ساخت سازه های کنترل فرسایش در مناطق کوهستانی (زیر حوزه آلنزه، حوزه آبخیز رودخانه مرغک شاندرمن)
1397/01/01
تاریخ پایان:
1397/11/31
استان:
گيلان
شهرستان:
ماسال
شهر:
شاندرمن
شمال :
,
جنوب:
,
شرق:
,
غرب:
,
اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گیلان مدیریت و حفاظت عرصه های منابع طبیعی اعم از جنگل، مرتع و حوزه های آبخیزداری در سطح استان را عهده دار می باشد که با انجام تلفیقی از تجربیات کارشناسان فنی معاونت فنی و آبخیزداری با تیم کارشناسی جایکاه از کشور ژاپن در سطح آبراهه های سیل خیز و دامنه های فرسایشی منطقه کوهستان آلنزه حوزه آبخیز رودخانه مرغک شاندرمن واقع در شهرستان ماسال منتهی به تالاب بین المللی انزلی، اجرای عملیات متنوع مکانیکی و بیومکانیکی نمودند.
با انجام این پروژه در بخش مرتع، مرتع در یک پروسه 5-3 ساله به بهره برداری می رسد.
مشکلات: عدم وجود جاده مناسب و صعب العبور بودن محل اجرای پروژه و
عدم آگاهی ذینفعان پروژه از فرآیند اجرایی پروژه و اثرات آن.
چالشها: وجود سیلابهای مخرب فصلی و فرسایش دامنهای
و فقر پوشش گیاهی مرتعی و جنگلی و وجود مشکلات معیشتی ناشی از عدم درآمد کافی از دامداری
اجرای پروژه سیلابهای مخرب فصلی و فرسایش دامنهای تحت مدیریت و کنترل
قرار گرفت و متعاقب آن با افزایش پوشش مرتعی دامداری در منطقه از رونق خوبی
برخودار میگردد و در نهایت به بهبود معیشتی جوامع محلی ذینفع منجر خواهد گردید.
1.
حل معضل رسوب در مناطق کوهستانی که حدود 80 درصد از کل رسوب تولید
شده را به خود اختصاص می دهد.
2.
نشان دادن یک نمونه مدل از فعالیت ها و اقدامات کنترل رسوب در مناطق
کوهستانی.
3.
بهبود ظرفیت کاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری در برنامه ریزی
طراحی و ساخت سازه های کنترل رسوب در مناطق کوهستانی.
4.
جلب نظر ذینفعان در پروژههای آبخیزداری.
5.
استفاده از ظرفیت نیروی کار بومی در اجرای پروژه.
6.
ایجاد مسئولیت در قبال حفاظت از کارکردهای مختلف پروژه.
بهبود وضعیت معیشتی جوامع محلی ذینفع از پروژه.
در سنوات گذشته روش معمول کار در آبخیزداری انجام عملیات بیولوژیکی در دامنه
ها بصورت قرق بسته و کپه کاری و بذرپاشی و انجام عملیات مکانیکی در آبراهه با احداث
سدهای گابیونی بود.
با انجام عملیات بیومکانیکی (تلفیق عملیات مکانیکی و بیولوژیکی) و با
استفاده از تجربیات کارشناسی و تجهیزات موجود در سطح بومی منطقه، به طوری که در
دامنهها عملیات مکانیکی و بیولوژیکی بصورت تلفیقی و با اجرای تراسبندی با کیسههای
پرشده با خاک دامنه و بذور مرتعی انجام گرفت و بخشی از دامنه که اجرای عملیات
بیومکانیکی انجام گرفته بود نیز محصور گردید و بصورت آیشی در یک پروسه زمانی 3 تا
5 ساله به جوامع محلی واگذار میگردد. در آبراهه نیز ایجاد کفبند گابیونی و
دیواره سنگ ملاتی گردید.
1.
احداث سازههای گابیونی.
2.
احداث سازههای سنگ ملاتی .
3.
احداث بانکت با پایه توری و کیسه شن و ماسه
4.
احداث بانکت همراه با کیسه شن و ماسه
5.
احداث بانکت برای سکو بندی
6.
نهالکاری غیر مثمر
اجرای عملیات حصارکشی
نقاط اشتراک: 1 - تهیه مطالعات توجیهی – اجرایی ، 2 – تعیین نقاط اجرایی ، 3 - تثبیت دامنه کوهستانی و آبراهه در راستای
کنترل فرسایش و رسوب
نقاط تفاوت: 1 – در روش تلفیقی جدید تهیه مطالعات تفصیلی در محدوده رودخانه های منتهی
به تالاب انزلی 370 هزار هکتار، 2 – تهیه مطالعات جامع و تعیین نقاط حساس و اولویت
دار پروژه 3 – فاز نقشه برداری در
یکی از نقاط حساس به فرسایش در مقیاس یک هزارم 4 – جانمایی و ایجاد ساختار اجرایی در نقشه تهیه شده
5 – جلب مشارکت جوامع
محلی در اجرای پروژه 6 - ایجاد تراسهای همراه با کیسههای کنفی پر شده از خاک
همان دامنه با بذور مرتعی، تثبیت و کنترل خاک و فرسایش دامنه با راندمان و در بخش
آبراهه با ایجاد ( کف بندهای گابیونی ترکیب آن با سازههای گابیونی، کنترل فرسایش
آبراههای تا حد زیادی نسبت به روش قبلی که فقط به احداث سدهای گابیونی اکتفا میگردید،
صورت میپذیرد.
بله :
بعد از اجرای این پروژه و موفقیت آن اقدام به
انتقال تجربیات حاصله به سایر پروژه های اجرایی در دیگر مناطق دارای فرسایش شده در
پروژه دولیچال ماسوله به مساحت 100 هکتار گردید که در حال انجام می باشد.
1.
آژانس بین المللی جایکا از کشور ژاپن
سازمان های مردم نهاد (سمنهای) محلی شهرستان
ماسال
1.
استانداری گیلان
2.
سازمان جهاد کشاورزی گیلان
3.
اداره کل محیط زیست گیلان
4.
اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی گیلان
شرکت سهامی آب منطقه ای گیلان
1.
آژانس بین المللی جایکا : مشارکت فنی و تامین اعتبارات اولی.
2.
سمنهای محلی : بعنوان نیروهای بومی اجرایی کار.
3.
استانداری گیلان : بعنوان هماهنگ کننده بین دستگاههای مختلف.
4.
سازمان جهاد کشاورزی : بعنوان عضو ناظر در پروژه.
5.
اداره کل محیط زیست : دبیرکمیته، مشارکت فنی و تامین اعتبارات ثانویه
درکمیته احیای تالاب انزلی
6.
اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی : مشارکت فنی.
شرکت های آب منطقه ای : مشارکت فنی و کارشناسی.
اثرات اقتصادی – اجتماعی ( از جمله فرهنگی)
اثرات اقتصادی - اجتماعی ( از جمله فرهنگی ):
1.
ارتقاء سطح درآمد ذینفعان بومی منطقه
مشارکت در بهره برداری از منابع طبیعی با حداقل
خسارت.
بهبود وضعیت منابع طبیعی و آبخیزداری
بهبود وضعیت منابع طبیعی و آبخیزداری :
1 - جلوگیری از فرسایش سطحی و قهقرایی عرصههای منابع طبیعی مستعد
فرسایش.
2 - جلوگیری از سیلاب های مخرب و محافظت از ابنیههای
جادههای منطقه.
1.
کاهش رسوبات ورودی به تالاب انزلی
افزایش نفوذ آب های سطحی و جلوگیری از ازدیاد
هرزآب های سطحی.
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر کاهش تخریب سرزمین دارد؟ تخریب سرزمین به عوامل انسانی و یا طبیعی اطلاع می شود که در دراز مدت موجب کاهش قابلیت تولید خاک می گردند
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر حفظ تنوع زیستی دارد؟
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر تعدیل و یا سازگاری با اثرات تغییر اقلیم دارد؟ منظور از تغییر اقلیم در این سند کلیه اقداماتی است که موجب کاهش انتشار کربن اتمسفری و یا افزایش ترسیب یا ذخیر کربن در پوشش گیاهی و خاک می گردد. توسعه پوشش گیاهی از اقدامات شاخص ترسیب کربن در بخش منابع طبیعی می باشد.
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر ارتقاء تاب آوری عوامل انسانی و طبیعی مرتبط دارد؟ منظور از تاب آوری قابلیت حفظ کارکرد سیستم در مواجه با یک شوک و یا ننش ناشی از عوامل اقلیمی و یا انسانی می باشد.
خیر:
البته در سالجاری در حال انجام می باشد که نتایج
اولیه آن کنترل فرسایش سطحی و جلوگیری از سیلابهای مخرب در منطقه اجرای طرح بوده
است.
بله:
باتوجه به
موفقت پروژه در برآورد اهداف تعیین شده و نمایان شدن اثرات آن در منطقه و تعمیم آن
به سایر پروژه ها از دلایل پایدار بودن پروژه می باشد.
بله :
به منطقه
حوزه آبخیز دولیچال ماسوله که در مجاورت پروژه انجام گرفته می باشد.
بله :
به دلیل
موفقیت پروژه مذکور، از طریق اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گیلان تأمین
اعتبار برای تعمیم تجربیات/ دانش بومی به سایر پروژه ها انجام گرفته است.
محلی
کدام شهر و شهرها
سایر استانها(کدام استان و استانها)
خاور میانه (کدام کشور یا کشورها)
سایر کشورهای نقاط جهان(کدام کشور یا کش.رها)
با توجه به شرایط منطقه اگر ساماندهی یا تعدیل دام در مرتع مورد اجرای
پروژه قبل از اجرا انجام می گرفت، می توانست در موفقیت هر چه بهتر پروژه کمک
شایانی کند.
اگر از توان اجرایی جوامع محلی بیشتر استفاده می شد. در صرفه جویی مالی
پروژه بسیار تأثیر گذار بود.
اگر از مصالح بومی از قبیل چوب که سازگاری بیشتری با اکوسیستم منطقه داشت
استفاده می گردید. پروژه سازگاری بیشتری و مناسب تری با طبیعت و اکوسیستم پیدا می
کرد.