این طرح بر اساس بند (د) ماده 2 آیین نامه اجرایی لایحه قانونی اصلاح لایحه قانونی واگذاری و احیاء اراضی در حکومت جمهوری اسلامی ایران بعنوان پارکهای جنگلی و جنگلهای دست کاشت عمومی تحت مالکیت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری می­باشد.

1- کارشناسان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری و  اداره منابع طبیعی و آبخیزداری بیجار در حین اجرا در  نظارت فنی  نقش داشته اند.

2- بسیج ناحیه مقاومت بیجار و دانشجویان و دانش­ آموزان مدارس پسرانه راهنمایی و دبیرستان بیجار نیز به عنوان نیروی کار در انجام پروژه نقش­ آفرینی نمودند.

3- جهاد کشاورزی و بسیج سازندگی در تامین دستمزد نیروهای بسیج سازندگی نقش داشته اند

4- سمن ها و همیاران طبیعت در مراقبت و واکاری جنگلکاری کوه سیاه در سال 1401 نقش داشته اند 

سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری تحت مدیریت وزارت جهاد کشاورزی است و در استان‌ها تحت عنوان ادارات منابع طبیعی به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهد. درحال حاضر جنگلکاری کوه سیاه واقع در حریم شهرستان بیجار بوده و توسط سمن ها و همیاران طبیعت مدیریت می شود

تقویت اقدامات مدیریت منابع طبیعی به کمک سمن ها و همیاران  طبیعت با نظارت کارشناسان اداره منابع طبیعی در محل اجرای طرح  محقق گردیده

اجرای طرح در کمک به اقدامات مدیریت منابع طبیعی از جمله حفاظت از پوشش گیاهی، جلوگیری از فرسایش آبراهه ای ، سطحی و جلوگیری از تخریب و تصرف اراضی ملی و مراتع و تبدیل و تغییرکاربری را بدنبال داشته است. 

اجرای طرح در کمک به اقدامات مدیریت منابع طبیعی از جمله احیاء و بهبود ترکیب و تقویت پوشش گیاهان مرتعی، زادآوری گونه های موجود- را بدنبال داشته است. 

طرح مذکور بر افزایش کمی و کیفی پوشش گیاهی، توسعه و ترویج طرح های بیولوژیک بصورت مشارکتی ،تاثیر دارد 

طرح مذکور بر استفاده از پتانسیل­های موجود منطقه ای، ایجاد تعادل بین تعداد دام و سطح مراتع، آموزش استفاده صحیح از منابع طبیعی موجود تاثیر می گذارد

اجرای طرح با گونه های بومی سازگار بر اساس مزیت­های مترتب بر شیوه های علمی پدافند غیر عامل زیستی در سازگاری با شرایط نامطلوب نظیر خشکسالی، طغیان آفات و امراض گیاهی و... تاثیر مثبت دارد.

طرح مذکور بر افزایش دانش و اطلاعات جوامع محلی در زمینه ایجاد ظرفیت های قانونی مانند تشکل ها، سمن ها،  تعاونی ها، مجامع امور صنفی و اتحادیه­ های منابع طبیعی تاثیر دارد 

اجرای طرح در حفاظت از عرصه های منابع طبیعی، همکاری سمن ها، همیاران طبیعت و  بهره برداران در اجرای پروژه، حفاظت سمن ها، همیاران طبیعت و بهره ­برداران از پروژه اجرا شده ناثیر میگذارد 

اجرای جنگلکاری دیم به مساحت 25.49 هکتار با گونه­ های مثمر و بومی شامل بادام،علاوه بر کمک به افزایش توان رویشی مراتع سبب بهبود توان اقتصادی و معیشتی بهره برداران در راستای توسعه پایدار میگردد.از لحاظ اقتصادی و اجتماعی در آینده و پس از تبدیل آن به پارک جنگلی (خود گردان) با مدیریت جوامع محلی تاثیر مثبتی در معیشت بهره­ برداران خواهد داشت.

با اجرای این پروژه و برگزاری کلاس های آموزشی برای نیروهای بسیج دانش آموزی و تجمع و گردهمایی سمن ها و همیاران طبیعت در مراقبت از جنگلکاری دیم نسبت به ارتقاء سطح آگاهی دست اندرکاران اقدام گردید و در شبکه های اجتماعی اینترنتی،« گروه نهالکاری کوه سیاه بیجار» با حضور صدها نفر از اعضاء سمن ها و همیاران طبیعت تشکیل گردید که در طی فصول خشک سال از جنگلکاری موجود در برابر چرای دام، تخریب و تغییر کاربری و حریق حفاظت مینمایند 

کاشت درختان بومی موجب افزایش جذب روان آبها و افزایش رطوبت نسبی منطقه میگردد و در بهبود وضعیت اکوسیستم های منابع طبیعی تاثیر دارد.از جمله افزایش گیاهان مرتعی در محدوده طرح و افزایش آبهای زیر زمینی در پایین دست  

اجرای این پروژه با کاشت درختان مثمر بومی سازگار، ضمن افزایش بهره­ وری بر میزان تولید گیاهان داروئی در محل اجرای پروژه تاثیر خواهد داشت

شیوه مشارکت در اجرا و مراقبت پروژه مذکور از لحاظ اجتماعی و فرهنگی ضمن افزایش اطلاعات تخصصی نیروهای بسیج سازندگی، سمن ها ، همیاران طبیعت و بهره برداران، از لحاظ اقتصادی و اجتماعی در آینده و پس از تبدیل آن به پارک جنگلی (خود گردان ) با مدیریت جوامع محلی تاثیر مثبتی در معیشت بهره­ برداران خواهد داشت.

اجرای این پروژه با کاشت درختان بومی سازگار، پایداری در اکوسیستم­های مرتعی و جنگلی را بدنبال خواهد داشت .

اجرای طرح جنگلکاری دیم «کوه سیاه  شهرستان بیجار( روستای حلوائی)» با گونه­ های بادام ، زبان­ گنجشک و  سنجد  به مساحت 25/49  هکتار. با مشارکت بسیج سازندگی - سال شروع طرح 1382- 1385

3975249Y=      732546X=            3975392Y=       733338 X=  

پوشش گیاهی: علفی یک ساله و چند ساله با تیپ گیاهی

  Astragalus_Thymus

festuca_bromus

وضعیت منابع آب: متوسط بارندگی 240 میلی متر با پراکنش آبان تا اردیبهشت 

مالکیت اراضی و حق بهره برداری رسمی و عرفی از منابع طبیعی شامل زمین/ آب/ تولیدات مرتع جنگل/ گیاهان دارویی و...: اراضی بر اساس  بند (د) ماده 2 آیین نامه اجرایی لایحه قانونی اصلاح لایحه قانونی واگذاری و احیاء اراضی در حکومت جمهوری اسلامی ایران بعنوان پارکهای جنگلی و جنگلهای دست کاشت عمومی متعلق به دولت به نمایندگی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور می‌باشد.

جنگلکاری کوه سیاه در اراضی روستای حلوائی است که در حریم شهر بیجار واقع شده 

3- شاخص اجتماعی و فرهنگی: جلب مشارکت سمن ها ، همیاران طبیعت وبهره برداران در مراقبت از طرح موجب افزایش روحیه همیاری و و امید به زندگی میگردد. همچنین اجرای پروژه توسط مردم سبب می­شود آنها در حفاظت از جنگلکاری اهتمام ویژه­ای داشته باشند. ضمنا در ارتقای فرهنگ حفاظت از منابع طبیعی در جامعه تاثیر بسزایی خواهد داشت.

1-تخریب و تغییر کاربری اراضی 2- دام مازاد بر ظرفیت 3- آتش سوزیهای سنواتی 4- بهره برداری بی رویه از گیاهان داروئی و خوراکی 5- کاهش سطح آبهای زیر زمینی 

3- با توجه به اینکه بخشی از جنگلکاری را گونه بادام تشکیل داده و اینکه در حریم شهر واقع شده است، مثمر بودن این درخت سبب شده شهروندان از این درختان و در نتیجه از جنگلکاری مراقبت کنند و از شکستن شاخه و قطع تنه درختان خودداری نمایند.پس از اجرای طرح دامداران منطقه از وارد کردن دام در طرح خوداری کردند 

4- در سال 1400 و 1401 با همت سمن ها و همیاران طبیعت آتش سوزیهای منطقه مهار شده و بشدت از تعداد و سطح آن کاسته شده 

5-با توجه به گذشت بیش از 19 سال از اجرای طرح جنگلکاری دیم کوه سیاه در بررسی اداره امور آب در پائین دست اجرای طرح از زمان اجرا تا کنون آبهای زیر زمینی و چاههای موجود تثبت و بعضاً کاهش آشکاری را نشان نداده اند 

4- تثبیت خاک و جلوگیری از فرسایش خاک، جلوگیری از ایجاد رواناب­های سطحی و بروز سیلاب در بخش شمالی شهر بیجار

5- افزایش میزان ذخیره نزولات آسمانی و ایجاد زمان لازم برای جذب و روان آبها 

برای این جنگلکاری روش­های مرسوم بانکت بندی، چاله کنی و کاشتن نهال در عمق بانکت انجام شده است.

تلفیق شیوه­ های فنی ارائه شده توسط کارشناسان ناظر با شیوه سنتی (برگرفته از دانش بومی و تجارب بهره برداران)، شامل ابعاد بانکتها، ابعاد چاله ها، عمق و محل کاشت نهال و بذر از تکنیک­ها و روشهای بکار رفته می باشد.

در این پروژه عمق بانکتها بیش از حد معمول حفر گردیده (120 سانتیمتر) و بجای اینکه چاله­ ها بر روی پشته حفر گردد، در عمق بانکت حفر گردید. این موارد که برگرفته از شیوه سنتی (برگرفته از دانش بومی) کاشت نهال بود، سبب شد هنگام بارش برف و باران، آب به اندازه کافی در عمق بانکت­ها جمع و ذخیره گردد، به عمق زمین نفوذ کند و در فصول گرم سال به مصرف درختان برسد. در نتیجه این جنگلکاری که از زمان کاشت تاکنون بمدت 16 سال بصورت دیم بوده و  آبیاری نشده است، به دلیل ذخیره مناسب آب بارندگی­ها تاکنون زنده مانده و از کمیت و کیفیت خوبی نیز برخوردار می­باشد.

1- تبدیل محل اجرای طرح به پارک جنگلی در سنوات آینده و ترک دامداری باعث کاهش فشار دام بر مراتع خواهد شد.

2- اجرای طرح جنگلکاری مشارکتی با گونه های بومی و مثمر افزایش توان اکولوژیکی بر پایه توسعه پایدار منابع طبیعی را به­ همراه خواهد داشت.

1- نقاط اشتراک پروژه مذکور با روشهای معمول نوع گونه درختان کاشته شده میباشد و مزیت آن این است که با شرایط اکولوژیک محل کاشت متناسب بود.

2- تفاوت پروژه با روش های معمول مرتبط شامل ابعاد چاله ­ها، فاصله کاشت، عمق کاشت، نوع بذر و نهال می باشد که مزیت آن این است که بازدهی طرح افزایش یافته است. در این پروژه عمق بانکتها بیش از حد معمول حفر گردیده (120 سانتیمتر) و بجای اینکه چاله­ها بر روی پشته حفر گردد، در عمق بانکت حفر گردید. این موارد که برگرفته از شیوه سنتی (برگرفته از دانش بومی) کاشت نهال بود، سبب شد هنگام بارش برف و باران، آب به اندازه کافی در عمق بانکت­ها جمع و ذخیره گردد، به عمق زمین نفوذ کند و در فصول گرم سال به مصرف درختان برسد. در نتیجه این جنگلکاری که از زمان کاشت تاکنون آبیاری نشده است، به دلیل ذخیره مناسب آب بارندگی­ها تاکنون زنده مانده و از کمیت و کیفیت خوبی نیز برخوردار می­باشد. 

خیر

1- دانشجویان و دانش­آموزان مدارس پسرانه راهنمایی و دبیرستان بیجار( عضو بسیج سازندگی )

2- سمن ها و همیاران طبیعت (انجمن لاله های نسار و تشکل طبیعت گروس)

1- این پروژه با همکاری اداره کل منابع طبیعی استان کردستان، اداره منابع طبیعی شهرستان بیجار

2-بسیج ناحیه مقاومت بیجار 

1- کارشناسان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری و  اداره منابع طبیعی و آبخیزداری بیجار در حین اجرا در  نظارت فنی  نقش داشته اند.

2- بسیج ناحیه مقاومت بیجار و دانشجویان و دانش­آموزان مدارس پسرانه راهنمایی و دبیرستان بیجار نیز به عنوان نیروی کار در انجام پروژه نقش­آفرینی نمودند.

3- جهاد کشاورزی و بسیج سازندگی در تامین دستمزد نیروهای بسیج سازندگی نقش داشته اند

4- سمن ها و همیاران طبیعت در مراقبت و واکاری جنگلکاری کوه سیاه در سال 1401 نقش داشته اند 

1- اثرات اقتصادی: توسعه پوشش و استقرار گونه های بومی جنگلی و مرتعی در افزایش تولید گیاهان مرتعی و به تبع آن افزایش توان تولید بیوماس در واحد سطح موثر میباشد.

2- اثرات اجتماعی/فرهنگی افزایش آگاهی مجریان و بهره برداران با برگزاری کلاس ها و کارگاههای آموزشی و: جلب مشارکت بهره برداران موجب افزایش روحیه همیاری و افزایش آگاهی آنان در رابطه با حفاظت از طبیعت و درختان خواهد شد.

1- بهبود شرایط فیزیکی خاک، کاهش فرسایش خاک و تجمع آب و افزایش زمان نفوذ آب در خاک و بهبود وضعیت ذخیره سفره‌های آب زیرزمینی

2- کاهش تخریب و تغییر کاربری منابع طبیعی

3- افزایش تولید در مراتع، افزایش محصولات فرعی، تولید محصولاتی مانند بادام که در نتیجه اجرای این پروژه حاصل گردیده سبب کاهش فشار بر منابع طبیعی می­گردد.

1- در مناطق نزدیک به این محدوده بدلیل افزایش قیمت اراضی  افراد به تصرف و تعییر کاربری اراضی ملی و دولتی  تمایل یافته اند   و این کار روز به روز رشد می‌یابد. این جنگل‌کاری می‌تواند تا حدودی از شدت این کار بکاهد و باعث حفظ منابع طبیعی شود و از هدر رفت خاک جلوگیری کند.  

2-کاهش تغییر کاربری اراضی پیرامون پروژه (تبدیل اراضی به ویلا و خانه­های شخصی)

هدف و توجیه  اقتصادی این پروژه کاشت و استقرار گونه های بومی بمنظور افزایش توان اکولوژیکی و تاثیر بر میزان ارتقاء تاب آوری در مواجه با شوک و تنش ناشی از عوامل اقلیمی یا انسانی می باشدو در صورت تبدیل آن به پارک جنگلی ، محیطی مفرح و تفرجگاهی مناسب ایجاد خواهد شد که محاسبه سود و فایده آن در این مقال نمیگنجد 

بله-

1- با توجه به تجارب قبلی در زمینه کاشت گونه های بومی مانند بادام و زبان گنجشک و موفقیت های حاصل از این تجربه، پایداری پروژه اتفاق افتاده است.

2- کاهش رواناب­ها و جذب آن، تثبیت و جلوگیری از فرسایش خاک و جلوگیری از تبدیل و تغییر کاربری اراضی. ضمنا با توجه به اینکه این جنگلکاری مشرف به شهر می­باشد، در ایجاد چشم­انداز زیبا برای شهر بیجار تاثیر بسزایی داشته است.

3- همکاری و مشارکت مردم خصوصا دانش­ آموزان در کلیه مراحل اجرای پروژه، موجب افزایش حساسیت آنان در حفاظت و بهره برداری و ارتقای فرهنگ آنان در خصوص منابع طبیعی، پایداری طرح را بدنبال خواهد داشت. 

خیر

بله- دستگاه های دولتی و در رأس آن فرمانداری ، شهرداری ، بسیج سازندگی و اداره منابع طبیعی با در اختیار گذاشتن نهال ها و همچنین برگزاری گردهمایی و بازدید های دوره ای  اقدام به حمایت و تعمیم این دانش به مناطق دیگر می کنند.

برگزاری مراسم نهاکاری در ایام هفته منابع طبیعی و سایر مناسبت ها

همچنین نهالکاری به مناسبت گرامیداشت نام و یاد مشاهیر و فرهیختگان محلی

 از آنجاکه بهرهبرداران با سواد و جوان ، تمایل کمتری به مشارکت نشان میدهند ، بنابراین پیشنهاد میشود که با برگزاری کلاسهای آموزشی و ترویجی آ گاهی، انگیزه و علاقه این قشر را افزایش داد؛ چراکه این بهرهبرداران جوان در سالهای آتی جانشین افراد مسن خواهند شد.

در سنوات آینده از ابتدای سال زمینه های لجستیکی(آمادگاری)و مدیریت جریان کار فراهم تا از ابتدای فصل خشک سال و پیش از شروع آتش سوزی اکیپ های مراقبتی  آماده باشند

ا توجه به مطالعات صورت گرفته و مصاحبه‌هایی که انجام شده یکی از مهم‌ترین مسائلی که بایستی در طرح ها مد نظر قرار گیرد مباحث مربوط به مسائل اقتصادی و اجتماعی است . 

مشارکت تشکل های تخصصی و همیاران طبیعت در مراحل اجرا و مراقبت موفقیت طرح را بیشتر تضمین می نماید 

مشارکت دانشجویان و دانش آموزان بومی در مراحل اجرا ، سبب ایجاد حساسیت و علاقه در بین آنان برای دیدن ثمره کارشان میگردد 

برآورد هزینه و درآمد- پیش‌بینی درآمد در چند سال آینده: مشارکت سمن ها، همیاران طبیعت و دست اندرکاران طرح  بدون در نظر گرفتن منافع اقتصادی و سهیم شدن آنان در منافع طرح، پایداری طرح را به مخاطره می اندازد 

در صورت تبدیل طرح به پارک جنگلی(خودگردان) میتوان سمن ها، جوامع محلی و بهره برداران بومی را در منافع مالی آن سهیم نمود 

اجرای طرح جنگلکاری در مکان مناسب و بصورت دیم ، بدلیل حذف هزینه های آبیاری از جنبه های مالی بسیار مقرون به صرفه میباشد 

با توجه به موفقیت جنگلکاری دیم در کوه سیاه بیجار (با میانگین ارتفاع 1950 متر از سطح دریا ، و کوه سیاه با ارتفاع 2000 متر و با میزان بارندگی میانگین سالانه 240 میلیمتر ) ضرورت دارد تئوری نامناسب بودن اینگونه مناطق برای جنگلکاری دیم مورد بازبینی قرار گیرد 

روش های متداول و مرسوم در زمینه عمق کاشت مورد بازبینی فنی قرار گیرد و هر میزان عمق خاک اجازه بدهد  کاشت نهال در عمق بیشتری انجام شود، 

اولویت در جنگلکاری دیم به ترتیب : 1- جنگلکاری با بذر بومی 2- جنگلکاری با نهال گلدانی تولید شده در محل 3- جنگلکاری با نهال ریشه عریان 

گونه های سازگار و بومی (ترجیحاً در محل تولید شده باشد)، و توسعه جنگلکاری با بذر موفقیت طرح را تضمین مینماید