اطلاعات پرسشنامه

طرح توسعه و ترویج استفاده از انرژی های نو در شهرستانهای سربیشه و نهبندان- خراسان جنوبی


تاریخ شروع:
1385/02/01
تاریخ پایان:
1398/00/00
استان:
خراسان جنوبي
شهرستان:
نهبندان
شهر:
نهبندان

مختصات جغرافیایی UTM
شمال :
237397 , 3597813
جنوب:
237569 , 3596277
شرق:
238586 , 3597268
غرب:
236478 , 3596951

توضیحات :
طرح توسعه و ترویج استفاده از انرژی های نو در شهرستانهای سربیشه و نهبندان به عنوان یکی از زیرپروژه های پروژه بین المللی ترسیب کربن در خراسان جنوبی به صورت پایلوت از سال 85 در دستور کار قرار گرفت و با توجه به وابستگی شدید مردم منطقه به بوته کنی برای مصارف تامین سوخت، ایده ترویج استفاده از انرژی های نو مثل نورخورشید و باد و ... مطرح شد. لذا به اين منظور طرح استفاده از انرژی های نو در محدوده اجرايي شهرستانهای سربیشه و نهبندان در زمينه ترويج انرژي هاي نو به صورت پايلوت اجرا گردیده كه با بهره گيري ، ترويج و فرهنگ سازي استفاده از انرژي هاي پاك گامي در جهت كاهش آلودگي زيست محيطي و حفاظت و نگهداري از عرصه هاي منابع طبيعي برداشته و اين طبيعت كه وديعه اي از جانب پروردگار متعال است صحيح و سالم به نسل آينده تحويل گردد. در این راستا برنامه های آموزشی و اعطای تسهیلات برای خرید وسایلی مانند تنور گازی، آبگرمکن خورشیدی، آب تصفیه کن در اولویت کار گروههای توسعه روستایی و صندوقهای خرد اعتباری قرار گرفت. با توجه باینکه این طرح در سالهای اول برای مردم ناشناخته بود تعداد کمی متقاضی دریافت تسهیلات برای خرید تنور گازی و آبگرمکن خورشیدی بودند ولی با توجه به رضایت این افراد از استفاده از این وسایل و سهولت استفاده از آن باعث تشویق سایر مردم منطقه برای حرکت به این سمت شد. تاکنون تعداد 700 تنور گازی و 150 آبگرمکن خورشیدی توسط مردم منطقه خریداری و مورد استفاده قرار گرفته است.


1- حق مالکیت معنوی
اگر تمام و یا بخشی از بهترین تجربیات/ دانش بومی توضیح داده شده در این قالب تحت پوشش حق مالکیت معنوی برای سازمان ، نهاد، فرد، گروه، تشکل رسمی و یا بومی و جوامع محلی می باشد، مشخص کنید:

سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

پروژه بین المللی ترسیب کربن

برنامه عمران ملل متحد (UNDP)

شرکت تعاونی الغدیر دشت حسن آباد غیناب

توضیحی در مورد سازمان ، نهاد، فرد، گروه، تشکل رسمی و یا بومی و جوامع محلی صاحب حق بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه دهید:

با توجه باینکه پروژه بین المللی ترسیب کربن برنامه مشترک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور و دفتر عمران ملل متحد در ایران (UNDP) بوده لذا این طرح نیز به عنوان یکی از زیرپروژه های مهم و تاثیرگذار در راستای حفاظت از عرصه های منابع طبیعی از حمایت سازمان منابع طبیعی و دفتر UNDP برخوردار بوده است.

از طرفی با توجه به اجرای طرح در شهرستانهای سربیشه و نهبندان و ذینفع بودن مردم این شهرستانها، شرکت تعاونی الغدیر نیز در راستای تشویق گروهها و تشکلهای محلی در راستای استفاده از این انرژی های نو و ارائه تسهیلات به آنها نقش مهمی داشته است.


2- طبقه بندی
بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را بر اساس نوع عرصه/ ارتباط با ماموریت های محوری سازمان جنگلها مراتع و آبخیزداری/ و تاثیرات آن در اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی طبقه بندی کنید ( می توانید چندین گزینه را انتخاب کنید)
کاربری غالب در منطقه مشخص شده
جنگل خیر
مرتع خیر
بیابان خیر
حفاظت از عرصه های منابع طبیعی بلی
آبخیزداری/ آبخوانداری خیر
توان افزایی جوامع محلی بلی
سایر ( عنوان درج گردد) :


کمک به اقدامات مدیریت منابع طبیعی
حفاظت و پیشگیری از تخریب :

1- موجب کاهش تخریب پوشش گیاهی مراتع

2- بهبود وضعیت زندگی و سلامت بهره برداران از طریق ترویج استفاده از تنور گازی، آبگرمکن خورشیدی و آب تصفیه کن خورشیدی 

3- حفاظت از عرصه های منابع طبیعی 

احیاء :

 توسعه انرژیهای نو موجب کاهش تخریب و بوته کنی گردیده که خود موجب بهبود پوشش گیاهی و تنوع زیستی و توسعه احیا منابع طبیعی خواهد شد. 

توسعه :

اجرای  موفق و اثربخش پروژه انرژی های نو در شهرستان سربیشه در طی سالهای 84 تا 90 موجب توسعه آن در سایر شهرستانهای استان علی الخصوص شهرستان نهبندان و نیز سایر نقاط کشور گردیده است.

بهره برداری :

در اثر اجرای این طرح در سطح شهرستانهای استان، ترویج انرژی های نو به موازات آن صورت گرفته و تا کنون تعداد 150 دستگاه آبگرمکن خورشیدی و بیش از 700 تنور گازی در حال بهره برداری می باشد.

سازگاری با شرایط نامطلوب نظیر خشکسالی/ طغیان امراض و آفات/ کاهش تولید علوفه و... :

با توجه به تجدید پذیر بودن انرژیهای نو هیچ گونه آلودگی با محیط زیست نداشته و کاملا سازگار با آب و هوایی منطقه و کشور می باشد.

ظرفیت سازی و ارتقاء آگاهی :

- برگزاری کارگاه های آموزشی در سطح روستای منطقه هدف

- نمایش فیلمهای آموزشی در سطح روستایهای منطقه هدف

- تهیه برنامه رادیویی تلویزیونی از این طرح و نمایش آن در شبکه های استانی و ملی و تشویق سایرین برای استفاده از انرژی های نو

- برگزاری اردوهای عملی و علمی برای جامعه روستایی در سطح مناطق هدف و سایر استان ها با هدف اشتراک تجارب نمونه های موفق 


مشارکت، همکاری :

- مشارکت و همکاری جامعه روستایی از مرحله تصمیم گیری تا اجرا در روستاهای منطقه هدف

- هزینه خرید این اقلام بلاعوض نبوده بلکه در قالب پرداخت تسهیلات به متقاضیان برای خرید تنور گازی یا آبگرمکن خورشیدی و تسویه اقساط این تسهیلات توسط افراد انجام شده است

- کاهش بوته کنی  و تخریب مراتع در پی استفاده مردم از انرژی های نو

کمک به اهداف توسعه پایدار منابع طبیعی
بهبود وضعیت اقتصادی :

- ایجاد مشاغل پایدار و درآمدزا بر اساس توان بالقوه روستائیان و ظرفیت های موجود روستا

- مشارکت در ترویج انرژی های نو و کاهش تخریب که بدنبال آن افزایش درامد از محل تعلیف دام از مراتع صورت می گیرد

-  بهبود وضعیت معیشتی درآمد روستاییان از محل کاهش هزینه های خرید سوخت بابت گرم نمودن آب، پخت نان و ... 

بهبود سرمایه های اجتماعی نظیر ایجاد و ساماندهی تشکلها، آموزش، ارتقاء آگاهی و... :

- کاهش هزینه های خانوار روستایی بابت خریدسوخت

- بهبود درآمد روستاییان

-  بهبود سرمایه های اجتماعی و افزایش بنیه مالی بهره برداران 

- تشویق افراد برای عضویت در تشکلهای محلی مانند گروه های توسعه روستائی و عشایری

- تشویق افراد برای شرکت در کارگاه های  آموزشی

بهبود وضعیت اکوسیستم های منابع طبیعی :

- افزایش پوشش گیاهی منطقه

- کاهش فرسایش خاک

- افزایش ترسیب کربن

- افزایش حیات وحش

- بهبود تولید علوفه

نوع اثرات بهترین تجربیات/ دانش بومی در محدوده استفاده از آن
اثرات تولیدی و یا بهره وری :

- افزایش علوفه دام

- افزایش میزان ترسیب کربن 

- بهبود معیشت خانوار روستایی

- افزایش شاخص سلامت

افزایش شاخص امید به زندگی

اثرات اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی :

- بهبود دانش و مهارتهای جوامع محلی

- افزایش حس تعلق خاطر به منابع طبیعی

- کاهش آسیبهای اجتماعی 

- کاهش مهاجرت و افزایش جمعیت

- بهبود وضعیت درآمدی جوامع محلی با کاهش هزینه های خرید بابت سوخت

- تجمیع منابع مالی و راه اندازی فرصتهای شغلی

- ترویج انرژیهای نو در راستای کاهش تخریب پوشش گیاهی

اثرات زیست محیطی :

- کاهش تخریب و بوته کنی اراضی

- افزایش سرانه فضای سبز

- کاهش فرسایش

- کاهش ریزگردها و غبار

- افزایش ترسیب کربن


3- تشریح موقعیت و شرایط
عنوان بهترین تجربیات/ دانش بومی و سال شروع

طرح توسعه و ترویج استفاده از انرژی های نو در شهرستانهای سربیشه و نهبندان - خراسان جنوبی ( سال 1385 تا سال 1398)

موقعیت مکانی ( در صورت وجود نقشه ای ارائه دهید) باgps از اسامی رسمی و محلی برای تشریح این موفعیت استفاده نمایید

شهرستانهای سربیشه و نهبندان در شرق استان خراسان جنوبی قرار دارند


راجع به وضعیت طبیعی محل به اختصار توضیح دهید
اقلیم :

از لحاظ هواشناسی منطقه فوق دارای اقلیم سرد و خشک با میانگین بارندگی 130 میلیمتر و متوسط دمای سالیانه حدود 22 درجه سلسیوس می باشد

خاک :

براساس مطالعات پایش و ارزیابی انجام شده خاک منطقه دارای مقدار پايين نیتروژن (02/0 درصد)، فسفر (3ميلي گرم در كيلوگرم) و ماده آلی (1/0 درصد) در خاک های منطقه می باشد. به دلیل کمبود شدید ماده آلی در خاکهای مذکور از یک طرف و بافت سبک و pH بالای خاکهای منطقه از طرف دیگر سطح حاصلخیزی این خاک ها بسیار پایین می باشد.

با توجه به میزان اندک ازت و فسفر خاکهای منطقه، استفاده از کودهای شیمیایی محتوی این عناصر نظیر کودهای اوره و فسفات آمونیوم و سولفات آمونیوم که سبب ایجاد واکنش اسیدی در خاک می گردد،با وجود میزان pH بالاي خاک های منطقه (بالای 5/7) است

توپوگرافی :

منطقه اجرای پروژه از توپوگرافی تپه ماهوری برخوردار بوده بطوریکه بخش عظیمی از آن دشتی با شیب2-8 درصد بوده و در ارتفاعات نیز دست سر آپانداژ می باشد.

پوشش گیاهی :

سیمای کلی پوشش گياهي منطقه از سيماي پوشش گياهي مناطق  نيمه خشك تا استپي تبعيت مي كند. گیاهانی که در منطقه رویش دارند شامل بومادران، تلخه، خارشتر، درمنه ، اسفناج وحشی، شکر تیغال، اسپند و قیچ میباشد

وضعیت منابع آب :

تامین آب کشاورزی منطقه اجرایی در روستاهای نازدشت، حجت آباد، شهید مدرس، شهید اشرفی اصفهانی از طریق چاه های عمیق تامین می شود و آب کشاورزی روستاهای حسن کلنگی، ابراهیم آباد، گزدز، کسراب، حسین آباد و گندکان از قنات و روستاهای تاجمیر، کندرود کشاورزی ندارند. کیفیت آب غالب منطقه شور و لب شور بوده و بدلیل پایین بودن کیفیت آب عملکرد محصولات تولیدی پایین بوده و جهت تامین آب شرب با مشکل مواجه می باشند و آب شرب منطقه از چاه عمیق حفر شده توسط اداره آب و فاضلاب روستایی تامین می گردد. میانگین بارندگی منطقه 130 میلیمتر می باشد.

وضعیت غالب شرایط اقتصادی – اجتماعی مردم ساکن در محل و یا در مجاورت آن
سطح درآمد، منابع اصلی و فرعی درآمد، مالکیت اراضی و حق بهره برداری رسمی و عرفی از منابع طبیعی شامل زمین/ آب/ تولیدات مرتع جنگل/ کیاهان دارویی و... :

با توجه به تاثیرات شدید خشکسالی و اقلیم بر مردم منطقه در ابتدای ورود پروژه به منطقه اقتصاد خانواده مبتنی بر کشاورزی و دامداری بوده و محرومیت شدید بر مردم حاکم بوده است ودر پی آن مهاجرت و تخریب شدید مراتع را شاهد بودیم و در پی آغاز به کار پروژه ترسیب کربن با اجرای برنامه های توسعه روستایی اقدام به تشکیل گروه های توسعه، صندوق های خرد اعتباری ، ارائه آموزش های اشتغالزا، اعطای تسهیلات و ایجاد مشاغل جایگزین دامداری و کشاورزی نموده و  اقتصاد منطقه از وابستگی صرف به مراتع و کشاورزی کاهش پیدا نمود است و سطح درآمد و زندگی افراد ارتقاء یافته است.

مالکیت اراضی و حق بهره برداری رسمی و عرفی از منابع طبیعی شامل زمین/ آب/ تولیدات مرتع جنگل/ کیاهان دارویی و... :

مالکیت اراضی کشاورزی در مناطقی که به کشاورزی مشغولند به صورت خرده مالکی می باشد. در محدوده اجرایی پروژه در شهرستان سربیشه 22 سامان عرفی به مساحت 225 هزار هکتار وجود دارد که 40 روستا با جمعیتی بالغ بر 6500 نفر را در بر می گیرد. مراتع منطقه قشلاقی بوده ماههای نیمه مهرماه تا نیمه بهمن ماه براساس حقوق بهره برداران آزادسازی می گردد. در محدوده اجرایی گونه های گیاهان دارویی و جنگلی که به اقتصاد جامعه محلی وجود ندارد.

مدل پنج سرمایه پایه ای برای درک پایداری در مفهوم اقتصادی ایجاد ثروت یا 'سرمایه' فراهم می کند.  هر سازمان، به پنج نوع سرمایه برای ارائه محصولات یا خدمات خود که یک سازمان پایدار را حفظ و در صورت امکان ارتقا میدهد نیاز دارد، این مدل اجازه می دهد تا کسب و کار و فعالیت مورد نظر، خط مشی  گسترش خود را از تداوم مالی "با اجازه دادن به کسب و کار" به در نظر گرفتن مسائل زیست محیطی و اجتماعی گسترده تر که می تواند سودآوری را در بلند مدت متاثر کند، تغییر می دهد.

مدل پنج سرمایه به سازمان اجازه می دهد تا چشم اندازی از اینکه "پایداری" برای فعالیت های سازمان، محصولات و خدمات به چه صورت می تواند باشد؟ ایجاد کند و  با استفاده از مدل برای ارتقای سرمایه های خود در همه زمینه ها و در نتیجه ارتقای سازمان، برنامه ریزی و تلاش کند

این پنج نوع سرمايه پايدار تامين كننده كالا و خدمات براي ما هستند و براي ارتقاي كيفيت زندگي و توسعه مي بايد مورد نظر قرار بگيرند.

این سرمایه ها شامل: سرمایه طبیعی، سرمایه انسانی، سرمایه مالی، سرمایه زیرساخت و سرمایه اجتماعی می باشد.

در سطح جامعه محلی اقداماتی از جمله بسیج جامعه محلی، سازماندهی و ظرفیت سازی برای توان افزایی و جلب مشارکت مردم در تصمیم سازی و برنامه ریزی بر اساس نیازهای آنها اجرا می شود. در سطح دولتی نیز فعالیت هایی برای ظرفیت سازی و ایجاد مکانیزم ارتباطی برای پیوند بین مردم و دولت و همچنین همکاری های بین بخشی و انسجام سازمانی به منظور تصمیم گیری با رویکرد یکپارچه نگری اجرا خواهد شد. چون این برنامه ها بر اساس نیازسنجی و اولويت هاي محلي و پیوند آنها با برنامه های توسعه ای منطقه ای و ملی طراحی و اجرا می شوند موجب بهبود عملکرد و افزایش کارایی و اثربخشی خواهند شد.

سرمایه طبیعی: کلیه فعالیتهای احیایی و اقدامات محیط زیستی که مطالب فوق الذکر اشاره گردید. (پروژه های نهالکاری، مدیریت هرز آبها، بذرپاشی و بذرکاری، آبخیزداری، تولید نهال، قرق و حفاظت، احداث آبشخورها و مرمت چاههای دامداری و تامین منع آب، انرژی های نو، تنورهای گازی و سیلندرهای توزیع گاز و ..).

سرمایه انسانی: شامل کلیه دوره های آموزشی و کارگاههایی که در راستای ارتقاء سطح درآمدی جامعه بهره بردار صورت می گیرد تا بهره وری از منابع اکوسیستم خود را بهبود بخشند.(کلاسهای آموزشی اشتغالزا و خدماتی و مهارتهای زندگی و کارگاههای مرتبط با موضوعات منابع طبیعی و..)

سرمایه مالی: تشکیل گروههای توسعه روستایی و به تبع آن ایجاد صندوقهای خرد اعتباری به منظور تجمیع منابع مالی در راستای ایجاد مشاغل درآمدزا  و حفظ اکوسیستم.

سرمایه زیرساخت: با همکاری و انسجام درون و برون سازمانی و همکاری و مشارکت دستگاههای دست اندرکار امر توسعه روستایی اقدام به ایجاد امکانات و خدمات رفاهی، بهداشتی و فرهنگی از قبیل مسجد، حسنیه، خانه عالم، دکل تلویزیون، جاده و .. گردید و موجب ایجاد انگیزه و روحیه نشاط در بین مردم و سرمایه گذاری و جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها شد.

سرمایه اجتماعی: ایجاد گروههای توسعه روستایی بعنوان زیربنای توسعه روستایی از اصلی ترین اهداف و دستاوردهای پروژه می باشد که در این راستا 60 گروه توسعه بالغ بر 1700 نفر عضو به منظور مدیریت برمنابع خود توانمند گردیده اند.

بر پایه چه معیار و شاخصهایی بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را اثرگذار در مدیریت پایدار منابع طبیعی و آبخیزداری می دانید

دركشورما ، با توجه به نياز روز افزون به منابع انرژي و كم شدن منابع انرژي فسيلي، ضرورت سالم نگه داشتن محيط زيست، كاهش آلودگي هوا، محدوديت هاي برق رساني و تأمين سوخت براي نقاط و روستاهاي دورافتاده و... استفاده از انرژي هاي نو مي تواند جايگاه ويژه اي داشته باشد.

خوشبختانه، در کشور ما به اهميت و نقش منابع مختلف انرژي، به ويژه انرژي هاي تجديدپذير(نو) در تأمين نيازهاي حال وآينده پي برده و در توسعه بهره برداري از اين منابع لايزال، تحقيقات وسيع و سرمايه گذاري هاي اصولي مي كنند. با توجه به اين گونه گرايش هاي اساسي و فزاينده در زمينه استفاده از انرژي هاي تجديدپذير، در ايران نيز لازم است راهبردها و برنامه هاي زيربناي و اصولي تدوين شود. لذا به اين منظور طرح توسعه و ترویج استفاده از انرژی های نو در شهرستانهای سربیشه و نهبندان اقدام به اجراي يكسري از اقداماتي در زمينه ترويج انرژي هاي تجديد پذير به صورت پايلوت نموده كه با بهره گيري ، ترويج و فرهنگ سازي استفاده از انرژي هاي پاك گامي در جهت كاهش آلودگي زيست محيطي و حفاظت و نگهداري  از عرصه هاي منابع طبيعي برداشته و اين طبيعت كه وديعه اي از جانب پروردگار متعال است صحيح و سالم به نسل آينده تحويل دهيم.


4- تشریح مشکلات ( علل مستقیم و غیر مستقیم) و اهداف بهترین تجربیات/ دانش بومی
تشریح مشکلات و چالشهای منطقه در رابطه با مدیریت منابع طبیعی و آبخیزداری

- خشكي و خشکسالی، شرايط سخت اقلیمي ، تفاوت دمادر فصول مختلف و شبانه روز، وزش بادهای 120روزه سیستان
تخریب عرصه های منابع طبیعی و بوته کنی به منظور تامین سوخت مورد نیاز اهالی 
- محرومیت گسترده و فقر، بیکاری، وجود فقر شدید فرهنگی و بیسوادی درمنطقه
- پراکندگی روستاها و دوری نسبی آنها از یکدیگر و مرکز شهرستان
- پراکندگی جمعیت، جمعیت کم در بسیاری از روستاها و عدم ثبات نیروی کار بخاطر مهاجرتهای فصلی، جمعیت کم برخي روستاها و کمبود نیروی کـار دارای آموزش های اولیه برای فعالیتهای اقتصادی سیسـتماتیک، مشـکل تامین نیروی انسانی مناسب برای بسیاری از فعالیت های تولیدی
- دوری منطقه از مراکز توسعه یافته پشتیبان برای اموری مانند آموزش، مشاوره فنی، تامین و تعمیر و نگهداری دستگاهها، عرضه محصولات تولیدی و تامین مواد اولیه.
- كمبود زیرساختهای اقتصادی- توسعه ای برای ایجاد واحدهای تولیدی-صنعتی
- عدم وجود تولیدات کشاورزی، دامپروری و صنایع دستی به مقدار قابل توجه
- بالارفتن دائمی قیمت نهاده های کشاورزی، سوخت و سایر اقلام که قیمتگذاری و رقابت را برای کالاهای تولیدی منطقه مشکل می کند.
- وجود شیوه سنتی دامداری مبتنی بر دامهای سبک و بازدهی کم آنها در مقایسه با دام سنگین، ناخالص بودن نژادهای دامی، وجود بیماری های واگیردار مشترک بین انسان ودام
- ظرفیت پایین تولید علوفه مراتع،دام مازاد و کمبود علوفه
- پایین بودن کیفیت آب و خاک منطقه و کاهش عملکرد محصولات زراعی
- پایین بودن کیفیت آب شرب روستاهای منطقه خشکیدگی و کاهش آبدهی قنوات، چشمه ها

چالشهایی که توسط بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده حل می شود را توضیح دهید

1- کاهش وابستگی به مراتع
2- کاهش بوته کنی و تخریب مراتع
3- بهبود شاخص سلامت
4- سهولت دسترسی به انرژی پاک
5- افزایش دانش، آگاهی و شاخص آموزش در روستاهای منطقه با برگزاری دوره های آموزشی 
6- برگزاری تورها و بازدیدها از پروژه های موفق جهت کسب دانش و تجربه
اهداف اجرایی بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را مشخص کنید

 مصرف این گونه انرژی ها گاز آلاینده دی اکسیدکربن تولید نمی کند

کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی را به همراه دارد

  سبب پیدایش مشاغل جدید در منطقه می شود؛

-   خروج کمتر ارز از کشورها را به دنبال دارد؛

-- ایجاد محیط زیستی پاک برای نسل های آینده را نوید می بخشد.

 افزايش درآمد خانوارها و بهبود معيشت زندگي

 افزايش شاخص توسعه انساني 

-  افزايش ميزان ترسيب كربن در خاك و گياه

سپر حفاظتي و امنيتي در زمان بروز حوادث غير مترقب ه( جنگ، سيل، زلزله، طوفان و ...) خواهد بود.


5- فعالیت ها
روشهای معمول در رابطه با اهداف و فعالیتهای بهترین تجربیات/ دانش بومی را تشریح کنید

به طور معمول برای اجرای طرح ترویجی استفاده از انرژی های نو، یک برنامه آموزشی در یک منطقه انجام می شود.



توضیح مختصر در خصوص تکنیک و روشهای اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه دهید

در این طرح از 5 مرحله ذیل برای ترویج استفاده از انرژ های نو بین مردم استفاده شده است:

1-برگزاری کارگاه های آموزشی معرفی انرژی های نو

2- پتانسیل سنجی مناطق مختلف از نظر نیاز به نوع انرژی

3- انتخاب افراد پیشرو در هر روستا و توزیع تنور گازی و آبگرمکن خورشیدی در بین آنها و مشاهده مزایای استفاده از این امکانات توسط سایر مردم محلی و گرایش آنها به سمت این طرح

4-  استعلام از گروه های توسعه جهت معرفی متقاضیان

5- ارائه تسهیلات با بازپرداخت طولانی مدت توسط صندوقهای خرد اعتباری به متقاضیان برای خرید اقلام مرتبط 



توضیح مختصری راجع به فعالیت های اصلی با توجه به اهداف اجرایی ارائه دهید. فعالیتهای هر هدف اجرایی مشخص شده در بند فوق را بیان نمائید.

- تشویق مردم برای عضویت در گروههای توسعه روستایی در راستای تحقق راهکار بسیج جوامع محلی برای مدیریت عرصه های منابع طبیعی

- شناسایی افراد پیشرو برای اجرای طرحهای پایلوت تا الگویی برای دیگران باشند

- شناسایی وسایل مورد استفاده در خانه روستایی که بتواند با انرژی های نو کار کند و دسترسی به لوازم جانبی آن نیز در شهرستان راحت باشد



به منظور رسیدن به اهداف زيست محيطي و كاهش تخريب اقدام به بكارگيري انرژي هاي نو از قبيل انرژي خورشيد، زيست توده و باد نموده ایم:

با توجه به اینکه در استان خراسان جنوبی بیش از 10 ماه از سال روزهای آفتابی با آسمان صاف وجود دارد. بهره گیری از انرژی خورشیدی میتواند راهی برای کاهش مصرف انرژی های فسیلی و همچنین کاهش بوته کنی درمراتع خواهد بود. همچنين این روند موجب بهبود وضعیت اقتصادی مردم منطقه همچنین کمک به احیای مراتع و کاهش تخریب آن خواهد بود.

طرح های اجرا شده در منطقه اجرایی پروژه در راستای استفاده از انرژی خورشیدی:

  • آبگرم کن خورشیدی
  • تلمبه آب خورشیدی
  • اجاق خورشیدی
  • فانوس خورشیدی
  • آب تصفیه کن خورشیدی

انرژي باد:

ايران به دليل موقعيت خاص جغرافيايي و قرار گرفتن در يك منطقة كم فشار به مناطق پرفشار شمال و شمال غرب به طور كلي در زمستان و تابستان در مسير بادهاي عمدة زير قرار دارد:

الف- بادهايي كه در زمستان از اقيانوس اطلس و درياي مديترانه و نيز آسياي مركزي مي وزد.

ب- بادهايي كه در تابستان از طرف اقيانوس هند و همچنين شمال غرب به سمت ايران مي وزد.

تلمبه بادی:

اهداف و مزایای استفاده از تلمبه بادی به شرح زیر می باشد:

1.       عدم نیاز به هرگونه انرژی فسیلی یا الکتریکی

2.       استفاده از انرژی رایگان باد

3.       عدم نیازبه مراقبت روزانه

4.       اقتصادی ترین روش جهت پمپاژ آب در مناطق مختلف

5.       تکنولوژی سالم بدون هرگونه آلودگی

6.       طول عمر بالای 20 سال

7.       قابلیت تولید برق به صورت محدود

8.       تامین آب دام های عشایر منطقه

بيوگاز

به مجموعه گاز هایی كه در اثر تخمیر مواد آلی (فضولات انسانی، حیوانی و گیاهی) در یك دامنه دمای معین و PH مشخص در نتیجه فقدان اكسیژن و فعالیت باكتری های غیر هوازی خصوصاً باكتری های متان زا در محفظه تخمیر تولید می شود، بیوگاز گفته می شود .

يكي از برنامه پروژه در راستاي ترويج انرژي هاي نو و كاهش استفاده از سوخت هاي فسيلي در منطقه حسين آباد، اجراي يك سيستم بيوگاز بصورت پايلوت در منطقه در روستاي گزدز براي تامين گاز مصرفي يك خانوار مي باشد.


اقداماتی که در راستای توسعه و ترویج انرژیهای نو در سطح شهرستان سربیشه و نهبندان صورت گرفته همگی در راستای کاهش فشار بر عرصه های منابع طبیعی و بهبود پوشش گیاهی بوده و در کوتاه مدت موجب افزاش علوفه دام و نیز افزایش درآمد روستاییان و بهره بردارن می گردد و در صورت حمایت دولت می تواند به معیشت آنها کمک مضاعفی نماید.

نقاط اشتراک و تفاوت بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده و مزایای آن را در مقایسه به با روش های معمول مرتبط بیان کنید

اشتراک:با توجه به شرایط کشور در بهره برداری از انرژی خوشید و باد و زیست توده این پروژه در سطح کل کشور اجرا می شود.

تفاوت:

- آموزش افراد و آشنایی آنها انرژی های نو و مزایای آن

- نمایش فیلمهای آموزش از طرحهای موفق در سایر نقاط کشور و جهان-

- شروع کار با افراد پیشرو برای الگوسازی در راستای تشویق دیگران

- اعطای تسهیلات خرید این وسایل به متقاضیان

جهت اجرای این پروژه تسهیلاتی در اختیار متقاضیان قرار می گیرد و این امر در راستای کاهش بوته کنی و افزایش سطح پوشش گیاهی و معیشت روستاییان انجام می شود.

آیا اقدامی در ارتباط با الگو سازی و بهره برداری از بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده در طرح های اجرایی مرتبط صورت گرفته است؟ در صورتی که جواب مثبت است تشریح نمائید.

بله- تهیه برشور و بوکلت از فعالیت های صورت گرفته و معرفی آن به متقاضیان صورت گرفته است. اجرای موفقی این طرح ابتدا در شهرستان سربیشه و نهبندان باعث تعمیم آن به سایر شهرستانهای استان و کشور گردید. لازم به تاکید می باشد اجرای این طرحها حتی توسط سایر دستگاههای دولتی نیز مورد الگوبرداری قرار گرفته است.

با توجه به اینکه این طرح از زیرپروژه های بسیار مهم ترسیب کربن می باشد لذا دستاوردها و موفقیتهای چشمگیر این پروژه در امر احیا و توسعه مشارکتی منابع طبیعی وگام نهادن درمسیر توسعه پایدار روستایی با نگاه ویژه جوامع محلی بعنوان یکی از ارکان کلیدی توسعه پایدار، و حمایت بی نظیر مسئولین ملی و استانی و جوامع روستایی باعث شد تا کنون این پروژه در18پایلوت اجرایی گردد. در پی تعمیم کشوری پروژه، پروژه تعمیم ترسیب کربن استان خراسان جنوبی با مشارکت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری و استانداری استان خراسان جنوبی درمنطقه سرچاه عماری از توابع شهرستان خوسف به مدت 5 سال در سال93 به تصویب رسید. این منطقه در مساحتی بالغ بر 98 هزارهکتار می باشدکه فعالیت پروژه در سال 93 به صورت پایلوت آغاز گردید. همچنین در پی موفقیت پروژه بین المللی ترسیب کربن در استان، سند نهایی دومین پروژه بین المللی ترسیب کربن (فاز سوم پروژه) توسط ر‡س سابق سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور و معاون وقت دبیر کل سازمان ملل ومسوول دفتر برنامه عمران ملل در ایران و با حضور مدیران کل منابع طبیعی و آبخیزداری استانهای مجری این پروژهدر روز جهانی بیابانزدایی سال 96 (27 خردادماه) امضاء شد. این پروژه در ۴ استان خراسان جنوبی، خراسان شمالی، گلستان و یزد و با سه هدف جهانی، ملی و منطقه ای اجرا می گردد. فاز سوم پروژه بین المللی ترسیب کربن استان خراسان جنوبی در مساحتی بالغ بر150000هکتاردر شهرستان نهبندان از آذرماه 96 به طور رسمی آغاز به کار نموده است  و در ادامه تصویب فاز سوم طرح تعمیم ترسیب کربن در کل شهرستان های استان اجرایی شد. 


6- سازمان ها / نقش آفرینان درگیر ( همکاری، مشارکت و نقش دست اندرکاران)
نام و مشخصات تشکلها، سازمانهای مردم نهاد، تعاونیها، انجمن ها و سایر بخشهای غیر دولتی مشارکت کننده در این تجربه موفق را بیان کنید
2 مورد :

1-  گروه های توسعه روستایی 

2- شرکت تعاونی روستایی الغدیر


در صورتیکه این تجربه موفق با مشارکت دستگاه های اجرایی دولتی / دیگر انجام شده نام دستگاه های مذکور را ذکر نمایید
2 مورد :

1- سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

2- دفتر عمران ملل متحد (UNDP)



نقش دست اندرکارانی را که نام بردید ( دولتی و غیر دولتی) در برنامه ریزی، و اجرا و پایش و ارزیابی بهترین تجربیات/ دانش بومی ذکر کنید

1-  گروه های توسعه روستایی: به عنوان مجریان اصلی به شمار می آیند

2- شرکت تعاونی روستایی الغدیر : مدیریت گروههای توسعه روستا را بر عهده دارد و از تجمیع این گروههای توسعه شکل گرفته است

3- سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور  به عنوان سازمان حمایتی، مدیریتی و ناظر با حمایت های مالی و ... کمک کننده بوده اند 

4- دفتر عمران  ملل متحد نقش حمایتی داشته است


7- اثر بخشی
در مورد اثرات کاربرد بهترین تجربیات/ دانش بومی در منطقه اجرای آن توضیح دهید (دو اثر اولویت دار در زمینه های عنوان شده ذکر شود

اثرات اقتصادی – اجتماعی ( از جمله فرهنگی)

2 مورد :

1- کاهش هزینه های مصرف انرژی فسیلی

2-  افزایش سطح درآمد خانوار

3- بهبود شاخص سلامت و امید به زندگی در بین مردم 

4- کاهش فقر

5- افزایش امکانات رفاهی و در نتیجه کاهش مهاجرت

6- کاهش وابستگی روستاییان فقیر به محصولاتی که بشدت تحت تاثیر شرایط جغرافیایی خصوصا خشکسالی بوده و تنوع بخشیدن به فعالیتهای آنها

7- کاهش آسیب های اجتماعی




بهبود وضعیت منابع طبیعی و آبخیزداری

2 مورد :

1- ترویج فناوریها و انرژی های نو و کاهش تخریب مراتع

2-  افزایش فرهنگ احیای منابع طبیعی

3- کاهش وابستگی مردم به مراتع برای تامین سوخت

4- افزایش سرانه فضای سبز و پوشش گیاهی

در مورد دو اثر خارج از محدوده اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی توضیح دهید ( اثرات آن در مناطق اطراف مشاهده می شود)
2 مورد :

1- تشویق ساکنان سایر روستاها به انجام اقدام مشابه جهت ترویج انرژی های نو

2- حفظ منابع طبیعی و جلوگیری از تخریب مراتع جهت تامین سوخت

تاثیر بر تخریب سرزمین، تنوع زیستی و تغییر اقلیم

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر کاهش تخریب سرزمین دارد؟ تخریب سرزمین به عوامل انسانی و یا طبیعی اطلاع می شود که در دراز مدت موجب کاهش قابلیت تولید خاک می گردند

بله/خیر بلی

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر حفظ تنوع زیستی دارد؟

بله/خیر بلی

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر تعدیل و یا سازگاری با اثرات تغییر اقلیم دارد؟ منظور از تغییر اقلیم در این سند کلیه اقداماتی است که موجب کاهش انتشار کربن اتمسفری و یا افزایش ترسیب یا ذخیر کربن در پوشش گیاهی و خاک می گردد. توسعه پوشش گیاهی از اقدامات شاخص ترسیب کربن در بخش منابع طبیعی می باشد.

بله/خیر بلی

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر ارتقاء تاب آوری عوامل انسانی و طبیعی مرتبط دارد؟ منظور از تاب آوری قابلیت حفظ کارکرد سیستم در مواجه با یک شوک و یا ننش ناشی از عوامل اقلیمی و یا انسانی می باشد.

بله/خیر بلی
آیا توجیه اقتصادی و تحلیل هزینه – فایده برای اثرات بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده انجام شده است؟ در صورتی که جواب مثبت است توضیح دهید

بلی. با انجام این پروژه و توسعه انرژیهای نو در اثر ایجاد پوشش گیاهی که بدنبال خود موجب ورود سایر گونه های بومی منطقه در اثر قرق خواهد گردید و نیز افزایش تولید علوفه که موجب بهبود درآمد ساکنان منطقه می گردد و نیز کاهش اثرات خشکسالی و افزایش ضریب نفوذپذیری آب در خاک و نیز بهبود اقلیم منطقه پس از 5-3 سال بسته به میزان نزولات آسمانی این طرح کاملا توجیه اقتصادی و فنی دارد بطوریکه جوامع اطراف پروژه متقاضی توسعه آن گردیده اند. همچنین با کاهش هزینه های خرید بابت سوخت به منظور گرم نمودن و پخ و پز کاملا توجیه اقتصادی دارد.

آیا اثر بخشی این تجربه موفق و یا دانش بومی را پایدار می دانید درصورتی که جواب بلی است دلایل خود را بیان کنید

بله. با توجه به اینکه پروژه با مشارکت مردم و بر اساس نیاز آنها انجام گرفته و  مردم  در تمامی مراحل اجرایی پروژه نقش آفرینی نموده اند قطعا پروژه پایدار بوده و می تواند بعنوان یک الگوی موفق در سایر مناطق کشور تعمیم و توسعه یابد بطوریکه در حال حاضر دستگاههایی مثل بسیج سازندگی، بنیاد برکت و بنیاد مستضعفان و استانداری و ... از تجربیات این پروژه در مناطق هدف بکار می گیرند. همچنین در اثر این اقدام مهم موجب احیای اراضی تخریب یافته به بیش از 23 هزار هکتار با مشارکت مردم گردیده و در حال حاضر محدوده اجرای طرح در سربیشه و نهبندان از حالت کانون بحرانی فرسایش بادی خارج گردیده است



8- قابلیت تکرار و تعمیم
آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده به سایر مناطق بسط داده / معرفی شده است؟ اگر بلی به کجا

بله

با توجه به تعمیم پروژه ترسیب کربن به سطح کشور ، این طرح نیز به عنوان یکی از تجارب موفق آن  به سایر نقاط منتقل گردیده است

آیا دستگاه های دولتی اقدامات حمایتی/ تشویقی . ترویجی جهت تعمیم بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را انجام داده اند اگر جواب بلی است نوع اقدامات را تشریح نمائید

 از جمله حمایت های سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور و اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری می توان به تعمیم این طرح به سایر شهرستانهای استان و انجام حمایت های مالی در خرید، نصب و ارائه خدمات پس از فروش اشاره نمود 

به اعتقاد شما بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده امکان تعمیم با درصدی از سازگاری به منطقه دیگر دارد؟ اگر بلی در چه سطحی؟

محلی

محلی خیر

کدام شهر و شهرها

استانی خیر

سایر استانها(کدام استان و استانها)

ملی بلی

خاور میانه (کدام کشور یا کشورها)

منطقه ای بلی

سایر کشورهای نقاط جهان(کدام کشور یا کش.رها)

بین المللی بلی

9- درس آموخته ها
مربوط به منابع انسانی

 - حضور در کنار مردم و جوامع محلی و استفاده از تجارب و دانش بومی میتواند به بهترین نحو به برنامه ریزی جهت افزایش رفاه، اشتغالزایی و افزایش درآمد و کاهش مهاجرت آنان کمک کند. 

یکی از مهمترین راهبردها، توان افزایی جوامع محلی برای مشارکت است.

 در صورت حمایت و پشتیبانی افراد زیادی متقاضی توسعه و اجرای این طرح می باشند.

- مردم محلي و به ويژه زنان به خوبي در فرايند برنامه ريزي و اجرا تاثیرگذار هستند

اعتقادقلبی دست اندرکاران شرط اولیه موفقیت است

نیروی متخصص معتبر مهمتر از تخصیص اعتبار است

روستائیان معلمند، دانش بومی آنها را فراگیریم

توانمند سازی زنان روستایی رمز توسعه روستایی


مربوط به جنبه های مالی

- تشكيل صندوق های خرد اعتباری در روستاها با كمك و همكاري تسهيلگران محلي آموزش ديده راهی به سوی پایداری اقتصاد روستاها و کاهش محرومیت می باشد

- اعطای وامهای کم و کوتاه مدت مشکل گشای محرومین و تامین کننده اهداف منابع طبیعی و کمک به روستاییان برای خرید وسایلی با سوخت انرژهای نو می باشد

- ايجاد شمار قابل توجه و روزافزوني ازمشاغل غير وابسته به منابع طبيعي کاهش فشار دام بر مراتع و کاهش تخریب سرزمین را به دنبال دارد.

- دفتر عمران ملل متحد نیز جنبه حمایتی در آغاز این طرح داشته است


مربوط به جنبه های فنی

در این طرح ما تلاش کردیم تا وسایلی را ترویج نماییم که کمترین هزینه نگهداری را برای بهره برداران داشته باشد و وسایل جانبی آن در منطقه در دسترس باشد. ترویج دستگاههایی که نصب و راه اندازی آن در منطقه توسط افراد بومی امکان پذیر باشد.