مالکیت معنوی با اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری شمال استان کرمان می باشد

این پروژه توسط اداره امور بیابان انجام گردیده وسازمان ویا گروه مردمی در آن مشارکت نداشته است

منطقه اجرای پروژه بدلیل شرایط خاص اقلیمی که بارندگی پائین وتبخیر بالا می باشد فاقد شرایط بهره برداری در سایر  موراد می باشد

با اجرای این پروژه پیشگیری از فرسایش خاک وجلوگیری از تغییر کاربری اراضی بوجود می آید که می تواند در دراز مدت موجب حفظ واحیاء عرصه گردد

با اجرای پروژه کانال کوتاه فرایند احیاء در 2بخش بطور عمده صورت میگیرد که شامل احیاء خاک وگیاه می باشد به طوریکه به استحصال آب باران های فصلی وبالابردن رطوبت خاک موجب بهبود شرایط استقرار گیاه واحیاء گیاهی نیز می شود

این پروژه شاخص های توسعه ای در اراضی منابع طبیعی را به دنبال خواهد داشت که می تواند موجب توسعه رویشگاه گونه های بومی در حال انقراض شود

در شرایط کنونی منطقه فاقد بهره برداری می باشداما در صورت افزایش سطح واستقرار گونه های گیاهی مناسب می تواند موجب شود تا عرصه نهالکاری شده پس از استقرار گونه های بعنوان یک محدوده برای چرای دام وبهره برداری از گیاهان دارویی یا صنعتی کاشته شده استفاده شود

اجرای پروژه هایی از این دست که موجب بهبود شرایط زیستی بویژه در خاک منطقه میگردند می توانند تاثیر عوامل تهدید کننده مانند خشکسالی ، آفات وامراض وسایر تهدیدات را به حداقل رسانیده ویا قابل کنترل کنند 

اجرای این پروژه بدلیل تاثیر مطلوب بر روی شرایط اکولوژیکی می تواند جنبه آموزشی وآگاهی بخشی خوبی را  برای ساکنین  مناطق پائین دست طرح داشته باشد زیرا با مشاهده اثرات مثبت بر روی منطقه موجب میشود تا ظرفیت مشارکت پذیری و وانتقال این آگاهی به سایرین نیز افزایش یابد ولذا فرهنگ حفظ واحیاء مواهب طبیعی را بدنبال خواهد داشت 

بدلیل اجرای پروژه توسط اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و ابخیزداری استان  و اداره منابع طبیعی و ابخیزداری شهرستان انار مشارکت وهمکاری برون سازمانی وجود ندارد اما با تخصیص اعتبار در سنوات بعد که پروژه به اثربخشی وپایداری رسیده است می تواند موجب ارتقاء مشارکت در احداث کانلها وحتی افزایش سطح ناشی از مشارکت جوماع محلی شود زیرا ساکنین با تاثیرات مطلوب پروژه بر روی زندگی ومعیشت خود آگاه شده اند

توسعه پایدار منطقه اجرای طرح از منظر اقتصادی با افزایش درآمد ناشی از بهبود شرایط و بهره برداری از محل دامداری ساکین بوجود آمده است  که قبل از اجرای این طرح بدلیل خشکسالی با تهدید مواجهه شده بود لذا با تغییر گرایش مرتع از منفی به مثبت بهبود وضعیت اقتصادی را به دنبال دارد 

از آنجائیکه اجرای این پروژه بهبود وضعیت معیشتی عرصه نشینان را بدنبال دارد موجب ایجاد ظرفیت مناسب برای راه اندازی تعاونی وتشکل تخصصی میگردد که می تواند در گام بعد برای ساماندهی با عضویت در صندوق حمایت از توسعه منابع طبیعی فرصت بهره مندی از تسهیلات برای توسعه طرح را نیز بدست آورد 

بهبود وضعیت اکوسیستم های منابع طبیعی با عملیات اصلاح و احیاءو مدیریت عرصه ایجاد خواهد شد که با اجرای این پروژه وبا افزایش میزان رطوبت خاک موجب افزایش پوشش گیاهی و زادآوری گونه های مرتعی ودر نتیجه بهبود اکوسیستم اراضی تحت پوشش خواهد شد   

ذخیره نزولات وبهره وری آب یکی از لازمه های افزایش تولید در مناطقی است که با کمبود باراش مواجه هستند . در این منطقه با اجرای کانال های کوتاه برای ذخیره نزولات جوی وکنترل رسوبات ناشی از فرسایش بادی از یک طرف افزایش تولید واز طرف دیگر بهبود بهره وری را به دنبال خواهد داشت 

با اجرای این پروژه و حفظ سرمایه های طبیعی منطقه می توان نتایج مثبت ناشی از آن را در بهبود شرایط اقتصادی واجتماعی مشاهده کرد که از مهمترین انها می توان جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها ، سرمایه گذاری در منطقه وسایر موارد را بیان کرد

اجرای این پروژه می تواند با بهبود خاک،حفظ رطوبت،افزایش پوشش گیاهی ودرنتیجه آن موجب اثرات مثبت زیست محیطی در منطقه تحت پوشش گردد که در دراز مدت می تواند موجب تنوع گونه های گیاهی وجانوری و بهبود وضعیت فنولوژی را بدنبال داشته باشد

کنترل هرزآب با روش احداث کانال های کوتاه 

سال شروع پروژه 1381 

پروژه کنترل هرزآب منطقه دهج انار به مساحت 730 هکتار در فاصله 42 کیلومتری جنوب شهر انار بین طول های جغرافیایی 306460 تا 300285 و عرض جغرافیایی 3426053 تا 3427516 در غرب جاده انار به دهج واقع شده است.

اقلیم  منطقه اجرای پروژه خشک و نیمه خشک می باشد

در محدوده اجرای پروژه بافت خاک براساس بررسی بعمل آمده شنی و شنی رسی می باشد

منطقه اجرای پروژه از نظر توپوگرافی غالبا دارای وضعیت دشت  می باشد

در منطقه اجرای طرح پوشش گیاهی از  نوع گونه درختچه ای تاغ و علفی از نوع فرفیون ، درمنه دشتی (با توجه به شرایط ومیزان بارندگی گونه های یکساله علفی نیز مانند برموس ها مشاهده می شود)

در منطقه اجرای طرح تامین آب از طریق آبراهه های فصلی می باشد همچنین طبق بررسی ایستگاه های بارانسنجی در شهرستان ، متوسط بارندگی در دوره 10ساله کمتر از 100میلی متر می باشدکه این موضوع اهمیت اجرای این پروژه از بیش از پیش نشان میدهد

درآمد بهره برداران منطقه اجرای طرح از محل دامداری (شترداری) بوده که به جهت شرایط خشکسالی و گرایش منفی پوشش گیاهی محدوده باید بصورت دستی به تامین علوفه بپردازند لذا سامانه بهره بردرای از منطقه بصورت مشاعی در راستای دامداری سنتی می باشد 

اجرای این پروژه با بررسی  شاخص های فنی و اقتصادی حاصل از حفظ آب وخاک میتوانداثرات زیر را در پایداری عرصه تحت پوشش خود به همراه داشته باشد

1- افزایش نفوذآب

2- کاهش فرسایش آبی و بادی

3- افزایش پوشش گیاهی

از مهمترین چالشهای پیش روی منطقه در مدیریت پایدار عرصه های منابع طبیعی می توان به موارد زیر اشاره کرد

1- تداوم خشکسالی ها  وکاهش رطوبت خاک در منطقه 

2- سیر قهقهرایی پوشش گیاهی و افزایش فرسایش خاک در عرصه

در  نتیجه اجرای این پروژه چالش های زیر برطرف و موجب بهبود وضعیت منطقه تحت پوشش خواهند شد

1- کاهش اثرات خشکسالی ناشی از افزایش تبخیر در منطقه ودر نتیجه افزایش رطوبت خاک وچسبندگی ذرات برای کاهش فرسایش

2- بهبود تنوع گونه های گیاهی و افزایش حاصلخیزی در خاک عرصه تحت پوشش برای استقرار گونه های بومی

در اجرای این طرح 4 هدف اصلی تعیین گردیده که شامل موارد زیر می باشد:

1- حفاظت و احیاء عرصه های منابع طبیعی منطقه تحت پوشش

2- حفاظت خاک از فرسایش آبی ناشی از سیلاب های فصلی در خاک سطح الارض

3- حفاظت خاک از فرسایش بادی ناشی از طوفان های شن و باد غالب منطقه

4- افزایش پوشش گیاهی عرصه در نتیجه اصلاح خاک وافزایش رطوبت نسبی

روش معمول در این قبیل مناطق استفاده از روش  احداث گوراب ( اشکال هلالی آبگیر ) که در اندازه های متفاوت با توجه به شماره و اندازه آبراهه احداث می شود.مشاهده میگردد اما در این پروژه کانالهای کوتاه با عمق های مشخص شده براساس نوع خاک .شیب منطقه جایگیزین شده اند که در احداث آنها بصورت نواری وفواصل مشخص در طول پروژه از طریق روش مکانیکی (بیل مکانیکی) احداث شده اند 

در عملیات احداث کانال های کوتاه در این منطقه ابتدا عرصه مورد نظر که در مناطق  دشتی و کم شیب می باشد انتخاب و با ایجاد کانال هایی به عمق یک متر و طول سه تا پنج متر در طرفین آبراهه ها بنحوی که یک سوی کانال به آبراهه متصل و سوی دیگر آن بسته می باشد انجام می گیرد، دراین پروژه  با اجرای کانال ها می توان نسبت  مدیریت رواناب و کنترل هرزآب را  در سطح عرصه بهبود بخشید.

در این روش پراکنش پروژه در سطح عرصه نسبت به روش های معمول(که غالبا احداث گوراب است ) افزایش یافته  ( حدود 40 کانال در هکتار ) و به جهت استفاده از بیل مکانیکی سرعت اجرا نیز بیشتر و هزینه ها به نسبت سطح عرصه تحت پوشش کمتر خواهد بود لذا برای نظارت در محدوده تحت پوشش کانال های کوتاه نیز امکان رصد واندازه گیری برای کارشناس سریع تر و دقیق تر می باشد .در این پروژه  به جهت ارتباط کانال ها با آبراهه نکته قابل توجه این است که  پس از پر شدن کانال ها از آب مکانیزم تخلیه که براساس شیب وجهت زمین می باشد بطور خودکار عمل کرده وموجب تخلیه کانال از آب مازاد می شود که این موضوع از تخریب کانالها در اثر جراین مازاد آب جلوگیری خواهد کرد وآب در  کانال بعدی جریان پیدامیکندواین سیستم تا نفوذ کامل آب در زمین ادامه خواهد داشت .

 از مهمترین فعالیتها وکارکرد های این پروژه می توان به موارد زیر اشاره نمود

1- افزایش ضریب نفوذ آب در عرصه براساس کانال های احداث شده 

2- بالابردن رطوبت خاک ماحصل نفوذ جریان های سطحی 

3-پایداری پروژه در طول زمان در نتیجه فرسایش آبی وبادی

4-عدم بروز مشکل سله بستن در کانالها بدلیل جریان مداوم ونفوذ آب در خاک عرصه 

اجرای این پروژه در مقایسه با روش های معمول دارای مزایای زیر می باشد 

1-کاهش فرسایش سطحی خاک نسبت به سطح محدوده تحت پوشش در مقایسه با روش های معمول 2-افزایش پوشش گیاهی در نتیجه بالارفتن رطوبت در کل سیستم اجرا شده در عرصه 3-حاصلخیزی خاک در محدوده اجرایی طرح بطور یکنواخت که در سایر پروژه های معمو ل بصورت لکه ای وصرفا در کف گوراب ها می باشد4- کاهش هزینه احداث 5- بالا بودن سرعت اجرای طرح بدلیل استفاده از بیل مکانیکی 6- پایداری پروژه در طول زمان بدلیل پیش بینی خروجی در کانال ها در صورت افزایش رواناب وجلوگیری از تخریب سازه ای احداث شده (کانال های موازی)

ضمناً     نقطه اشتراك این طرح با پروژه های مشابه ، تمرکز بر استفاده از روانا ب های عرصه  جهت تغذیه آب های زیرزمینی  و کاهش حجم پیک سیلاب می باشد.

بله برای الگو سازی و بهره برداری از  این روش در سایر مناطق استان موضوع در کمیته فنی مطرح وپس از بررسی نتایج مثبت آن به عنوان یک پروژه موفق معرفی وبرای تعمیم در سامانه تجربیات موفق بارگزاری گردیده است 

هیچ سازمان  مردم نهادی در این پروژه مشارکت نداشته است 

خیر

دستگاه اجرایی دیگری در اجرای این طرح  مشارکت نداشته است 

 در اجرای این طرح صرفاً اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداري استان نقش تامین اعتبار  ونظارت واجرای آن بعهده اداره امور بیابان بوده است 

1- بهبود وضعیت معیشتی حاصل شده از رونق کشاورزی ودامداری

2-راه اندازی تعاونی های تخصصی در منطقه برای انجام فعالیت ها وطرح های مشترک از قبیل دامپروری،پرورش گیاهان دارویی  و... 

بهبود وضعیت منابع طبیعی و آبخیزداری در نتیجه اجرای این طرح شامل موارد زیر می باشد

1- کاهش فرسایش آبی و بادی در  خاک منطقه تحت پوشش             

2- حفظ آب و خاک در عرصه تحت پوشش 

3- بهبود پوشش گیاهی در نتیجه افزایش رطوبت نسبی در خاک عرصه تحت پوشش

در نتیجه اجرای این پروژه در مناطق خارج از محدوده اجرای طرح نیز اثرات مثبتی قابل مشاهده می باشند که مهمترین انها به شرح زیر است 

1-     باعث افزایش حجم سفره آب زیرزمینی و درنتیجه افزایش آب دهی قنوات و چاه های کشاورزی در منطقه پائین دست طرح می گردد

2-    کاهش اثرات منفی ناشی از فرسایش بادی در مناطق تحت پوشش مجاور پروژه در مسیر باد غالب

3-تنوع گونه ای در حاشیه پروژه اجرا شده (بدلیل پراکندگی بذر گیاهان احیاشده در پروژه)

بله

به جهت هزینه نسبتا کم اجرای این پروژه و اثرات مطلوب آن در عرصه میتوان  آنرا یک پروژه  اقتصادی در نظر گرفت اما مطالعات تفصیلی در اینخصوص انجام نشده است که لازم  است بخش تحقیقاتی ودانشگاهی به این موضوع اهمیت بیشتری داده وپروژه های اجرا شده را مورد مطالعه قرار دهند

بله  پایداری پروژه و ماندگاری اثرات مثبت آن بدلیل طراحی مناسب واستفاده از مصالح منطقه بالا خواهد بود  و همچنین در نتیجه موازی بودن کانالها وهم پوشانی انها در زمان بروز رواناب سطحی امکان تخریب آن  وجود نخواهد داشت و پروژه در طول زمان پایداری خود را حفظ خواهد کرد

خیر تاکنون این پروژه بدلیل عدم تامین اعتبار به سایر مناطق تعمیم داده نشده است 

خیر این پروژه از طرف هیچ نهاد دولتی حمایت ویا تشویق نگردیده است 

در اجرای این پروژه درس  آموخته های حاصل گردیده که مهمترین آن میتوان به استفاده از امکانات محلی در احداث کانالها برای کاهش هزینه و مشارکت جوامع محلی در حفظ واحیاء کانالها اشاره کرد که دراین صورت موجب پایداری پروژه در دراز مدت خواهد شد ودر نتیجه   اجرای این پروژه در سطح وسیع حفظ منابع ابی وخاک را به دنبال خواهد داشت 

با توجه به همه جوانب و اثربخشی این طرح می توان مسائل مربوط به هزینه کرد و جنبه های مالی را براساس  ماندگاری پروژه مقرون به صرفه دانست لذا استفاده از مصالح وامکانات حاشیه پروژه موجب کاهش هزینه ها و مقرون به صرفه شدن آن خواهد شد

اجرای این پروژه از جنبه های فنی از 3  نظر قابل دفاع و شاخص خواهد بود :1- پراکنش بیشتر و بهتر در عرصه تحت پوشش 2- سهولت اجرا و نظارت دقیق تر آن توسط اداره کل 3- پایداری واثربخشی طولانی مدت در عرصه تحت پوشش