نهالکاری با گونه قیچ در اراضی بیابانی روستای یکه چاه شهرستان محلات استان مرکزی
1394/09/15
تاریخ پایان:
1400/12/23
استان:
مرکزي
شهرستان:
محلات
شهر:
مرکزي
شمال :
,
جنوب:
,
شرق:
,
غرب:
,
نهالکاری با گونه قیچ در سال 1394 با مشارکت اعضای گروه توسعه روستایی گل محمدی روستای یکه چاه در مساحت 5 هکتار انجام شده است. این پروژه با جلب مشارکت مردمی در تمامی مراحل انجام پذیرفته است. با برگزاری جلسات فنی، آموزشی و توجیهی در خصوص شرایط نامساعد اراضی تخریب یافته بیابانی و لزوم احیاء و اصلاح پوشش گیاهی که از دغدغه های اهالی روستای یکه چاه نیز بوده است، مراحل تولید نهال، کاشت، آبیاری و مراقبت و نگهداری با مشارکت گروه توسعه روستایی گل محمدی یکه چاه صورت پذیرفته است. به دلیل آشنا نبودن مردم منطقه و اعضای گروه توسعه روستایی چند جلسه آموزشی در خصوص نحوه تولید نهال بیابانی به اعضای گروه صورت گرفت سپس با انعقاد قرارداد کوتاه مدت نسبت به تولید نهال اقدام شد. مراحل کاشت نیز با توجه به دستورالعمل های موجود به اعضای گروه آموزش داده شد. نکته مهم و تفاوت اساسی در اجرای پروژه نسبت به پروژه هایی که به روش معمول پیمانکاری تاکنون اجرا گردیده است این است که پروژه در مراحل کاشت، آبیاری، حفاظت و قرق دو ساله به صورت کاملا مشارکتی و بدون صرف هزینه از اعتبارات ملی و استانی بوده است. در نهایت با اجرای این طرح پوشش گیاهی منطقه احیاء و سطح تاج پوشش گیاهی افزایش یافته است. تاثیر این مهم در کاهش رواناب سطحی، افزایش ترسیب کربن در خاک و اندام گیاهی منعکس گردیده است. از سویی گونه قیچ به دلیل خوشخوراک بودن، بخشی از علوفه مورد نیاز دام منطقه را تامین نموده است. پس از انتخاب گونه قیچ با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی، خاک، قابلیت سازگاری گونه، ارتفاع از سطح دریا، مقاومت به خشکی، خوشخوراکی گونه و قابلیت تجدید حیات طبیعی، بذور این گونه به دلیل دارا بودن مواد بازدارنده رشد در باله ها و سطح پوسته بذر، با استفاده از تیمار آب جوش، تیمار و پس از آماده سازی در محل خزانه در گلدانهای پلاستیکی که با نسبت مشخصی از کود حیوانی پوسیده، خاک و ماسه بادی پر شده بودند، در تیرماه مورد کاشت قرار گرفتند، پس از طی دوره رشد سه ماه به عرصه اصلی منتقل شده اند. قابل ذکر است جوانه های گیاه مورد استفاده پرندگان قرار می گیرد، لذا با شروع جوانه زنی، ردیف های گلدانی در محل خزانه تا ارتفاع مشخصی با توری سیمی پوشیده شدند. نهالهای تولید شده پس از اولین بارندگی پائیزه در ردیفهای مشخص در فواصل کاشت 6*8 متری در عمق 35 سانتی متری با جدا کردن کامل پوشش پلاستیکی گلدانها مورد کاشت قرار گرفتند و اولین آبیاری نیز به عنوان آبیاری استقرار صورت پذیرفت. طی نشستهایی با اعضای گروه توسعه گل محمدی روستای یکه چاه در خصوص احیاء قسمتی از اراضی تخریب یافته روستای مذکور، اصلاح و احیاء پوشش گیاهی منطقه مشخص شده با نهالکاری به تصویب رسید. با توجه به اینکه اهالی تاکنون تولید نهال بیابانی را انجام نداده بودند، جلساتی عملی در محل خزانه تولید نهال واقع در مجاورت منطقه برگزار و آموزش تولید نهال گونه های بیابانی به افراد گروه توسعه روستایی داده شد و با نظارت تسهیلگران پروژه مدیریت مشارکتی منابع طبیعی و توسعه روستایی تولید نهال به ثمر رسید. طی جلسات جداگانه با اهالی روستای یکه چاه که اکثر آنها عضو گروه های توسعه روستایی نیز می باشند، درخصوص اهمیت حفظ اراضی که مورد تعلیف دام قرار می گیرند و از سویی توان تولید علوفه این اراضی برای دام، طی یک پویش یک روزه قسمتی از نهال های تولید شده قیچ در عرصه کاشته شد و سپس اعضای گروه توسعه روستایی در چند روز متوالی مابقی نهالها با برنامه ریزی آنها مورد کاشت قرار گرفت. آبیاری استقرار نهال ها و یک دور آبیاری در فصل رویش، حفاظت و قرق منطقه نیز توسط اعضای گروه توسعه روستایی صورت گرفته است. 3-با اجرای قرق و حفاظت در منطقه به مدت دو سال متوالی و همکاری و مشارکت اهالی در این امر که خود از منطقه اجرا شده محافظت نموده اند، تجدید حیات گونه های گیاهی موجود در منطقه بخوبی صورت گرفته است و میزان تولید علوفه را افزایش داده است. از طرفی بازجذب نزولات جوی به دلیل افزایش استقرار گیاهی، افزایش یافته است.
اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی .
گروه توسعه روستایی گل محمدی روستای یکه چاه شهرستان محلات.
با هدف دستیابی به اهداف عالیه سازمان،در راستای توانمند سازی، تسهیلگری جوامع ملی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی تولید نهال قیچ، کاشت نهال و آبیاری استقرار را در منطقه مورد نظر به گروه توسعه روستائی گل محمدی واگذار، همچنین به منظور حفاظت و نگهداری از پروژه در راستای دستیابی به اهداف مورد نظر، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی پس از برگزاری دوره های آموزشی متعدد، قرق منطقه به مدت دو سال را به تشکل توسعه روستائی گل محمدی روستای یکه چاه شهرستان محلات واگذار کرد.
بیابانزدائی منطقه یکه چاه محلات
جلب مشارکت مردم از طریق گروه توسعه روستایی گل محمدی
اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی با هدف تعدیل، تثبیت و بهبود شرایط زیست محیطی و پایداری زیست بوم و در نهایت مقابله با بیابانزائی، حفظ آب و خاک، ذخیره رطوبت در خاک و ترسیب کربن اقدام به افزایش پوشش گیاهی با تولید و کاشت نهال بیابانی بومی منطقه با نام علمی قیچ نموده است.
با بررسی بعمل آمده از منطقه اجرای طرح به منظور تهیه و تدوین طرح بیابانزدائی و اجرایی نمودن طرح تهیه تدوین و مصوب شده، شاخص چیرگی گونه های بیابانی موجود تعیین و مشخص گردید گونه های گیاهی موجود پتانسیل زادآوری دارند به همین منظور در تهیه طرح احیاء منطقه بیابانی یکه چاه محلات با کاشت گونه قیچ منظور گردید.
اجرای پروژه های بیابانزدائی در سطح اراضی بیابانی منطقه یکه چاه محلات منجر به افزایش ترکیب و تراکم پوشش گیاهی، افزایش تولید علوفه، حفظ آب و خاک و مدیریت پایدار در سطح منطقه شده است بصورتیکه نتایج حاصل از اجرای طرح نشان میدهد، توسعه پوشش گیاهی تاثیر قابل توجهی در کنترل فرسایش بادی بعنوان مهمترین عامل تخریب منطقه داشته است.
به همین منظور با هدف مدیریت پایدار سرزمین اقدام به آبیاری استقرار نهالهای کاشته شده و قرق منطقه به مدت دو سال گردید.
با اجرای پروژه بیابانزدائی منطقه یکه چاه محلات از آنجائیکه اجرای پروژه نهالکاری منجر به افزایش پوشش گیاهی و به تبع آن افزایش تولید علوفه گردید لذا مورد استقبال و توجه مردم منطقه قرار گرفت، بصورتیکه بعد از مدت تعیین شده جهت پروژه قرق نسبت به بهره برداری مدیریت شده تحت نظارت فنی اداره کل از علوفه تولیدی توسط بهره برد اران اقدام و نتایج حاصله در نهایت به افزایش درامد سرانه خانوار تاثیرگذار بود .به همین منظور اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی امکان بازدید سایر جوامع محلی را با برگزاری کلاسهای آموزشی، ترویجی و مشاهده ای فراهم آورد، بصورتیکه هم اکنون مورد توجه عموم مردم قرار گرفته است خصوصا اینکه مردم مناطق همجوار درخواستهای خود مبنی بر تعمیم این پروژه ارائه کرده اند.
با توجه به اینکه گیاهی مقاوم به خشکی می باشد کاشت آن در مراتع مناطق خشک و نیمه خشک توصیه می شود
ارتقاء
آگاهی اهالی و اعضای گروه توسعه روستایی در زمینه های روش کشت، تیمار بذر و مراقبت
و آبیاری تا به ثمر نشستن نهال مناسب از جنبه های دیگر این کار است که توسط
تسهیلگران پروژه مدیریت منابع طبیعی و توسعه روستایی به اعضای گروه آموزش داده شده
است
نهالکاری
با گونه قیچ با مشارکت گروه توسعه روستایی گل محمدی روستای یکه چاه
صورت گرفته است. حفاظت و آبیاری نهالها نیز بر عهده اعضای این گروه توسعه روستایی بوده است. تولید نهال نیز با مشارکت اعضای گروه صورت گرفته است.
بهبود سرمایه های اجتماعی:
1- آموزش و ارتقاء آگاهی در خصوص فرهنگ حفاظت از منابع طبیعی
2- مشارکت در امر احیاء و توسعه پوشش گیاهی
3- مشارکت در امر حفاظت از عرصه های ملی
4- ارتقاء سطح مشارکت اهالی در اجرای کارهای گروهی1- با توجه به اینکه به مدت دوسال محدوده اجرایی پروژه مورد قرق و حفاظت قرار گرفته است، استقرار گونه های گیاهی موجود در منطقه و گونه کشت شده مطلوب بوده و سطح حفاظتی خاک با افزایش تاج پوشش گیاهی افزایش یافته است.
اثرات تولیدی و یا بهره وری:
1- افزایش میزان تولید علوفه در محدوده اجرا شده بواسطه قرق و مدیریت حفاظتی از ورود دام در منطقه به مدت دوسال
2- گونه قیچ قابلیت تجدید حیاتی طبیعی با پراکنش بذر را دارد که توان تولیدی علوفه در منطقه را افزایش می دهد.
اثرات اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی:
1- افزایش روحیه مشارکت پذیری اهالی در امر حفاظت و قرق محدوده بطوری که خود از ورود دام به منطقه در محدوده طرح جلوگیری نموده اند.
2- ارتقاء توان تولید گیاهی و تامین علوفه در اراضی بیابانی منطقه
اثرات زیست محیطی:
1- تثبیت خاک و امکان رشد و توسعه و استقرار پوشش گیاهی بومی و غیر بومی
2- افزایش ترسیب کربن
3-کاهش رواناب های سطحی
محدوده
نهالکاری با گونه قیچ در اراضی بیابانی روستای یکه چاه به مساحت 5 هکتار در حد
فاصل طولهای جغرافیایی 36 41 33
تا 37 41
33 و عرض جغرافیایی 25 30 50 تا 32 30 50 واقع گردیده است.
سرد و خشک با میزان بارندگی 160 میلی متر
لومی شنی
دشت دامنه ای
پوشش
گیاهی غالب منطقه از گونه درمنه دشتی (Artemisia sieberi) است.همچنین در منطقه سنجدک و شکر تیغال نیز موجود است.
دسترسی
به منابع آبی در نزدیکی محل کشت وجود ندارد.هم چنین میزان بارندگی منطقه 160 میلی متر می باشد.
شغل
غالب افراد ساکن روستا، دامداری است و محدوده نهالکاری در اراضی ملی و در مجاورت
اراضی واگذاری به شرکت تعاونی گل محمدی یکه چاه واقع گردیده است.
نهالکاری
با گونه قیچ در سال 1394 با مشارکت گروه توسعه روستایی گل محمدی روستای یکه چاه
صورت گرفته است. حفاظت و آبیاری نهالها نیز بر عهده اعضای این گروه توسعه روستایی بوده است. مشارکت در حفظ منابع آبی و خاکی
یکی از بهترین جنبه های این دانش/ تجربه بومی است. تولید نهال نیز با مشارکت اعضای
گروه صورت گرفته است. ارتقاء آگاهی اهالی و اعضای گروه توسعه روستایی در زمینه های
روش کشت، تیمار بذر و مراقبت و آبیاری تا به ثمر نشستن نهال مناسب از جنبه های
دیگر این کار است که توسط تسهیلگران پروژه مدیریت منابع طبیعی و توسعه روستایی به
اعضای گروه آموزش داده شده است و سپس با مشارکت اعضای گروه کشت نهال صورت گرفته
است. درک برنامه های احیایی و اصلاحی و حفاظت
از عرصه های منابع طبیعی و مشارکت در این امور از عوامل تاثیرگذار در مدیریت
پایدار منابع طبیعی و آبخیزداری است.
|
|
4- استحصال روانابهای سطحی جهت افزایش رطوبت خاک |
|
| 4- ترسیب کربن |
|
روش معمول در رابطه با اجرای عملیات تولید نهال و نهال کاری با انتخاب پیمانکار که در اکثر موارد افراد غیربومی می باشند، بوده است و با انعقاد قرارداد نسبت به موضوع اجرای پیمان به طور مثال تولید نهال، کاشت یا آبیاری اقدام می نمایند. در حالیکه در پروژه های مشارکتی با آموزش و جلب مشارکت افراد بومی نسبت به تولید نهال، کاشت نهال، آبیاری و حفاظت اقدام شده است. |
|
پس از انتخاب گونه قیچ با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی، خاک، قابلیت سازگاری گونه، ارتفاع از سطح دریا، مقاومت به خشکی، خوشخوراکی گونه و قابلیت تجدید حیات طبیعی، بذور این گونه به دلیل دارا بودن مواد بازدارنده رشد در باله ها و سطح پوسته بذر، با استفاده از تیمار آب جوش، تیمار و پس از آماده سازی در محل خزانه در گلدانهای پلاستیکی که با نسبت مشخصی از کود حیوانی پوسیده، خاک و ماسه بادی پر شده بودند، در تیرماه مورد کاشت قرار گرفتند، پس از طی دوره رشد سه ماه به عرصه اصلی منتقل شده اند. قابل ذکر است جوانه های گیاه مورد استفاده پرندگان قرار می گیرد، لذا با شروع جوانه زنی، ردیف های گلدانی در محل خزانه تا ارتفاع مشخصی با توری سیمی پوشیده شدند. |
2- طی جلسات جداگانه با اهالی روستای یکه چاه که اکثر
آنها عضو گروه های توسعه روستایی نیز می باشند، درخصوص اهمیت حفظ اراضی که مورد
تعلیف دام قرار می گیرند و از سویی توان تولید علوفه این اراضی برای دام، طی یک
پویش یک روزه قسمتی از نهال های تولید شده قیچ در عرصه کاشته شد و سپس اعضای گروه توسعه روستایی در چند
روز متوالی مابقی نهالها با برنامه ریزی آنها مورد کاشت قرار گرفت. آبیاری استقرار
نهال ها و یک دور آبیاری در فصل رویش، حفاظت و قرق منطقه نیز توسط اعضای گروه
توسعه روستایی صورت گرفته است. 3-با اجرای قرق و حفاظت
در منطقه به مدت دو سال متوالی و همکاری و مشارکت اهالی در این امر که خود از
منطقه اجرا شده محافظت نموده اند، تجدید حیات گونه های گیاهی موجود در منطقه بخوبی
صورت گرفته است و میزان تولید علوفه را افزایش داده است. از طرفی بازجذب نزولات
جوی به دلیل افزایش استقرار گیاهی، افزایش یافته است. |
تفاوت: تفاوت های اساسی در نحوه اجرا پروژه است که
حصول نتیجه بهتر در روش مشارکتی را متمایز می کند. جلب مشارکت مردم در تولید نهال،
کاشت، آبیاری و نگهداشت که به دست خود مردم صورت گرفته باشد، نتایج بهتری در
استقرار، حفاظت، ارتقاء فرهنگ حفاظت از منابع طبیعی داشته است. |
بلی. گونه های بیابانی دیگر در سایر اراضی بیابانی استان کاشته شده است.
گروه
توسعه روستایی گل محمدی روستای یکه چاه
|
|
3- تولید و تحویل نهال در زمان مناسب، کاشت نهال در
زمان مناسب، آبیاری و حفاظت از نهالها پس از کاشت و استقرار که توسط گروه توسعه
روستایی یکه چاه صورت گرفته است.(گروه
توسعه روستایی گل محمدی روستای یکه چاه که هم در تولید نهال، آبیاری، کاشت و
مراقبت و نگهداری از نهالهای کاشت شده، نقش مستقیم داشته اند، قابل توجه است تولید
نهال به صورت انعقاد قرارداد با اعضای گروه و منابع طبیعی شهرستان صورت گرفته که
ایجاد یک شغل موقتی و متناسب با فصل را برای افراد بومی نیز در پی داشته است اما
مراحل کاشت نهال در عرصه اصلی، آبیاری و مراقبت و حفاظت از آن با مشارکت صد در صدی
افراد بومی و بدون صرف هزینه از سوی اداره منابع طبیعی صورت گرفته است.) |
اثرات اقتصادی – اجتماعی ( از جمله فرهنگی)
|
بهبود وضعیت منابع طبیعی و آبخیزداری
|
|
2- کاهش فرسایش خاک سطحی در محدوده نهالکاری شده |
|
1- بازگشت
گونه های بومی منطقه صورت گرفته است که نشان میدهد فرصت برای استقرار گونه ها
فراهم شده است 2- مشارکت
اهالی روستا در حفاظت از محدوده نهالکاری |
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر کاهش تخریب سرزمین دارد؟ تخریب سرزمین به عوامل انسانی و یا طبیعی اطلاع می شود که در دراز مدت موجب کاهش قابلیت تولید خاک می گردند
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر حفظ تنوع زیستی دارد؟
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر تعدیل و یا سازگاری با اثرات تغییر اقلیم دارد؟ منظور از تغییر اقلیم در این سند کلیه اقداماتی است که موجب کاهش انتشار کربن اتمسفری و یا افزایش ترسیب یا ذخیر کربن در پوشش گیاهی و خاک می گردد. توسعه پوشش گیاهی از اقدامات شاخص ترسیب کربن در بخش منابع طبیعی می باشد.
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر ارتقاء تاب آوری عوامل انسانی و طبیعی مرتبط دارد؟ منظور از تاب آوری قابلیت حفظ کارکرد سیستم در مواجه با یک شوک و یا ننش ناشی از عوامل اقلیمی و یا انسانی می باشد.
|
با توجه به اینکه قراردادی برای کاشت نهال، آبیاری و حفاظت و قرق منطقه با اهالی یا پیمانکار منعقد نگردیده است میزان هزینه کرد اعتبارات مالی و استانی کاهش یافته است. |
با توجه به اینکه برنامه های مدیریت چرای دام با همکاری مردم بصورت مستمر صورت گرفته است، اثرات آن در حفظ و احیا پوشش گیاهی منطقه پایدار بوده و به تبع آن روند تولید علوفه نیز مستمر بوده است.
بلی با همین روش مشارکت مردمی با سایر گونه های بیابانی در سایر اراضی بیابانی استان انجام گرفته است.
|
بازدید مدیر کل
محترم و روسای ادارات ستادی |
مستندسازی پروژه توسط تیم مستندساز صدا و سیمای استان
مرکزی
محلی
کدام شهر و شهرها
سایر استانها(کدام استان و استانها)
خاور میانه (کدام کشور یا کشورها)
سایر کشورهای نقاط جهان(کدام کشور یا کش.رها)
برگزاری جلسات در محدوده اجرایی پروژه با مردم منطقه، شنیدن دغدغه های مردم در خصوص منابع طبیعی مخصوصا با توجه به اینکه شغل اصلی مردم دامداری می باشد و تامین علوفه از مرتع و اراضی بیابانی به جهت کاهش هزینه دام و دامداری برای آنان حائز اهمین است و اینکه ارائه راه کار صرفا از سوی مسئولین نباشد بلکه از سوی مردم باشد (جلب مشارکت) و مشارکت اهالی در ارائه راه کار و روش اجرایی می تواند اولین گام موثر در پایداری منابع طبیعی لحاظ گردد.
اجرای پروژه به صورت مشارکتی چه به صورت صددرصد و چه به صورتی که قسمتی از کار با مشارکت مردم باشد، باعث کاهش هزینه های دولتی در سطح ملی و استانی می شود. در پروژه حاضر نیز گروه توسعه روستایی برنامه کاشت نهال، آبیاری و حفاظت قرق را به صورت مشارکت صددرصدی خودشان انجام داده اند که در این موارد هزینه ملی یا استانی صرف نشده است.
با توجه به اینکه گونه قیج در قسمتهای متفاوتی از شهرستان به صورت پوشش گیاهی طبیعی وجود دارد، با بررسی شرایط کاشت در منطقه و قابلیت سازگاری حهت کاشت در منطقه انتخاب شد، با رجوع به منابع علمی معتبر، بهترین روش تیمار بذر آن انتخاب و پس از آماده سازی بذر، بذور تیمار شده در اختیار گروه توسعه روستایی جهت تولید نهال قرار گرفت و مراحل تولید نهال به اعضای گروه توسعه روستایی به طور کامل آموزش داده شد. بررسی شرایط اقلیمی، خاک، ارتفاع از سطح دریا، قابلیت سازگاری، مقاومت به خشکی و آموزش صحیح افراد مشارکت کننده، استفاده از منابع علمی معتبر جهت حصول نتایج بهتر و کامل در اجرای یک طرح در عرصه منابع طبیعی بسیار حائز اهمیت است. در مراح کاشت نیز با استناد به دستورالعمل سازمانی موجود، آموزش های فنی لازم به افراد گروه توسعه روستایی صورت گرفت و آبیاری مرحله اول به عنوان آبیاری استقرار گونه صورت گرفت. آبیاری ادوار در ماه های گرم سال به همراه حفاظت و قرق از منطقه به مدت دوسال با همکاری کامل اعضای گروه توسعه روستایی و اهالی روستای یکه چاه صورت گرفته است.
پس از انتخاب گونه قیچ با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی، خاک، قابلیت سازگاری گونه، ارتفاع از سطح دریا، مقاومت به خشکی، خوشخوراکی گونه و قابلیت تجدید حیات طبیعی، بذور این گونه به دلیل دارا بودن مواد بازدارنده رشد در باله ها و سطح پوسته بذر، با استفاده از تیمار آب جوش، تیمار و پس از آماده سازی در محل خزانه در گلدانهای پلاستیکی که با نسبت مشخصی از کود حیوانی پوسیده، خاک و ماسه بادی پر شده بودند، در تیرماه مورد کاشت قرار گرفتند، پس از طی دوره رشد سه ماه به عرصه اصلی منتقل شده اند. قابل ذکر است جوانه های گیاه مورد استفاده پرندگان قرار می گیرد، لذا با شروع جوانه زنی، ردیف های گلدانی در محل خزانه تا ارتفاع مشخصی با توری سیمی پوشیده شدند.
نهالهای تولید شده پس از اولین بارندگی پائیزه در ردیفهای مشخص در فواصل کاشت 6*8 متری در عمق 35 سانتی متری با جدا کردن کامل پوشش پلاستیکی گلدانها مورد کاشت قرار گرفتند و اولین آبیاری نیز به عنوان آبیاری استقرار صورت پذیرفت.