اطلاعات پرسشنامه

طرح طوبی گشانی


تاریخ شروع:
1380/02/15
تاریخ پایان:

استان:
همدان
شهرستان:
تويسركان
شهر:
تویسركان

مختصات جغرافیایی UTM
شمال :
259637 , 3841347
جنوب:
259898 , 3840871
شرق:
260302 , 3841501
غرب:
259289 , 3840338

توضیحات :
به منظور درآمدزایی و استفاده بهینه از پتانسیل های موجود در منطقه، طرح طوبی گشانی شهرستان تویسرکان، به مرحله اجرا گذاشته شد


1- حق مالکیت معنوی
اگر تمام و یا بخشی از بهترین تجربیات/ دانش بومی توضیح داده شده در این قالب تحت پوشش حق مالکیت معنوی برای سازمان ، نهاد، فرد، گروه، تشکل رسمی و یا بومی و جوامع محلی می باشد، مشخص کنید:

تمامی حق مالکیت متعلق به  شرکت توسعه باغات سبز  وابسته به بنیاد 15 خرداد است.

توضیحی در مورد سازمان ، نهاد، فرد، گروه، تشکل رسمی و یا بومی و جوامع محلی صاحب حق بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه دهید:

شرکت توسعه باغات سبز و صنایع جانبی

آدرس : خیابان ولیعصر بالاتر از میدان ولیعصر کوچه شهید پرویز روشن پلاک 9 ساختمان بنیان پانزده خرداد کدپستی 1415855541

    تاریخ تأسیس :     24/5/1380


2- طبقه بندی
بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را بر اساس نوع عرصه/ ارتباط با ماموریت های محوری سازمان جنگلها مراتع و آبخیزداری/ و تاثیرات آن در اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی طبقه بندی کنید ( می توانید چندین گزینه را انتخاب کنید)
کاربری غالب در منطقه مشخص شده
جنگل بلی
مرتع خیر
بیابان خیر
حفاظت از عرصه های منابع طبیعی خیر
آبخیزداری/ آبخوانداری خیر
توان افزایی جوامع محلی خیر
سایر ( عنوان درج گردد) :


کمک به اقدامات مدیریت منابع طبیعی
حفاظت و پیشگیری از تخریب :

با عنایت به قرق منطقه و کشت گونه های مثمر با کمترین تغییر در زیر اشکوب و حفظ پوشش بومی منطقه به حفاظت و پیشگیری از تخریب خاک و پوشش گیاهی و ژنوم منطقه کمک شایانی شده است.

همچنین با بهره  برداری  بهینه  از  پتانسیل  های   موجو در منطقه  و بهبود شرایط اقتصادی افراد فعال در طرح  از تخریب  منابع  توسط  بهره  برداران  عرفی  جلوگیری می کند.

احیاء :

باکاشت و نگهداری گونه های مثمر (گردو و بادام) و با عنایت به قرق منطقه احیاء پوشش گیاهی بومی و اندمیک منطقه به وضوح قابل مشاهده است

توسعه :

از آنجائیکه که شهرستان تویسرکان پایتخت گردو در کشور است طرح طوبی گشانی با کشت گونه های گردو و بادام باعث توسعه سطح باغات شهرستان شده و این عایدی و فوائد آن قطعا تاثیر مثبت بر توسعه طرح موجود و افزایش تقاضا در راستای احداث باغ در منطقه را در پی دارد.

با عنایت به نوع کاربری جدید ایجاد شده و تاکید بر قرق منطقه در اراضی که قبلا فاقد پوشش گیاهی بوده و گیاهان کلاس یک توسعه چندانی نداشته بودند اما اکنون پوشش توسعه خوبی داشته است

بهره برداری :

بهره برداری صرفا از گیاهان درختان مثمر منطقه می باشد

سازگاری با شرایط نامطلوب نظیر خشکسالی/ طغیان امراض و آفات/ کاهش تولید علوفه و... :

گردو در تویسرکان دارای مقاوت بسیار بالا به آفات و سرما بوده و همچنین مقاوم در برابر خشکی است و اجرای طرح طوبی با نهال گردو و بادام باتوجه به شرایط اکولوژیکی منطقه و بومی بودن قطعا از شرایط مناسبی برای رشد و پایداری برخوردار است. رقم انتخاب شده برای طرح طوبی گشانی  نیز رقم مناسب برای شرایط اقلیمی منطقه  است .


ظرفیت سازی و ارتقاء آگاهی :

با انجام کلاس های آموزشی و بازدید از منطقه اجرای طرح در سطح استان ظرفیت سازی مناسبی بمنظور ترویج فرهنگ درختکاری و افزایش تقاضا جهت احداث باغ در منطقه و سایر نقاط در استان ایجاد شده است.

مشارکت، همکاری :

مشارکت جوامع محلی ، مردم روستای گشانی و روستاهای همجوار در مراحل  کاشت، نگهداری و برداشت محصول ( گردو تکانی) ،بسته بندی محصول  و...  و همچنین توسعه طرح از اهداف مورد نظربوده،  ضمن اینکه اکثر باغداران محلی از ارقام پیوندی طرح برای باغات خود نیز  استفاده میکنند.

کمک به اهداف توسعه پایدار منابع طبیعی
بهبود وضعیت اقتصادی :

توسعه پایدار منابع طبیعی دو هدف اساسی دارد :1-تأمین نیازهای اساس مردم 2-پایداری و حفاظت از منابع طبیعی

    طرح طوبی گشانی با  توسعه پوشش گیاهی و ایجاد یک باغ وسیع در حفظ بستر منابع طبیعی و حفظ آب و خاک و کاهش فرسایش خاک و از طرفی با تولید محصول گردو، ایجاد اشتغال در تأمین نیاز های اساسی مردم نقش دارد
بهبود سرمایه های اجتماعی نظیر ایجاد و ساماندهی تشکلها، آموزش، ارتقاء آگاهی و... :

با توجه به طرح الگویی که در منطقه ایجاد شده است  شرایط آموزش و ارتقاء آگاهی مردم منطقه ،بهره برداران و حتی دانشجویان و نیز علاقمندان از سایر نقاط استان را فراهم نموده است.

بهبود وضعیت اکوسیستم های منابع طبیعی :

با توجه به قرق منطقه و نیز عدم ورود فاکتورهای خارجی مخرب طبیعی انسانی و حیوانی  موجب بهبود وضعیت اکوسیستم منطقه شده است و اگر این طرح به عنوان الگو در منطقه رعایت شود با تغییر شکل معیشت مردم  می‌تواند در بهبود وضعیت اکوسیستم منابع طبیعی منطقه تاثیرگذار باشد

احداث سد خاکی در داخل طرح و تجمیع روانآب های سطحی  مؤثر در تغذیه آبهای زیر زمینی نیز بوده است.

سیستم آبیاری این مجموعه كاملا مكانیزه است و یک  منطقه به ظاهر بیابانی را به یك منطقه سرسبز تبدیل كرده است.


نوع اثرات بهترین تجربیات/ دانش بومی در محدوده استفاده از آن
اثرات تولیدی و یا بهره وری :

تولید نهال های مرغوب و توزیع در سطح شهرستان و استان

تولید محصول گردو و بادام



اثرات اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی :

در خصوص اثرات اقتصادی اجتماعی و فرهنگی در منطقه با اجرای این طرح  وبا توجه به ایجاد زمینه‌های اشتغال جدید تاثیرات مثبت اجتماعی و فرهنگی در منطقه داشته است همچنین اشتغال جوامع محلی و تلفیق تجربه کشت سنتی از جانب جوامع محلی  و  مکانیزه از جانب شرکت در ارتقاء آگاهی بهره برداران و الگو بودن طرح مؤثر است.

اثرات زیست محیطی :

در خصوص اثرات زیست محیطی در منطقه با اجرای طرح مذکور  در مورد اهداف مدنظر مانند: حفظ پوشش گیاهی ،جلوگیری از فرسایش خاک،تلطیف هوا ، بهبود بافت خاک ،تغذیه منابع آب زیر زمینی و همچنین ارتقاء شرایط زیست محیطی جهت حفظ گونه‌های جانوری در منطقه گام‌های مثبتی برداشته شده است


3- تشریح موقعیت و شرایط
عنوان بهترین تجربیات/ دانش بومی و سال شروع

طرح طوبی گشانی تویسرکان در سال 1380 با سرمایه گذاری بنیاد 15 خرداد و همکاری اداره منابع طبیعی تویسرکان  در روستای گشانی فعالیت خود را آغاز کرد

 

موقعیت مکانی ( در صورت وجود نقشه ای ارائه دهید) باgps از اسامی رسمی و محلی برای تشریح این موفعیت استفاده نمایید

طرح طوبی گشانی تویسرکان در سال 1380 با سرمایه گذاری بنیاد 15 خرداد و همکاری اداره منابع طبیعی تویسرکان  در روستای گشانی فعالیت خود را آغاز کرد و هم اکنون با خرید 150 هکتار از زمین های کشاورزان منطقه و واگذاری 150 هکتار زمین از سوی منابع طبیعی از 300 هکتار وسعت اراضی برخوردار است .
در حال حاضر بیش از 21 هزار اصله درخت گردو و 25 هزار اصله درخت بادام با تأمین آب توسط سد خاکی منطقه و 4 حلقه چاه در این مجتمع پرورش می یابند

راجع به وضعیت طبیعی محل به اختصار توضیح دهید
اقلیم :

اقلیم: سردسیری و با زمستانهایی سرد و خشک عمدتاً طول فصل یخبندان به 5 ماه میرسد

متوسط بارندگی سالیانه 360 میلیمتر و با پراکنش عمدتا نامناسب است

خاک :

خاک: دراکثر مناطق خاک دارای عمق مناسبی بوده که در شیبهای جنوبی عمق خاک کمتر است در بیشتر مناطق  بافت خاک  مطلوب و از نوع لومی رسی  می باشد و در مناطق محدود که عمق خاک مناسب نیست بیرون زدگی شیست مشاهده می شود



توپوگرافی :

توپوگرافی  : از نظر توپوگرافی منطقه به صورت تپه ماهور و کوهستانی بوده و ارتفاع متوسط منطقه از سطح دریا 2184متر می باشد


پوشش گیاهی :

پوشش گیاهی: نوع پوشش گیاهی منطقه به صورت مرتعی با چیرگی گونه گون و بروموس و گراس های مختلف یک ساله و چند ساله می باشد


وضعیت منابع آب :

وضعیت منابع آب : منطقه دارای یک رود خانه فصلی بوده که با احداث سد خاکی نسبت به جمع آوری و ذخیره آبهای سطحی و زیر قشری اقدام شده است.


وضعیت غالب شرایط اقتصادی – اجتماعی مردم ساکن در محل و یا در مجاورت آن
سطح درآمد، منابع اصلی و فرعی درآمد، مالکیت اراضی و حق بهره برداری رسمی و عرفی از منابع طبیعی شامل زمین/ آب/ تولیدات مرتع جنگل/ کیاهان دارویی و... :

سطح درآمد : متوسط

منابع اصلی و فرعی درآمد : کشاورزی و دامداری

مالکیت اراضی و حق بهره برداری رسمی و عرفی از منابع طبیعی شامل زمین/ آب/ تولیدات مرتع جنگل/ کیاهان دارویی و... : شرکت توسعه باغات سبز
بر پایه چه معیار و شاخصهایی بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را اثرگذار در مدیریت پایدار منابع طبیعی و آبخیزداری می دانید

رعایت اصول حفظ خاک

استفاده از ارقام خاص  و سازگار با  منطقهو تبع آن بهره برداری اصولی از نتیج و محصولات طرح

   مهار روان آب های سطحی

افزایش نفوذپذیری آب و تغذیه سفره های آب زیرزمینی



4- تشریح مشکلات ( علل مستقیم و غیر مستقیم) و اهداف بهترین تجربیات/ دانش بومی
تشریح مشکلات و چالشهای منطقه در رابطه با مدیریت منابع طبیعی و آبخیزداری

منطقه دارای پوشش گیاهی و تولید بسیار ناچیزی در زمینه های مختلف مانند علوفه و محصولات باغی بوده که با اجرای طرح موجب ارتقاء پوشش و درآمد زایی منطقه شده است.

چالشهایی که توسط بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده حل می شود را توضیح دهید

فشار دام ، گرایش منفی پوشش گیاهی  درمنطقه ،بهبود وضعیت پوشش گیاهی و حضور مجدد گیاهان کلاس 1 و جلوگیری از مهاجرت اهالی منطقه و تبع آن جلوگیری از مشکلات اجتماعی

اهداف اجرایی بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را مشخص کنید

1-بازدهی زود هنگام محصولات با میزان تولید بالا

2- احداث بزرگترین باغ پیوندی و تولید بیشترین نهال گردوی پیوندی ، علاوه بر پیوند درختان بومی،  عرضه نهال پیوندی به کلیه باغداران استان

3- ایجاد اشتغال و افزایش سطح درامد اهالی منطقه



5- فعالیت ها
روشهای معمول در رابطه با اهداف و فعالیتهای بهترین تجربیات/ دانش بومی را تشریح کنید

حفر چاله با استفاده از بیل مکانیکی ،استفاده از کود پوسیده در هنگام کاشت ،کاشت گونه های اصلاح شده و سازگار با شرایط منطقه

آبیاری مدرن(سیستم قطره ای) بمنظور استفاده بهینه از منابع آب موجود
توضیح مختصر در خصوص تکنیک و روشهای اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه دهید

پیوند درختان بومی-و کاشت ارقام خاص منطقه با توجه به اینکه شهرستان، قطب گردوی کشوراست

مکانیزه نمودن سیستم آبیاری کل منطقه جهت جلوگیری از هدر رفت آب .

مبارزه با آفات و بیماری ها از طریق روشهای ترکیبی(فیزیکی و شیمیایی) و حذف هرگونه بیماری و آفت
توضیح مختصری راجع به فعالیت های اصلی با توجه به اهداف اجرایی ارائه دهید. فعالیتهای هر هدف اجرایی مشخص شده در بند فوق را بیان نمائید.

1-کشت ارقام مناسب و پا کوتاه و مدیریت صحیح در کاشت و برداشت محصول ، استفاده از کارشناسان مجرب در بخش باغبانی تولید محصول را به میزان چشمگیری بالا برده است.

2-طرح طوبی گشانی یکی از بزرگترین باغات پیوندی گردو در سطح کشور است که با تولید بیشترین نهال گردوی پیوندی و علاوه بر پیوند درختان بومی،   نهال پیوندی جهت عرضه به کلیه باغداران استان نیز تولید می شود. این منطقه فاقد هر گونه بیماری درختان گردو است

3-اشتغال نیرو های جوان در بخش کشاورزی در آبیاری-کاشت نهالها- بیل زنی در فصل بهار-برداشت محصول و کلیه عملیا ت کشاورزی
نقاط اشتراک و تفاوت بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده و مزایای آن را در مقایسه به با روش های معمول مرتبط بیان کنید

نقطه تفاوت طرح استفاده از گونه ای پیوندی با بازدهی محصول  بالا ،مقاومت بیشتر نهال های کاشته شده نسبت به سرمازدگی و آفات وبیماریها و برداشت محصول از ارقام پاکوتاه که خسارت جانی کمتری برای نیروی انسانی و گردو تکانها دارد

آیا اقدامی در ارتباط با الگو سازی و بهره برداری از بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده در طرح های اجرایی مرتبط صورت گرفته است؟ در صورتی که جواب مثبت است تشریح نمائید.

علاوه بر معرفی طرح به عنوان یک الگوی موفق و بازدید باغدران شهرستان از طرح در جشنواره گردو که هرساله در شهرستان برگزار می شود از روشهای موفق چگونگی اجرای طرح برای شرکت کنندگان توضیح ارائه می شود


6- سازمان ها / نقش آفرینان درگیر ( همکاری، مشارکت و نقش دست اندرکاران)
نام و مشخصات تشکلها، سازمانهای مردم نهاد، تعاونیها، انجمن ها و سایر بخشهای غیر دولتی مشارکت کننده در این تجربه موفق را بیان کنید
2 مورد :

جوامع محلی همجوار طرح که به عنوان روستائیان سامان عرفی گشانی می باشند.

بنیاد 15 خرداد بعنوان مجری و بهره بردار طرح


در صورتیکه این تجربه موفق با مشارکت دستگاه های اجرایی دولتی / دیگر انجام شده نام دستگاه های مذکور را ذکر نمایید
2 مورد :

1-منابع طبیعی شهرستان تویسرکان بعنوان واگذارکننده طرح

2-جهاد کشاورزی شهرستان(باغبانی جهادکشاورزی شهرستان تویسرکان)
نقش دست اندرکارانی را که نام بردید ( دولتی و غیر دولتی) در برنامه ریزی، و اجرا و پایش و ارزیابی بهترین تجربیات/ دانش بومی ذکر کنید

 اداره کل منابع طبیعی استان همدان پس از مشخص شدن عرصه نسبت به تعیین مالکیت منطقه اقدام  و  واگذاری عرصه اقدام نموده است. در مرحله بعد اداره جنگل داری و جنگل کاری با همکاری سازمان جهاد کشاورزی نسبت به معرفی گونه های مناسب عرصه و منطقه  به مجری طرح که دارای بالاترین ارزش اقتصادی از نظر تولید می باشند اقدام نموده و در مرحله بعد مجری طرح  با همکاری افراد بومی  در منطقه نسبت به کشت و توسعه طرح اقدام نموده است.




7- اثر بخشی
در مورد اثرات کاربرد بهترین تجربیات/ دانش بومی در منطقه اجرای آن توضیح دهید (دو اثر اولویت دار در زمینه های عنوان شده ذکر شود

اثرات اقتصادی – اجتماعی ( از جمله فرهنگی)

2 مورد :

1-تامین نیروی کارگری از اهالی منطقه و افزایش سطح درآمد خانوار

2-افزایش میزان تولید گردو در منطقه

3-باتوجه به نتیجه قابل قبول طرح، فرهنگ درختکاری و حفظ منابع طبیعی، رشد و استقبال چشمگیری داشته است.

بهبود وضعیت منابع طبیعی و آبخیزداری

2 مورد :

1-احداث بند خاکی  وذخیره نزولات  و تغذیه آبهای زیر زمینی

2-  جلوگیری از فرسایش خاک-تلطیف هوای منطقه- و جلوه جنگل کاری دست کاشت
در مورد دو اثر خارج از محدوده اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی توضیح دهید ( اثرات آن در مناطق اطراف مشاهده می شود)
2 مورد :

1-جذب توریست

2- کمک به مطالعات علمی و عملی و تحقیق دانش پژوهان علاقه مند به مبحث  باغات گردو و بادام

تاثیر بر تخریب سرزمین، تنوع زیستی و تغییر اقلیم

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر کاهش تخریب سرزمین دارد؟ تخریب سرزمین به عوامل انسانی و یا طبیعی اطلاع می شود که در دراز مدت موجب کاهش قابلیت تولید خاک می گردند

بله/خیر بلی

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر حفظ تنوع زیستی دارد؟

بله/خیر خیر

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر تعدیل و یا سازگاری با اثرات تغییر اقلیم دارد؟ منظور از تغییر اقلیم در این سند کلیه اقداماتی است که موجب کاهش انتشار کربن اتمسفری و یا افزایش ترسیب یا ذخیر کربن در پوشش گیاهی و خاک می گردد. توسعه پوشش گیاهی از اقدامات شاخص ترسیب کربن در بخش منابع طبیعی می باشد.

بله/خیر بلی

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر ارتقاء تاب آوری عوامل انسانی و طبیعی مرتبط دارد؟ منظور از تاب آوری قابلیت حفظ کارکرد سیستم در مواجه با یک شوک و یا ننش ناشی از عوامل اقلیمی و یا انسانی می باشد.

بله/خیر بلی
آیا توجیه اقتصادی و تحلیل هزینه – فایده برای اثرات بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده انجام شده است؟ در صورتی که جواب مثبت است توضیح دهید

قطعا اجرای صحیح تجربیات  بر تولید بالای محصول بسیار مؤثر خواهد بود.

آیا اثر بخشی این تجربه موفق و یا دانش بومی را پایدار می دانید درصورتی که جواب بلی است دلایل خود را بیان کنید

بلی-  با گذشت 17 سال از اجرای طرح و روند رو به رشد آن  و ارائه راهکارهای نوین در کنار  تجربیات  جوامع محلی و نظر سنجی از کارشناسان مجرب- و مدیریت صحیح  در پایداری طرح بسیار مؤثر خواهد بود


8- قابلیت تکرار و تعمیم
آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده به سایر مناطق بسط داده / معرفی شده است؟ اگر بلی به کجا

بازدیدهای انجام شده و برگزاری تورهای آموزشی باعث استقبال متقاضیان از شهرستان های ملایر و نهاوند شده است

آیا دستگاه های دولتی اقدامات حمایتی/ تشویقی . ترویجی جهت تعمیم بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را انجام داده اند اگر جواب بلی است نوع اقدامات را تشریح نمائید

بلی

همکاری و مساعدت لازم اداره منابع طبیعی با مجریان طرح

-برگزاری جلسات و گردهمایی مسئولین و علاقه مندان طرح در محل طرح طوبی گشانی
به اعتقاد شما بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده امکان تعمیم با درصدی از سازگاری به منطقه دیگر دارد؟ اگر بلی در چه سطحی؟

محلی

محلی خیر

کدام شهر و شهرها

استانی خیر

سایر استانها(کدام استان و استانها)

ملی بلی

خاور میانه (کدام کشور یا کشورها)

منطقه ای خیر

سایر کشورهای نقاط جهان(کدام کشور یا کش.رها)

بین المللی خیر

9- درس آموخته ها
مربوط به منابع انسانی

با توجه به کاهش سطح چرای دام با واگذاری  عرصه های ملی دامداران دچار مشکلاتی شده بودند که با حمایت های صورت گرفته و افزایش مشارکت اهالی در اجرای پروژه این مشکل مرتفع گردید.

مربوط به جنبه های مالی

مشکل موجود از نظر مالی برای اجرای پروژه با حمایت ادارات منابع طبیعی، جهادکشاورزی مرتفع گردید.


مربوط به جنبه های فنی

مشکلات موجود در برخی مناطق از نظر عمق کم خاک و بافت نامناسب با انجام اصلاح خاک و اضافه نمودن کود پوسیده حیوانی مرتفع گردید.