرات آن در اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی طبقه بندی کنید ( می توانید چندین گزینه را انتخاب کنید)
کاربری غالب در منطقه مشخص شده
جنگل خیر
مرتع بلی
بیابان خیر
حفاظت از عرصه های منابع طبیعی بلی
آبخیزداری/ آبخوانداری خیر
توان افزایی جوامع محلی بلی
سایر ( عنوان درج گردد) :

حمایتی و خدماتی:

- کوچ معکوس در منطقه از طریق ایجاد زمینه ­های متعدد شغلی

- بالا رفتن سطح توانمندی معیشتی از طریق جمع آوری و فرآوری محصولات ارگانیک از سطح باغات هلو ، آلو، گیلاس، آلبالو و ... از راه های تولید ترشی و مربا و خشک کردن میوه 

- برگزاری دوره های آموزشی ویژه اعضای تعاونی در جهت ایجاد مشاغل جایگزین دامداری

- اجرای عملیات نهال کاری و بذرکاری وبوته کاری در اراضی مراتع با مشارکت جوامع محلی

- تولید نهالستان مرتعی

- کشت نهال های غیر مثمر در مسیر آب های جاری

کمک به اقدامات مدیریت منابع طبیعی
حفاظت و پیشگیری از تخریب :

- پیگیری گازرسانی روستای خوش ییلاق و کاهش وابستگی به چوب و هیزم­ جنگل و مراتع

- استفاده از نیروهای مردمی خودجوش به عنوان قرقبان جهت حفاظت و پیشگیری از تخریب

- تأمین نیروی حفاظتی از اهالی روستا در جهت حفاظت از جنگل و مراتع 

احیاء :

- قرق نمودن بخشی از مراتع در جهت احیاء و تجدید طبیعی پوشش گیاهی

- نهالکاری مشارکتی با درختان و درختچه­های مثمره   

- مرمت و بهسازی 23 باب چشمه در مراتع

- ساخت 2 باب آب‌انبار در مراتع

- ساخت و جاسازی 131 دستگاه آبشخور فلزی در مراتع

- کودپاشی 1200 هکتار از مراتع

- کاشت گل محمدی به مساحت 10 هکتار در مراتع روستای خوش ییلاق

- انجام عملیات کپه‌کاری به مساحت 400 هکتار

- انجام عملیات بذرکاری در 150 هکتار مراتع

- کشت یونجه در جهت احیای اراضی شیبدار 

توسعه :

- توسعه سطح باغات مثمره تا 450 هکتار

- کشت گل محمدی و توزیع نهال به تعداد 200 هزار اصله

- تولید و توسعه نهال گیاهان دارویی از قبیل گل گاوزبان به تعداد 15 هزار بوته

- توزیع بذر گیاهان دارویی به مقدار 80 کیلوگرم در جهت توسعه آن‌ها

بهره برداری :

- استفاده از مناطق مستعد برای کاشت درختان مثمره مانند زرشک و گردو

 - بهره­برداری و فرآوری از گیاهان دارویی از جمله زعفران و گل گاوزبان

- بهره­برداری از زراعت چوب از قبیل صنوبر و سپیدار

- فرآوری و بسته­‌بندی محصولات فرعی منابع طبیعی مانند آب زرشک، رب انار و...

سازگاری با شرایط نامطلوب نظیر خشکسالی/ طغیان امراض و آفات/ کاهش تولید علوفه و... :

- مرمت و بهسازی چشمه‌­ها جهت استفادۀ بهینه از آب

- ساخت آب انبار با مشارکت جوامع محلی جهت تأمین بخشی از نیاز آبی در زمان خشکسالی و کم آبی

- استفاده از کاه و کلش و گیاهان خشک شده پس از آبیاری نهال‌ها برای جلوگیری از خشک شدن رطوبت در پای نهال‌ها

- مدیریت بیولوژیک افات در سطح مزارع گیاهان دارویی 

ظرفیت سازی و ارتقاء آگاهی :

- برگزاری دوره‌ها و کارگاه­های آموزشی و ترویجی با عناوین و موضوعات مختلف

- بازدید از نمونه­های برون استانی (به عنوان مثال خراسان شمالی و جنوبی)

- طراحی، چاپ و توزیع بروشورها و تراکت­های ترویجی مرتبط با محصولات منطقه

- طراحی و معرفی منطقه از طریق چاپ سه جلد کتابچه ترسیب کربن در مراحل مختف اجرا

- برگزاری و شرکت در جشنوارها و نمایشگاه جهت ارائه محصولات ئ دستاوردهای بومی منطقه

مشارکت، همکاری :

- استفاده از پتانسیل مشارکت نیروی مردمی در حفاظت از عرصه حفاظت شدۀ روستاهای محدودۀ طرح

- استفاده از مشارکت مردم در احیاء و اصلاح مراتع از جمله نهالکاری، بوته‌کاری، کپه‌کاری، کودپاشی و...  

- بکارگیری افراد پیشرو و خبره در امر اطلاع‌رسانی و تبلیغات محیطی

- همکاری روحانیون روستایی در استفاده از تریبون مساجد در جهت انسجام و همبستگی اجتماعی حفاظت از عرصۀ مذکور از جمله حاج آقا احمدی

- مشارکت جوامع محلی در پروژه‌های مکانیکی و بیولوژیکی آبخیزداری 

کمک به اهداف توسعه پایدار منابع طبیعی
بهبود وضعیت اقتصادی :

- ایجاد فرصت‌های شغلی از طریق کشت و کار و فرآوری گیاهان دارویی

- ایجاد فرصت‌های شغلی از طریق تولید نهال مرتعی و گیاهان دارویی

- ایجاد کارگاه بافندگی پارچه برای زنان روستایی با هدف کارآفرینی

- ایجاد کارگاه ­تولید و پرورش قارچ خوراکی

- ایجاد کارگاه­ صنایع دستی و زمینه‌­سازی بازاریابی و فروش آن 

- ایجاد کارگاه خیاطی برای بانوان به صورت گروهی

- ایجاد کارگاه بافندگی گلیم و فرش برای زنان روستایی

- ایجاد کارگاه بافندگی تابلو فرش برای زنان روستایی

- ایجاد کارگاه تولید عرقیات گیاهی

- ایجاد کارگاه بسته‌بندی گیاهان دارویی

- ایجاد کارگاه چهل تیکه‌بافی با قلاب

- ایجاد کارگاه آینه‌کاری روی سفال

- ایجاد کارگاه نمدمالی

- ایجاد کارگاه عروسک‌بافی

- ایجاد مشاغل دامداری کوچک

- ایجاد مشاغل زنبورداری

بهبود سرمایه های اجتماعی نظیر ایجاد و ساماندهی تشکلها، آموزش، ارتقاء آگاهی و... :

- تشکیل شرکت تعاونی فراگیر دهستان توسعه پایدار چشمه ساران در روستای هدف طرح

- ایجاد 6 صندوق خرد روستایی به تفکیک روستا

- اجرای دوره­های آموزشی با هدف آگاه‌سازی و ایجاد فرصت­‌های شغلی جایگزین در بین زنان و مردان

- انجام بازدید جوامع روستایی از پروژه­های موفق برون استانی از جمله بازدید پروژه موفق خراسان شمالی، خراسان جنوبی، شاهرود، مازندران و...

- ارتقاء آگاهی جوامع روستایی از طریق حضور تسهیلگران و مروجان در روستاها

بهبود وضعیت اکوسیستم های منابع طبیعی :

- بهبود وضعیت پوشش گیاهی از طریق فعالیت‌های احیایی و اصلاحی

- مرمت چشمه­ها و ساخت آب انبارها در جهت مصرف بهینه آب

- احیای اراضی شیبدار از طریق کشت گیاهان علوفه‌ای در جهت جلوگیری از فرسایش

- کشت گونه‌های درختی مثمره و گیاهان دارویی در جهت تجدید چندمنظورۀ پوشش گیاهی

-  ایجاد زراعت چوب و بوستان‌های روستایی در جهت گسترش فضای سبز روستاها 

نوع اثرات بهترین تجربیات/ دانش بومی در محدوده استفاده از آن
اثرات تولیدی و یا بهره وری :

- تولید و فرآوری گیاهان دارویی از جمله گل‌گاوزبان و گل‌محمدی

- کشت و فرآوری زعفران و عرضۀ آن در بازار

- کشت و تولید گیاهان علوفه‌ای از جمله یونجه در اراضی شیبدار

- بهره‌برداری اصولی از محصولات غیرچوبی جنگل و فرآوری آن جهت مصرف و فروش

- اجرای طرح زراعت چوب در روستاها از طریق افراد پیش‌رو و بهره‌برداری از آن‌ها   

اثرات اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی :

- افزایش سطح مشارکت روستاییان و بالا رفتن دانش و آگاهی محیطی آن ها از عرصه

- بالا رفتن حس مسئولیت­پذیری روستاییان نسبت به حفاظت منابع طبیعی

- پیشگیری و جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهر از طریق مشاغل ایجاد شده و بالا رفتن زیست‌پذیری در روستاها

- بهبود وضع درآمدی و معیشتی روستاییان از طریق مشاغل فصلی و دائمی ایجاد شده

- بهره‌گیری از دانش بومی و سنت‌ها جوامع روستایی در برنامه‌ریزی اجرای پروژه

اثرات زیست محیطی :

- کاهش فرسایش خاک در اراضی شیبدار بر اثر کاشت گیاهان علوفه‌ای و درختان مثمره

-اجرای کشاورزی حفاظتی با کشت گیاهان دارویی چندساله بدون شخم و شیار

- تجدید پوشش گیاهی مرتعی از طریق عملیات احیایی

- جلوگیری از هدررفت آب منابع آب سطحی از طریق استفاده بهینه از نزولات جوی و جمع‌آوری آن در آب انبارها

- احیای اراضی جنگلی در منطقه با استفاده از گونه‌های مثمره و درآمدزا

- بهبود وضعیت چشم‌انداز طبیعی در منطقه و زمینه‌سازی در جهت جذب توریسم


3- تشریح موقعیت و شرایط
عنوان بهترین تجربیات/ دانش بومی و سال شروع

پروژه مشارکت مردمی منابع طبیعی و توسعه پایدار روستایی / ترسیب کربن شهرستان آزادشهر/1393



موقعیت مکانی ( در صورت وجود نقشه ای ارائه دهید) باgps از اسامی رسمی و محلی برای تشریح این موفعیت استفاده نمایید

  محدودۀ پروژۀ ترسیب کربن با مساحت حدود 48329 هکتار در حوزۀ آبخیز تیل‌آباد استان گلستان شهرستان آزادشهر در شش روستای تیل‌آباد، خوش‌ییلاق، سیب‌چال، کاشیدار، نراب و وامنان اجرایی شد. این منطقه در عرض جغرافیایی´25°36 تا´5°37 و طول جغرافیایی´12°55 تا ̋´40°55 قرار دارد (شکل1). متوسط میزان بارندگی و درجۀ حرات در آن به ترتیب 19/343 میلی‌متر 7/10 درجه سانتی‌گراد است. مساحت جنگلی منطقه 5210 هکتار و کاربری مرتعی آن نیز 4/38448 هکتار است.



راجع به وضعیت طبیعی محل به اختصار توضیح دهید
اقلیم :

تعيين تغييرات آب و هوايي از عوامل مهم محيطي در اكوسيستم محسوب می‌شود. متوسط بارندگی و دمای منطقه مورد هدف طرح به ترتیب حدود 343 میلی‌متر و 7/10 درجه سانتی‌گراد است. اقلیم منطقه بر اساس طبقه‌بندی دومارتن جزو اقلیم نیمه خشک محسوب می‌شود. بیشترین بارندگی آن در اسفندماه حدود 6/39 میلی‌متر و کمترین میزان آن در تابستان 1/9 میلی‌متر بوده و 85% از سال وزش باد در منطقه وجود دارد. میانگین بارش سالانه 343 میلیمتر می باشد.

خاک :

بخش اعظم منطقه دارای خاک مساعد و حاصلخیز است. به طوری که برخی از مناطق به دلیل شیب خیلی زیاد مستعد فرسایش خاک است. این در حالی است که شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک باعث شده تا جوامع محلی در منطقه بتوانند کشت وسعی از زعفران داشته باشند. بررسی­ها نشان می­دهد که قلوه­سنگ، سنگریزه، شن، سیلت و رس بخش زیادی از وضعیت خاکی منطقه را تشکیل می­دهد.

توپوگرافی :

به طور كلي حوضه آبخيز تیل آباد به دليل بالا بودن ميزان اختلاف ارتفاع نسبي واحدهاي اراضي جزء حوضه‌هاي كوهستاني تلقي مي‌گردد. حداقل ارتفاع 8/984 متر و حداكثر ارتفاع حدود 69/2744 متر مي‌باشد. بیشترین مساحت ارتفاعی مربوط به ارتفاع 1600 تا 1800 متر (معادل 62/25 درصد از مساحت منطقه) می‌باشد.

پوشش گیاهی :

این حوزه دارای پوشش جنگلی با گونه‌های مهم چون بلوط، ممرز، کچف، ارس، ولیک، داغداغان، نمدار، ملچ، آزاد، ون، توسکا، افرا، گیلاس وحشی، خرمندی، کرب و انجیلی می‌باشد. تیپ‌های غالب جنگلی آن شامل: بلوط، ممرز، ممرز بلوط، ممرز انجیلی، ممرز افرا، کچف ممرز بلوط، ممرزکچف و کچف است. پوشش مرتعی به وسعت 42815 هکتار که گونه‌های مهم آن عبارتند از: گون‌اسپرس،علف‌پشمکی، درمنه‌کوهی، سالسولا، کلاه‌میرحسن، گوش‌بره، گیس پیرزن، ‌فستوکا، زرشک البرز، بومادران، آسپرولا، علف باغی، خاک شیر، علف پشمکی، یونجه و غیره می‌باشد.

وضعیت منابع آب :

میزان بارندگی منطقه 343 میلیمتر در سال می باشد. با توجه به شرایط مساعد بارندگی و برف منطقه دارای وضعیت مناسب آبی است. اغلب منابع آبی در منطقه به صورت چشمه­ها، رودخانه­های و چاه­های پُر از آب است.  به طوری که دامداران از آن­ها برای شرب دام و کشاورزان نیز برای آبیاری مزارع­شان استفاده می­کنند. 

وضعیت غالب شرایط اقتصادی – اجتماعی مردم ساکن در محل و یا در مجاورت آن
سطح درآمد، منابع اصلی و فرعی درآمد، مالکیت اراضی و حق بهره برداری رسمی و عرفی از منابع طبیعی شامل زمین/ آب/ تولیدات مرتع جنگل/ کیاهان دارویی و... :

- وضعیت معیشتی غالب خانوارهای منطقه به دلیل کمبود فرصت­های شغلی مناسب و دور افتادگی از مرکز استان، شهرستان و مرزی بودن و نبود شغل و درآمد مطمئن و معتبر بسیار پایین و کم می­باشد.

- بیشترین منبع درآمد در این منطقه اختصاص دارد به کشاورزی که اهمیت ویژه­ای در منطقه دارد.

- با توجه به مستعد بودن اراضی به احداث باغ­های مثمره، توسعه کشت زعفران و گیاهان دارویی در برخی کشت­ها تغییر میزان درآمد مردم خصوصاً زعفران مشهود و چشم‌گیر بوده و موجبات بهبود روزافزون وضع معیشتی مردم را به همراه داشته است.

- وجود باغات مثمر و با کیفیت از لحاظ تولید میوه بسیار کمک به سطح درآمدی نموده است.

منابع اصلی و فرعی درآمد :

- دامداری خرده­پا اعم از گاو و گوسفند و کشاورزی دیم، باغداری، کشت و کار گیاهان دارویی و فرآوری و فروش آن در بازارهای محلی، منطقه­ای و ملی، به عنوان منبع اصلی درآمدی و کارگری روزمزد و در برخی مواقع ساخت صنایع دستی از منابع درآمدی فرعی می­باشد و هم چنین قالیبافی به عنوان یک فعالیت کمکی به درآمد خانواده است.

- به دلیل نبود کار و اشتغال جوانان روستاهای تحت پوشش به استان­های دیگر کشور از قبیل: تهران، چالوس و سمنان به کارگری در امورات بنای و ساخت و ساز انبوه­سازان مشغول هستند.

 

مالکیت اراضی و حق بهره برداری رسمی و عرفی از منابع طبیعی شامل زمین/ آب/ تولیدات مرتع جنگل/ کیاهان دارویی و... :

- مالکیت اراضی ملی و منابع طبیعی در اختیار اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان بوده و هر گونه بهره­برداری از آن باید در چارچوب قوانین و مقررات منابع طبیعی و براساس مصوبات کمیته فنی اداره کل متبوع باشد.


بر پایه چه معیار و شاخصهایی بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را اثرگذار در مدیریت پایدار منابع طبیعی و آبخیزداری می دانید

- جلب مشارکت حداکثری مردم به صورت برنامه­ریزی شده و در قالب فعالیت­های تسهیلگری از طریق ایجاد اعتماد و بالا بردن سرمایۀ اجتماعی

- بالا بردن دانش و آگاهی جوامع محلی از طریق برگزاری جلسات و دوره­های آموزش زنان و مردان به صورت هدفمند و در جهت بالا بردن پتانسیل اشتغالزایی

- حفاظت، احیاء، اصلاح، توسعه و بهره­برداری اصولی مراتع از جمله کپه­کاری، بذرکاری، بذرپاشی، کودپاشی، بوته­کاری، مرمت منابع آبی و... با مشارکت جوامع محلی در قالب پایداری مدیریت مرتع

- تسهیل در فعالیت­های زیربنایی و عمرانی د روستاها از طریق هماهنگی با سازمان­های دولتی

- زمینه­سازی فرصت­های شغلی جدید و رونق مشاغل قدیم روستایی با هدف توانمندسازی جوامع محلی و تأمین معیشت آن­ها 


4- تشریح مشکلات ( علل مستقیم و غیر مستقیم) و اهداف بهترین تجربیات/ دانش بومی
تشریح مشکلات و چالشهای منطقه در رابطه با مدیریت منابع طبیعی و آبخیزداری

- محدوده منطقه مورد طرح دارای مسائل و مشکلات از قبیل چالش­های اقتصادی و اجتماعی (پایین بودن درآمد و نبود اشتغال کافی و پایین بودن اقتصاد خانوارها) به تبع آن فشار زیاد به منابع طبیعی و ملی و مرتع از طریق نگهداری احشام بیش از ظرفیت مرتع و تعلیف در خارج از ایام و فصل چرا و ورود احشام به جنگل و چرای نهال­ها توسط دام­ها و جمع­آوری نارس محصولات فرعی مرتعی و جنگلی از قبیل انار وحشی و زرشک و سایر محصولات کندس و گلابی وحشی و طبیعی و تعلیف گیاهان دارویی توسط احشام به روش رمه گردانی سنتی و غیراصولی و پایین آوردن ارزش اقتصادی آن­ها

- تغییرات اقلیمی از قبیل کمبود ریزش نزولات جوی و بارش نامتعادل و نامتعارف بارش، بالا بودن دما، خشکی بیش از حد منطقه مدیریت و بهره­برداری بهینه از منابع طبیعی و انفال را با چالش­های جدی روبه­رو نموده است.

-  عدم اعتماد و همکاری مناسب بین مردم و دستگاه­های اجرایی، موازی­کاری دستگاه­های اجرایی جهت اجرای اقدامات، عدم آگاهی و اطلاع رسانی

- بی­اعتمادی و کمبود مشارکت جوامع محلی و عدم تقویت نگرش به کارآفرینی و فعالیت­های تیمی در روستاها، عدم وجود خدمات مشاوره­ای به ویژه در زمینه بازاریابی و تولید محتوا، مشکل و اختلاف اداره منابع طبیعی با روستاییان پیرامون ملی و  مستثنیات بودن اراضی، مهاجرت بی رویه مردان به شهرهای بزرگ و تهران جهت اشتغال، مشکلات ناشی از مهاجرت برای زنان و افزایش مشکلات خانوادگی

-  کمبود اعتبارات، افزایش تورم و ایجاد فاصله طبقاتی، نیاز به تسهیلات برای اشتغالات پایدار، عدم هماهنگی بعضی نهادها

- کم توجهی به دانش بومی روستاییان و به بافت سنتی واصالت ها وباورها

- ضعف در سرمایه اجتماعی وبی اعتمادی مردم 

چالشهایی که توسط بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده حل می شود را توضیح دهید

- تقویت وضعیت اقتصادی جوامع محلی به دلیل فرصت­های شغلی و منابع درآمدی ایجاد شده و تأمین بخشی از معیشت آنها

- تقویت وضعیت اجتماعی و فرهنگی جوامع محلی به دلیل تأسیس شرکت تعاونی و ایجاد انسجام و همبستگی، اعتماد و مشارکت اجتماعی

- تقویت وضعیت زیست محیطی منطقه به دلیل جنگلکاری های سالیانه

- تقویت حفاظتی خاک به دلیل افزایش درصد پوشش گیاهی و جلوگیری از فرسایش

- ایجاد شهرک های کسب وکار در روستاها

- ایجاد شرایطی مناسب برای فعالیت وجذب فارغ التحصیلان روستازاده

- برگزاری دوره‌های آموزشی برای اعضای هیئت مدیره و مدیر عامل و دوره‌‌های آموزشی مرتبط با نیاز جوامع محلی به‌منظور آموزش اصول صحیح کشاورزی و دامپروری و سایر مشاغل

- ترویج استفاده از گونه‌های مناسب و مقاوم به کم‌آبی برای کشاورزی و استفاده از گونه‌های مقاوم به کم آبی با صرفه اقتصادی بالا در اراضی دیم به جای کشت­های کم درآمد

- افزایش ارائه تسهیلات کم­بهره به افراد دارای ایده و آینده کارآفرینی

- زمینه­سازی فروش محصولات دارویی و غیردارویی تولیدی جوامع محلی توسط تعاونی و رفع بخشی از مشکلات آن­ها

- اعتمادسازی آگاهی بخشی وتقویت سرمایه اجتماعی در سطوح جوامع روستایی

- ظرفیت سازی و توان افزایی در سطح شوراها ودهیارهای روستاها

- استفاده از رویکردهای توسعه مشارکتی فناوری (ترکیب دانش بومی ودانش نوین برای ارایه راه حل های مناسب )

- توسعه مهارت شغلی زنان روستایی جهت کاهش وابستگی خانوارها به عرصه­های منابع طبیعی

-فراهم آوردن بازار مناسب برای تولیدات و محصولات تولیدی و برقراری ارتباط تولیدکننده و مصرف­کننده و حذف دلال­ها

- بسترسازی برای فعالیت­های اکوتوریسم و گردشگری

اهداف اجرایی بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را مشخص کنید

1- ظرفیت­سازی و توانمندسازی جوامع محلی

2- ایجاد فرصت­های شغلی و معیشتی جوامع محلی و کاهش بیکاری

3- جلوگیری از مهاجرت روستاییان و افزایش زیست­پذیری روستایی

4- کاهش وابستگی بهره­برداران مرتعی به مرتع از طریق کشت و کار گیاهان دارویی و فراوری و عرضۀ آن­ها به بازار

5- ایجاد تشکل­ها و صندوق­های خرد روستایی در منطقه در راستای بالا بردن شبکۀ اجتماعی

6- حفاظت، احیاء، اصلاح، توسعه و بهره­برداری اصولی از مراتع

* با توجه به سیاست­گذاری­های اخیر سازمان جنگل­ها، مراتع و آبخیزداری کشور در راستای واگذاری طرح­ها و پروژه­های کوچک و در برخی موارد متوسط به جوامع محلی در قالب صندوق های اعتباری خرد، با اهداف دستیابی به مدیریت مشارکتی منابع طبیعی، حفظ، احیاء و توسعه منابع طبیعی، بهبود سطح درآمد با لحاظ نمودن شاخص‌های توسعه پایدار در حال اقدام می باشد.


5- فعالیت ها
روشهای معمول در رابطه با اهداف و فعالیتهای بهترین تجربیات/ دانش بومی را تشریح کنید

در روش معمول هر یک از اقدامات و پروژه ها می بایست در بازه زمانی محدود و شرایط خاص در منطقه به صورت جداگانه و انفرادی صورت می پذیرفت. به سرمایه های اجتماعی، مالی، انسانی، محیطی و فیزیکی کمتر توجه می شد و افزایش مشارکت مردمی در راستای تقویت انواع سرمایه ها در سطح محلی صورت نمی پذیرفت.

توضیح مختصر در خصوص تکنیک و روشهای اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه دهید

- برگزاری دوره های آموزشی و ترویجی برای ذینفعان در جهت افزایش دانش و بینش آنها نسبت به گیاهان داروئی، زرشک، و... با همکاری کارشناسان تخصصی در این زمینه

- شناسایی و نحوه جمع آوری محصولات فرعی و نگهداری و چگونگی استفاده از این گیاهان دارویی در درمان بومی بیماری های دامی و انسانی

- استفاده از برخی گیاهان برای مبارزه بیولوژیک برخی از آفات و امراض و بیماری های گیاهان محصولات کشاورزی

- ترویج و توسعه کشت گیاهان دارویی از جمله گل گاوزبان، گل محمدی، زیره، شیرین بیان و غیره برای افزایش راندمان تولید و تقویت بنیه و اقتصاد مالی خانوار ها

- کشت درخت توت در جهت توسعه فضای سبز و پرورش کرم ابریشم

- رب گیری از میوه درختان و درختچه های انار ترش

- ترویج و تبلیغ قالیبافی و قالیچه با نقوش و طراحی های جدید و بازاریابی

- ترويج و تحكيم مشاركت ، همكاري و تعاون عمومي بین اعضاء و جوامع محلی و صندوق های خرد

- استفاده از نیروهای محلی در کلیه مراحل مختلف یک پروژه (از ابتدا تا انتهای هر پروژه)

- تأمين نيازهاي مشترك اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي اعضاء و كمك به تحقق عدالت اجتماعي.

- سعی در بهبود وضعیت منابع طبیعی از طریق روش ­های احیایی و عملیات بیولوژیک و آبخیزداری و بکارگیری دانش بومی

- ایجاد فرصت­ های شغلی برای اعضای صندوق، با هدف ایجاد شغل جایگزین جهت کاهش دامداری و فشار دام بر منابع طبیعی  و حفظ عرصه­ های منابع طبیعی با راه اندازی دامداری های صنعتی و نیمه صنعتی بسته

- استفاده از انرژ‌های نو نظیر انرژی گازی، انرژی خورشیدی و انرژی بادی و غیره (مانند توزیع پنل­ ها و آبگرمکن ­های خورشیدی در بین جوامع محلی) با هدف کاهش آلودگی محیط زیست

- جلب مشارکت بهره برداران بومی و جوامع محلی در حفظ و حراست از انفال و مدیریت پایدار منابع طبیعی و جنگلی با استفاده از تکنیک ها و روش های بومی منطقه

- دستیابی با هدف مدیریت مشارکتی منابع طبیعی و توسعه روستایی با تشکیل بسیج جامعه محلی، پیاده کردن روش مطالعاتی PRA، اقدامات اجرایی منابع طبیعی، توسعه کسب و کار و معیشت پایدار

-استفاده از جوامع محلی در کلیه سطوح تصمیم‌گیری چون برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت پروژه‌های تعاونی (حضور داوطلبانه و مشارکت جوامع محلی در مکان‌یابی پروژه‌های مورد اجرای تعاونی با توجه به شناخت منطقه، حضور داوطلبانه و مشارکت جوامع محلی در پروژه‌های مختلف مورد اجرا توسط تعاونی فراگیر)

-ارائه پروژه کسب و کار و معیشت پایدار

-دراختیار قرار دادن نهاده‌ بین مردم با قیمت پایین با هدف بهره‌ مندی مناسب و صحیح مردم از نهاده‌ ها و تقویت درآمد تعاونی با اخذ مبالغ پایین از نهاده ­ها در حالت مقایسه با قیمت ­های موجود در بازار

توضیح مختصری راجع به فعالیت های اصلی با توجه به اهداف اجرایی ارائه دهید. فعالیتهای هر هدف اجرایی مشخص شده در بند فوق را بیان نمائید.

1- ایجاد اشتغال برای خانوارهای روستایی محدوده طرح

2- افزایش درآمد خانوارها با بهره برداری بهینه از محصولات فرعی از منابع طبیعی

3- ایجاد انگیزه برای بومیان و محلیان برای احداث شرکت تعاونی مدیریت منابع طبیعی

4- برگزاری جشنواره مدیریت مشارکتی منابع طبیعی

5- برگزاری کارگاه آموزشی و ترویجی برای ساکنان محلی

6- ترویج و تبلیغ دامداری بسته و نیمه­صنعتی

7- پرورش بوقلمون، اردک و مرغ خانگی

با توجه به وظایف پیش­بینی شده و مأموریت برنامه­های مشارکتی صندوق های مذکور، احیاء و مرمت چشمه­ها و ایجاد آب­بندان، حفظ و حراست از منابع طبیعی با استفاده از همیاران ذینفعان منابع طبیعی با نفوذ و نیروی حفاظتی، برگزاری دوره­های آموزشی مورد نیاز با هدف بهبود معیشت و اقتصاد خانواده، کشت و توسعه گیاهان دارویی چون گل‌گاوزبان و گل محمدی، توسعه جنگلکاری با گونه­های مثمره و غیرمثمره، توسعه زراعت زعفران، کشت یونجه ،عملیات بانکت­بندی و بنج مارک در جهت جلوگیری از رواناب و فرسایش خاک  توسعه کسب و کار و اشتغال سازگار با محیط، توجه به دانش بومی جوامع محلی و بکارگیری آن در برنامه­ها و فعالیت­ها، ترویج و فرهنگ­­سازی استفاده از انرژی های نو و پاک،  از مهم­ترین فعالیت­های اصلی آن بوده است.

نقاط اشتراک و تفاوت بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده و مزایای آن را در مقایسه به با روش های معمول مرتبط بیان کنید

- تقویت اقتصاد خانوارهای کم درآمد در راستای ترویج اقتصاد مقاومتی

- ایجاد  اشتغال پایدار و قابل توسعه برای جوانان با توجه به پتانسیل های موجود

- تلفیق تجربه و دانش بومی و محلی با علوم و فنون نوین علمی و کاربردی ارتقاء سطح کمی و کیفی آن

- اجرای اقداماتی در راستای احیاء، توسعه و حفظ منابع طبیعی به عنوان نقاط مشترک، و مطالعه وضع موجود منطقه، نیازسنجی اقدامات بر اساس خواسته و نیاز مردم، استفاده از نیروی کارگری داوطلبانه و غیرداوطلبانه مردمی در اجرای و نظارت پروژه‌ها، بالابردن احساس تعلق مردم به پروژه‌ها، توجه به مشارکت مردم و معیشت آنان، فراهم نمودن اشتغال پایدار استفاده از کشت­های جایگزین در زراعت، به عنوان نقاط متفاوت با روش­های معمول است.

آیا اقدامی در ارتباط با الگو سازی و بهره برداری از بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده در طرح های اجرایی مرتبط صورت گرفته است؟ در صورتی که جواب مثبت است تشریح نمائید.

بلی، موفقیت در مشارکت در خصوص اقدامات متناسب منابع طبیعی، اشتغال و تشکیل صندوق‌های خرد اعتباری، کشت گیاهان دارویی، توزیع نهال مثمره و یونجه باعث بازدیدهای مکرر جوامع محلی سایر استان­ها و شهرستان­ها از اقدامات صندوق ها شده است. به ‌منظور آشنایی با روند اقدامات انجام شده صندوق ها و پروژه‌های دیگر، اعضای صندوق  بازدیدهای خارج از استان و بالعکس انجام شده است.

به ‌منظور آشنایی با روند اقدامات انجام شده تعاونی و پروژه‌های دیگر، اعضای تعاونی و هیأت مدیره و جوامع محلی بازدیدهای خارج از استان و بالعکس انجام شده است. تهیه بروشور و نشریه­های مختلف و رقابت در زمینه کسب تعاونی برتر در سطح کشور و شرکت در همایش‌های مختلف به منظور معرفی اقدامات و فعالیت­ها، از جمله فعالیت­های اجرایی در تعاونی مذکور است.


6- سازمان ها / نقش آفرینان درگیر ( همکاری، مشارکت و نقش دست اندرکاران)
نام و مشخصات تشکلها، سازمانهای مردم نهاد، تعاونیها، انجمن ها و سایر بخشهای غیر دولتی مشارکت کننده در این تجربه موفق را بیان کنید
2 مورد :

1- شرکت تعاونی فراگیر توسعه پایدار چشمه ساران

2- دهیاری و شورای اسلامی روستاهای منطقه

3- شرکت تعاونی تولید زعفران وامنان

4- صندوق ­های خرد اعتباری روستاهای طرح 

در صورتیکه این تجربه موفق با مشارکت دستگاه های اجرایی دولتی / دیگر انجام شده نام دستگاه های مذکور را ذکر نمایید
2 مورد :

1- اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان

2- اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان  آزادشهر

3- اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی شهرستان آزادشهر

نقش دست اندرکارانی را که نام بردید ( دولتی و غیر دولتی) در برنامه ریزی، و اجرا و پایش و ارزیابی بهترین تجربیات/ دانش بومی ذکر کنید

1-اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان به عنوان کارفرما و هماهنگ کننده فعالیت های برنامه ریزی شده در استان از طریق دستگاه های عضو کارگروه استانی و کارشناسان ناظر و معین مستقر در اداره کل.

2-اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان به عنوان هماهنگ­ کنندۀ فعالیت­ های برنامه­ ریزی شده در شهرستان از طریق تسهیلگران و دهیاران و اعضای شورای روستایی جلسات.

3- اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی با همکاری و همراهی در ثبت و تقویت تعاونی موجود در حوزه مورد مطالعه و ارائه تسهیلات ویژه و برگزاری دوره های آموزشی- ترویجی در جهت توانمندسازی جوامع محلی نقش آفرینی نمودند.

4- شرکت تعاونی فراگیر توسعه پایدار چشمه ساران با عضویت بهره برداران و جوامع محلی در راستای برگزاری دوره های آموزشی همکاری لازم را با دستگاه های ذیربط داشته و در راستای اخذ پروژه متناسب با موضوعات لحاظ شده در اساسنامه تعاونی در قالب آئین نامه اجرایی بند ب ماده 29 اقدام نمودند.

5- دهیاری و شوراهای اسلامی روستاهای منطقه در راستای هماهنگی و همکاری برگزاری دوره های آموزشی، توانمند کردن جوامع محلی در جهت ایجاد معیشت پایدار نقش آفرینی نمودند.

6- شرکت تعاونی تولید زعفران وامنان با ارائه تسهیلات کوتاه مدت و بلند مدت کم بهره به ویژه برای زنان روستایی عضو صندوق های خرد، خرید محصولات کشاورزی و گیاهان دارویی، بسته بندی محصولات و برندینگ نقش آفرینی نمودند.

7- صندوق های خرد اعتباری روستایی با عضوگیری از جوامع محلی و بهره برداران به ویژه زنان روستایی با ارائه تسهیلات کم بهره در راستای ایجاد و تقویت مشاغل پایدار نقش آفرینی نمودند.


7- اثر بخشی
در مورد اثرات کاربرد بهترین تجربیات/ دانش بومی در منطقه اجرای آن توضیح دهید (دو اثر اولویت دار در زمینه های عنوان شده ذکر شود

اثرات اقتصادی – اجتماعی ( از جمله فرهنگی)

2 مورد :

- بهبود وضعیت اقتصادی جوامع محلی از طریق فرصت­سازی شغلی و تنوع منابع درآمدی در روستاها و تولید محصولات هدفمند و عرضۀ آن­ها به بازار

- گسترش شبکۀ اجتماعی از طریق به مشارکت گرفتن جوامع محلی در فعالیت­های مختلف فرهنگی و اجتماعی و بهره­گیری از دانش بومی در برنامه­ریزی­ها در قالب حفظ چارچوب آداب و رسوم بومی

بهبود وضعیت منابع طبیعی و آبخیزداری

2 مورد :

- اجرای پروژه­های بهبود پوشش گیاهی در مرتع از طریق بذرکاری، بذرپاشی، کپه­کاری و...

- کشت و توسعه گیاهان دارویی به ویژه زعفران و فرآوری آن در جهت کاهش وابستگی جوامع محلی به مرتع

در مورد دو اثر خارج از محدوده اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی توضیح دهید ( اثرات آن در مناطق اطراف مشاهده می شود)
2 مورد :

- ایجاد فرصت های شغلی فصلی تولید و فرآوری محصولات تولیدی و عرضۀ آنها به بازارهای استانی و خارج استان

- تقویت دانش فنی ومهارتی جهت توسعه شغلی واجرای طرح ها

-تعامل وهمکاری صندوق های خرد روستاهای مجاور با هم در جهت تأمین منابع و فراهم نمودن بازار فروش 

تاثیر بر تخریب سرزمین، تنوع زیستی و تغییر اقلیم

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر کاهش تخریب سرزمین دارد؟ تخریب سرزمین به عوامل انسانی و یا طبیعی اطلاع می شود که در دراز مدت موجب کاهش قابلیت تولید خاک می گردند

بله/خیر خیر

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر حفظ تنوع زیستی دارد؟

بله/خیر بلی

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر تعدیل و یا سازگاری با اثرات تغییر اقلیم دارد؟ منظور از تغییر اقلیم در این سند کلیه اقداماتی است که موجب کاهش انتشار کربن اتمسفری و یا افزایش ترسیب یا ذخیر کربن در پوشش گیاهی و خاک می گردد. توسعه پوشش گیاهی از اقدامات شاخص ترسیب کربن در بخش منابع طبیعی می باشد.

بله/خیر بلی

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر ارتقاء تاب آوری عوامل انسانی و طبیعی مرتبط دارد؟ منظور از تاب آوری قابلیت حفظ کارکرد سیستم در مواجه با یک شوک و یا ننش ناشی از عوامل اقلیمی و یا انسانی می باشد.

بله/خیر بلی
آیا توجیه اقتصادی و تحلیل هزینه – فایده برای اثرات بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده انجام شده است؟ در صورتی که جواب مثبت است توضیح دهید

با اعطای تسهیلات به جوامع محلی عضو صندوق های اعتباری خرد و شرکت تعاونی به صورت زنجیره ای و بررسی پایدار بودن اشتغالات طرح های توجیهی اقتصادی مشاغل (کشت وفراوری وبازار یابی گیاهان دارویی، پرورش قارچ دکمه­ای ، تولید زنجیره ای مرغ بومی، توسعه بوم­گردی و گردشگری های کشاورزی ودامداری های بسته) مورد بررسی قرار گرفته است به این صورت که شماری از اشتغالات خرد وزنجیره ای جوامع محلی در بخش های خدماتی، کشاورزی و احیایی مورد ارزیابی قرار می گیرد. برای ارزیابی اثرگذاری های اقتصادی کسب وکار های ایجاد شده زنجیره ای از روش ارزش خالص وتحلیل هزیته فایده استفاده شده است. بنابر نتایج بدست امده عملکرد اقتصادی کسب وکارهای زنجیره ای وکوچک در نقطه ی بهینه ودر وضعیت مثبت قرار داشته است و دو معیار ارزش خالص و هزینه فایده وضع مطلوبی دارند.

بررسی ها حاکی از درآمد مناسب فعالیت­ها و افزایش نسبی سطح معیشتی و توانمندی جوامع محلی به ویژه از طریق کشت درختان مثمره ، غیرمثمره و گیاهان دارویی بومی منطقه بوده است. به بیان دیگر، اگر نحوه جمع آوری و خرید و فروش محصولات اصلی و سایر محصولات فرعی منابع طبیعی اصلاح گردد قطعاً در تقویت اقتصاد خانوار و ایجاد اشتغال و درآمد بومیان مؤثر واقع خواهد شد.

آیا اثر بخشی این تجربه موفق و یا دانش بومی را پایدار می دانید درصورتی که جواب بلی است دلایل خود را بیان کنید

بلی، کلیه اقدامات به واسطه مشارکت مردم و احساس تعلق آنان انجام شده است. به طوری که در برخی موارد جوامع محلی با ارائه ایده خلاقانه آمادگی مشارکتی خود را به پروژه اعلام داشته­اند.

تغییر در نگرش و درک پروژه ترسیب کربن توسط سایر نهادها از طریق برقراری ارتباط مؤثر و نزدیک بین نهادهای دولتی و ارتباط کارشناسان تسهیلگر با کارشناسان اداره میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری، جهاد کشاورزی و ایجاد نگرش تیمی و گروهی جهت انجام فعالیتهای اشتغال­زا و تسهیلات به جوامع محلی و شناسایی بهتر ذینفعان.منجر به پایداری وموفقیت این فعالیت ها وپروژه ها می گردد. از طرفی این مشارکت با تغییر دیدگاه و نگرش مردم بومی در منطقه اتفاق افتاده است.که منجر به بهینه کردن کلیه اقدامات با وجود ذخیره ای از نیروی کار ماهر ومتخصص ، حضور تولید کنندگان کالاهای واسطه ای ، تسهیل در گردش اطلاعات ، فناوری ومهارت وشکل گیری خدمات عمومی کسب وکار های جایگزین خواهد شد  به طوری که در برخی موارد جوامع محلی با ارائه ایده خلاقانه آمادگی مشارکتی خود را به صندوق خود وسپس به صندوق های دیگر به صورت زنجیره ای  اعلام داشته­اند. لذا این دانش بومی پایدار است چرا که، مردم ضمن پی بردن به اهمیت حفظ عرصه­های منابع طبیعی و کاهش وابستگی آنان به منابع طبیعی، تغییرات الگوی کشت به سوی کشت و کار گیاهان دارویی روی آورده و این امر فرصت­های شغلی را در مراحل کاشت، داشت و برداشت و همچنین فرآوری محصولات و عرضه به بازارهای محلی، منطقه­ای و ملی به وجود آورده است. لذا مشارکت، با جوامع محلی در جهت راه اندازی کسب وکارهای و کمک به اهداف فعالیت ها وپروژه های منابع طبیعی دوچندان شده است.  


8- قابلیت تکرار و تعمیم
آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده به سایر مناطق بسط داده / معرفی شده است؟ اگر بلی به کجا

بلی بر اساس اقدامات انجام شده در پروژه ترسیب کربن که شالوده آن حضور و مشارکت مردم در کلیه مراحل است، این پروژه به عنوان پروژه برتر در سطح کشور معرفی شده است. پروژه های مشارکتی بسیاری از شهرستان­ها و استان­ها نیز بازدیدهای مکرری از اقدامات و شیوه انجام کار این شهرستان داشته‌اند.

این تجربه در سایر شهرستان­های استان و همچنین استان­های دیگر بسط داده شده است.

بر اساس اقدامات انجام شده در صندوق های اعتباری خرد که با  حضور و مشارکت جوامع محلی، کارافرینان و ذینفعان منابع طبیعی به موفقیت رسیده است، فعالیت های این صندوق  به عنوان صندوق برتر در زمینه فعالیت های بیولوژیک ، آبخیزداری وکارآفرینی روستایی بعنوان نمونه معرفی شده است. صندوق های اعتباری خرد سایر دستگاه­ها از جمله جهاد کشاورزی و بسیج سازندگی بازدیدهای مکرری از اقدامات و شیوه انجام کار فعالیت ها در این حوزه داشته‌اند که این فعالیت ها و اقدامات من جمله ایجاد زنجیره کارآفرینی و اقدامات بیولوژیک زنجیره ای در شهرستان‌های و استان های دیگر به عنوان الگوی موفق در حال پیاده­سازی است. 

آیا دستگاه های دولتی اقدامات حمایتی/ تشویقی . ترویجی جهت تعمیم بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را انجام داده اند اگر جواب بلی است نوع اقدامات را تشریح نمائید

بلی،

1- هماهنگی و همکاری در بازدیدهای برون استانی اعضای صندوق از الگوهای موفق استان­های دیگر از جمله بومگردی های گیلان و باغ های  اشکورات

2- هماهنگی و همکاری در بازدید های برون استانی اعضای فعال صندوق از الگوی موفق

3- همکاری در برگزرای کارگاه های آموزشی نیاز سنجی شده در روستاها برای اعضای صندوق

4- همکاری در فراهم نمودن بازار فروش وایجاد جشنواره ها جهت فروش محصولات تولیدی اعضای صندوق

5- همکاری در جهت اعطای تجهیزات به اعضای صندوق اعتباری خرد جهت راه اندازی کارگاه های صنایع دستی

6- همکاری در جهت اعطای تسهیلات فردی به جوامع محلی

7- تجلیل و اعطای تقدیر نامه توسط استانداری، جهاد کشاورزی استان، فرمانداری شهرستان وسایر دستگاه های اجرایی 

به اعتقاد شما بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده امکان تعمیم با درصدی از سازگاری به منطقه دیگر دارد؟ اگر بلی در چه سطحی؟

محلی

محلی بلی

کدام شهر و شهرها

استانی بلی

سایر استانها(کدام استان و استانها)

ملی بلی

خاور میانه (کدام کشور یا کشورها)

منطقه ای خیر

سایر کشورهای نقاط جهان(کدام کشور یا کش.رها)

بین المللی خیر

9- درس آموخته ها
مربوط به منابع انسانی

1- سطح پایین بهره­گیری از مشارکت جوامع محلی در اجرای پروژه­ها: فراهم آوردن مشارکت مردم در کلیه مراحل اجرای فعالیت و افزایش قدرت تصمیم­گیری جوامع محلی و اظهار نظر آن­ها

2- سطح اعتماد و انسجام اجتماعی پایین در بین جوامع محلی و دستگاه­های اجرایی: فراهم آوردن اعتماد بین جوامع محلی و نیز افزایش اعتماد به مسئولین و افزایش تعامل دوسویه بین مردم و جوامع محلی و همچنین افزایش اعتماد به نفس در مشارکت­ اجتماعی

3- پایین بودن سطح مسئولیت­پذیری جوامع محلی در امر حفاظت و احیای عرصه­های طبیعی: تغییر نگرش بهره­برداران در امر مدیریت مراتع و ترغیب و بالا بردن انگیزه در بین آن­ها در راستای حفاظت، احیاء و اصلاح مراتع

4- کم رنگ بودن همکاری و مشارکت جوامع محلی و سازمان­ها: فراهم کردن مشارکت­های بین سازمانی و افزایش تعامل بین جوامع محلی و سازمان­های ذیربط

5- عدم وجود تشکل­، صندوق خرد روستایی و تعاونی مرتبط با منابع طبیعی: تشکیل گروه­های توسعه روستا و سازماندهی جوامع محلی در قالب صندوق­های خرد روستایی و تعاونی منابع طبیعی

6- عدم آگاهی­رسانی در قالب جلسات و دوره­های آموزش مرتبط: افزایش آگاهی و تقویت ظرفیت گروه­های توسعه روستایی و جوامع محلی از طریق جلسات و دوره­های آموزشی و ترویجی متعدد

مربوط به جنبه های مالی

1- عدم مشارکت یا سطح پایین جوامع محلی در طرح­ها و پروژه­های اقتصادی منابع طبیعی و آبخیزداری: بکارگیری جوامع محلی در قالب انعقاد قرارداد تعاونی با اداره کل منابع طبیعی در راستای تأمین بخشی از منابع معیشتی مردم

2- نفوذ وسودجویی دلالان و واسطه ها: جلوگیری از واسطه­گری­ها و حضور دلالان در منطقه در جهت بهبود وضعیت معیشت مردم بومی

3- کمبود منابع اعتباری برای سرمایه گذاری وتوسعه کسب وکارهای محلی: جذب اعتبار مبتنی بر فعالیت­های تسهیلگری از ارگان­ها و سازمان­های مختلف

4- کم توجهی به زنجیره تأمین وزنجیره ارزش در تولید وعرضه محصولات روستایی: بهبود وضعیت فرآوری محصولات تولیدی در روستاها و عرضۀ مستقیم آن به بازار  

5- عدم شرایط لازم در ارائه تسهیلات بانکی با سود اندک به جوامع محلی: با راه­اندازی صندوق­های خرد روستایی و تعاونی مذکور زمینه برای دریافت تسهیلات کم بهره در جهت رونق مشاغل خانگی و جایگزین دامداری به وجود آمده است.

6- عدم کاربری صحیح اراضی کشاورزی و درصد سودآوری پایین برای جوامع محلی: توزیع گونه­های مثمره جهت کاشت بر روی اراضی شیبدار و همچنین تغییر الگوی کشت در بخش زیادی از اراضی کشاورزی به گیاهان داویی مانند گل محمدی، زعفران، گل گاوزبان 

مربوط به جنبه های فنی

1- سازگاری پایین فعالیت­های اصلی جوامع محلی به ویژه کشاورزی و دامداری با شرایط و پتانسیل محیطی: سازگار نمودن کشاورزی و دامداری سنتی با منابع محیطی از طریق ایجاد فرصت­های شغلی مناسب و رونق مشاغل خانگی و تغییر الگوی کشت

2- رواج دامداری سنتی در بین مردم بومی: پایین آمدن سطح دامداری سنتی از طریق رونق فرصت­های جایگزین و اقتصادی با ارائه تسهیلات کم بهره

3- سطح پایین عملیات احیایی و اصلاحی در مراتع: توسعه و ارتقای سطح پوشش گیاهی در مراتع از طریق احیاء و اصلاح مراتع و جلوگیری از تخریب به کمک مشارکت مردمی

4- رها بودن اراضی شیبدار در منطقه و شرایط برای فرسایش:  اجرای درختکاری مثمره و همچنین کشت یونجه در اراضی شیبدار با دو اصل درآمدزایی و جلوگیری از فرسایش

5- عدم استفاده و بهره­گیری از دانش بومی در فعالیت­ها: احیای دانش بومی در منطقه و استفاده از آن­ها به عنوان مکمل دانش رسمی در اجرای موفق برنامه­ها

6- عدم وجود مشاغل جایگزین به ویژه برای زنان روستایی: ترویج مشاغل خرد درآمدزا با حمایت تعاونی

7- وابستگی مضاعف به مراتع در جهت امورات زندگی و معیشتی: ترویج فرهنگ  استفاده از انرژی­های نو و کاربردی آن جهت جلوگیری از تخریب مراتع

8- عدم برگزاری نمایشگاه در جهت ارائه محصولات بومی و محلی: برگزاری نمایشگاه به عنوان فرصتی مناسب برای عرضه و معرفی محصولات مختلف روستایی منطقه با حمایت صندوق های خرد روستایی