اطلاعات پرسشنامه

پیوند ارقام مامائی و محب بر روی پایه بادامک دیم (Amygdalus scoparia)


تاریخ شروع:
1383/12/01
تاریخ پایان:

استان:
اصفهان
شهرستان:
لنجان
شهر:
باغ بهادران

مختصات جغرافیایی UTM
شمال :
510199 , 3588929
جنوب:
510276 , 3588694
شرق:
510262 , 3588849
غرب:
510163 , 3588763

توضیحات :
بادام اسکوپاریا ((Amygdalus scoparia Spach.)) یکی از گونه ها‌ی بومی ایران است که در کنترل فرسایش خاک و بازسازی جنگلها و افزایش بازده محصولات نقش مهمی ایفا می‌کند. بادامك به عنوان يكي از گونه هاي درختچه اي مناسب براي بسياري از مناطق اكولوژيك كشور مورد توجه بوده و سالهاست در اراضي شيبداري كه در معرض خطر فرسايش آبي هستند، كشت ميگردد. بیش از 45 هزار هکتار جنگل دست کاشت در استان اصفهان با هدف حفاظت خاک و تغذیه سفره های آب زیرزمینی، افزایش ذخیره آب، کنترل فرسایش و رسوب، ایجاد فضای سبز، تلطیف هوا و صیانت از اراضی ملی توسط بادام کوهی ایجاد شده است. با بهبود وضعيت پوشش گياهي به ويژه در مناطق حساس به فرسايش آبي در كوهستانها و اراضي شيبدار ميتوان از فرسايش منبع ارزشمند خاك جلوگيري كرده و زمينه را براي تشكيل و افزايش مواد آلي و در نتيجه توسعه پوشش گياهي فراهم آورد. در نتيجه اين مراحل، زمينه براي استفاده هاي چندمنظوره از منابع آب و خاك شامل جلوگيري از جريان سيل و هدر رفتن آب، جلوگيري از فرسايش خاك و تجمع رسوبات در اراضي پاييندست، فراهم شدن شرايط براي چرا و تعليف حيات وحش و در صورت مديريت صحيح و اصولي، چراي دام و حتي استفاده اهالي از بذر درختچه ها امكانپذير خواهد شد. این گونه اغلب به صورت دیم کشت می شود و مقاومت بالایی نسبت به شرایط محیطی دارد همچنین در برابر امراض و بیماری ها مقاوم است. از آنجایی که حفاظت و نگهداری عرصه های منابع طبیعی بدون مشارکت جوامع محلی امکان پذیر نمی باشد، اقتصادی بودن پروژه های اجرایی کمک شایانی به جلب مشارکت آبخیزنشینان دارد. در همین راستا یکی از کشاورزان و باغداران روستای صادق آباد از توابع بخش باغ بهادران شهرستان لنجان در استان اصفهان با ایجاد پیوند رقم های بادام درختی مثل محب و مامایی بر روی پایه های بادام کوهی که سالیان قبل توسط مردم محلی ایجاد شده است، نسبت به پرورش و برداشت بادام خوراکی از این درختان اقدام نموده است. در صورت انتقال این تجربه موفق به موقعیت های مشابه، چنانچه این گونه به عنوان پایه برای تولید تجاری و مصارف خوراکی به کار رود، موجب بهره وری اقتصادی و همچینین افزایش مشارکت مردم در حفظ و نگهداری جنگل های دست کاشت می شود.


1- حق مالکیت معنوی
اگر تمام و یا بخشی از بهترین تجربیات/ دانش بومی توضیح داده شده در این قالب تحت پوشش حق مالکیت معنوی برای سازمان ، نهاد، فرد، گروه، تشکل رسمی و یا بومی و جوامع محلی می باشد، مشخص کنید:

نظر به کد شناسائی 1111142247867 و نام کاربری 6209837621 پیش ثبت نام در مرکز مالکیت معنوی به نام اصغر صادقیان صادق ابادی انجام شده است.

توضیحی در مورد سازمان ، نهاد، فرد، گروه، تشکل رسمی و یا بومی و جوامع محلی صاحب حق بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه دهید:

آقای اصغر صادقیان  که بیش از 40 سال به کشاورزی و باغداری در شهرستان لنجان از  توابع استان اصفهان اشتغال داشته و  بر اساس تجربیات خود و الهام از طبیعت نسبت به پیوند ارقام مامایی ومحب بر روی پایه بادام کوهی اقدام نموده است.


2- طبقه بندی
بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را بر اساس نوع عرصه/ ارتباط با ماموریت های محوری سازمان جنگلها مراتع و آبخیزداری/ و تاثیرات آن در اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی طبقه بندی کنید ( می توانید چندین گزینه را انتخاب کنید)
کاربری غالب در منطقه مشخص شده
جنگل خیر
مرتع بلی
بیابان خیر
حفاظت از عرصه های منابع طبیعی بلی
آبخیزداری/ آبخوانداری خیر
توان افزایی جوامع محلی بلی
سایر ( عنوان درج گردد) :

اشتغال زایی و کمک به معیشت و اقتصاد جوامع محلی

کمک به اقدامات مدیریت منابع طبیعی
حفاظت و پیشگیری از تخریب :

کشت گونه های مقاوم به شرایط اقلیمی در مناطق خشک و نیمه خشک باعث می شود علاوه بر استفاده بهینه از آب و خاک و مدیریت منابع آب در اراضی شیبدار ، خسارت های سیل به دلیل کنترل رواناب بر روی دامنه ها توسط اندام زیرزمینی گیاه کاهش یابد.ضمن اینکه حفظ پوشش گیاهی وتوسعه کشت درختچه در عرصه منابع طبیعی باعث افزایش عملکرد ترسیب کربن در طبیعت می گردد.

احیاء :

حفظ و غنی سازی عرصه های منابع طبیعی، احیای عرصه، افزایش نفوذ آب های سطحی، افزایش زادآوری در مرتع و تقویت بانک بذر از نقش های بارز اجرای طرح است.

توسعه :

 توسعه پوشش گیاهی که همزمان ضمن حفظ آب و خاک، ارزش اقتصادی داشته و با شرایط اقلیمی و کم آبی نیز سازگار باشد می تواند در راستای تحقق اهداف طرح کاشت یک میلیارد نهال در کشور باشد و  همزمان توسعه پوشش گیاهی  با حمایت و مشارکت جوامع محلی در این تجربه موفق کاملا نمود می یابد.

بهره برداری :

با توجه به اینکه درختچه اصلی (پایه مادری بادام اسکوپاریا) درعرصه باقی مانده و ارقام اقتصادی بر روی بخشی از درختچه پیوند می خورد، امکان بهره برداری اصولی از محصولات فرعی را فراهم می آورد. 

سازگاری با شرایط نامطلوب نظیر خشکسالی/ طغیان امراض و آفات/ کاهش تولید علوفه و... :

در بسیاری از مناطق جهان خشکی یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده رشد و نمو گیاهان به شمار می رود و یکی از مهم ترین راه های مقابله با کاهش عملکرد در چنین شرایطی، استفــاده از ارقام مقاوم و با تحمل بالا در برابر خشـکی می باشد. بادام اسکوپاریا گونه ای مقاوم به شرایط خشکی بوده و قابلی کشت دیم در اراضی با بارش مناسب را دارد. ضمن اینکه بادام اسکوپاریا به دلیل کشت به صورت دیم، دارای مقاومت بالایی به امراض و بیماری ها بوده و میزان آفات این درخت حداقل است. وجود پایه هایی با سن بالای 25 سال در عرصه، مبین همین نکته می باشد.

ظرفیت سازی و ارتقاء آگاهی :

احیای عرصه با گونه اسکوپاریا سالهاست در استان اصفهان و در منطقه لنجان انجام شده است. نقطه قوت این طرح افزایش آگاهی و ظرفیت سازی جوامع محلی با توجه به امکان اقتصادی کردن کاشت این گونه گیاهی است. 



مشارکت، همکاری :

در راستای اهداف طرح کاشت یک میلیارد درخت در کشور، انتقال این تجربه موفق، موجب تمایل بیشتر بهره برداران به مشارکت در کاشت و نگهداری از گونه های درختی مقاوم می شود. همکاری در حراست و حفاظت از عرصه های طبیعی از دیگر نتایج اجرای این طرح است.


کمک به اهداف توسعه پایدار منابع طبیعی
بهبود وضعیت اقتصادی :

افزایش سطح تولید با توجه به پتانسیل های موجود در منطقه و تولید محصول ارگانیک همچنین افزایش صادرات و ایجاد درآمد برای بهره برداران عرصه های طبیعی از اهداف توسعه پایدار در بخش اقتصادی طرح است.


بهبود سرمایه های اجتماعی نظیر ایجاد و ساماندهی تشکلها، آموزش، ارتقاء آگاهی و... :

با توجه به سودآوری اقتصادی طرح،  امکان ایجاد و توسعه تعاونی ها و یا تشکل های منابع طبیعی با تجلی شعارمنابع طبیعی از مردم برای مردم وجود دارد. لکن این طرح به صورت انفرادی انجام شده است و هنوز در قالب تعاونی و  یا تشکل قرار نگرفته است.

بهبود وضعیت اکوسیستم های منابع طبیعی :

از نتایج مثبت اجرای طرح کاهش فرسایش خاک و مهار روان آبها، افزایش سطح زیر کشت و تولید محصولات باغی به صورت دیم و بدون نیاز به مسطح کردن، استفاده از سموم و کودهای شیمیایی، و همچنین بدون دخالت در اکوسیستم طبیعی منطقه است که در نهایت موجب بهبود وضعیت اکوسیستم طبیعی منطقه شده است.

نوع اثرات بهترین تجربیات/ دانش بومی در محدوده استفاده از آن
اثرات تولیدی و یا بهره وری :

اجرای طرح در مناطق مستعد باعث افزایش قابل توجه در تولید خشکبار کشور با هزینه پایین می گردد مضافا انکه در این طرح اندام هوایی بادام کوهی وبادام مامایی در کنار هم رشد کرده است که تلفیقی از منابع طبیعی و باغداری با حفظ دو گونه است.

اثرات اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی :

بوجود آمدن دیدگاه نوین در بهره برداری از عرصه های طبیعی، افزایش مشارکت در کاشت، توسعه و حفظ و حراست از عرصه های طبیعی توآم با استفاده از محصولات فرعی مرتع که در نهایت منجر به افزایشدرآمد و امید به زندگی و کاهش مهاجرت روستاییان می شود از اثرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی طرح است. 

اثرات زیست محیطی :

اجراي اين طرح مي تواند نقش بسزايي در افزايش سرانه جنگلي، سطح فضاي سبز و باغ بذر داشته باشد و با ايجاد چرخه زيستي فعال‌تر و تقويت زيستگاه هاي موجود، شرايط مناسب‌تري را براي حفاظت از گونه‌هاي گياهي و جانوري منطقه  ايجاد كند.


3- تشریح موقعیت و شرایط
عنوان بهترین تجربیات/ دانش بومی و سال شروع

کشت ارقام بادام زراعی محب و مامایی از طریق پیوند بر روی بادام کوهی
موقعیت مکانی ( در صورت وجود نقشه ای ارائه دهید) باgps از اسامی رسمی و محلی برای تشریح این موفعیت استفاده نمایید


راجع به وضعیت طبیعی محل به اختصار توضیح دهید
اقلیم :

منطقه طرح واقع در شهرستان لنجان با اقلیم نیمه استپی است، میانگین بارش سالانه برابر 151/87 میلیمتر است. فصل خشک، تابستان و مرطوبترین فصول  زمستان است. میانگین دمای سالانه منطقه برابر 14/8 درجه سانتیگراد و سردترین ماه سوال (با میانگین 3 درجه) دیماه و گرمترین ماه سال (با میانگین 26/5) تیرماه است

خاک :

خاک منطقه از طبقه AridiSoils است که در رژیم رطوبتی اریدیک قرار گرفته و دارای یک افق سطحی آکریک  و افق های زیر سطحی شامل لایه هایی از کربنات کلسیم، حاوی گچ و  آهک است.

توپوگرافی :

از لحاظ ,واحد اراضی، منطقه طرح در واحد  2.2(تپه ماهور) واقع شده است، ارتفاع متوسط 1850 متر از سطح دریا و شیب متوسط 5 تا 12 درصد می باشد.

پوشش گیاهی :

تیپ گیاهی غالب درمنه دشتی و گونه های همراه شامل جاز، یال اسبی و چوبک می باشد. وضعیت مرتع فقیر و گرایش ان منفی است.

وضعیت منابع آب :

مرتع فوق فاقد منابع دائمی آب می باشد و صرفا از  طریق بارشهای فصلی تأمین می شود.

وضعیت غالب شرایط اقتصادی – اجتماعی مردم ساکن در محل و یا در مجاورت آن
سطح درآمد، منابع اصلی و فرعی درآمد، مالکیت اراضی و حق بهره برداری رسمی و عرفی از منابع طبیعی شامل زمین/ آب/ تولیدات مرتع جنگل/ کیاهان دارویی و... :
درآمد مردم منطقه پایین است و عمدتا از طریق دامداری یا زراعت ارتزاق می کنند. بهره برداری از عرف مرتعی صادق آباد طبق طرح مرتعداری منطقه انجام میشود. 
بر پایه چه معیار و شاخصهایی بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را اثرگذار در مدیریت پایدار منابع طبیعی و آبخیزداری می دانید

- افزایش راندمان ترسیب کربن در منطقه

- افزایش جذب آب توسط خاک و تقویت سفره آب های زیرزمینی

- حفظ خاک از طریق کاهش سرعت روان آبها و ریشه دوانی گیاه دائمی 

- کاهش فشار چرا بر روی مراتع


4- تشریح مشکلات ( علل مستقیم و غیر مستقیم) و اهداف بهترین تجربیات/ دانش بومی
تشریح مشکلات و چالشهای منطقه در رابطه با مدیریت منابع طبیعی و آبخیزداری

عدم رعایت تعادل دام ومرتع ، نبود منبع آب مطمئن در منطقه و بوجودآمدن روانابهای سطحی در اثر تخریب خاک در منطقه 

چالشهایی که توسط بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده حل می شود را توضیح دهید

بهبود اقتصاد خانوار و بهره برداری بهینه از مرتع که نتیجتا تعادل دام در مرتع و حفاظت و حمایت بهره بردار از عرصه منابع طبیعی را در بر خواهد داشت.

اهداف اجرایی بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را مشخص کنید

ارتقای وضعیت معیشت خانوار بهره بردار- ایجاد انگیزه جهت مشارکت مردمی در طرح های نهالکاری و حفاظت از عرصه ها


5- فعالیت ها
روشهای معمول در رابطه با اهداف و فعالیتهای بهترین تجربیات/ دانش بومی را تشریح کنید

کاشت گونه های بادام خوراکی تنها از طریق کشت آبی امکان پذیر است. در این روش امکان کشت از طریق دیم به وجود می آید.

توضیح مختصر در خصوص تکنیک و روشهای اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه دهید

در این روش پیوند بر روی پایه مادری به روش "V"و هرس پاجوشها با حفظ درختچه بادام کوهی دارای اهمیت می باشد. ایشان در اثر اعمال روش های مختلف و کسب تجربه، شیوه خاصی در پیوند و هرس درختان ارائه می دهند.

توضیح مختصری راجع به فعالیت های اصلی با توجه به اهداف اجرایی ارائه دهید. فعالیتهای هر هدف اجرایی مشخص شده در بند فوق را بیان نمائید.

در منطقه مورد بررسی، بیش از 30 سال پیش گونه بادام کوهی توسط اهالی کشت شده است. در این تجربه، مجری ابتدا اقدام به کاشت بذور بادام درختی نموده و پس از 3 سال بر روی پایه های چندساله مادری پیوند می خوردند. 

نقاط اشتراک و تفاوت بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده و مزایای آن را در مقایسه به با روش های معمول مرتبط بیان کنید

در شرایط معمول کشت بادام خوراکی نیاز به آبیاری ادواری ، مسطح کردن زمین، نیاز به نیروی کارگری و استفاده از کودها و سموم دارد. در این تجربه تولید بادام خوراکی از طریق کشت دیم و با کیفیت بهتر انجام می شود.

آیا اقدامی در ارتباط با الگو سازی و بهره برداری از بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده در طرح های اجرایی مرتبط صورت گرفته است؟ در صورتی که جواب مثبت است تشریح نمائید.

 بهره برداران مراتع همجوار وسایر بهره برداران استان جهت الگوسازی از طرح از منطقه بازدید نموده اند. همچنین مجری جهت انتقال تجربه اعلام آمادگی نموده است.


6- سازمان ها / نقش آفرینان درگیر ( همکاری، مشارکت و نقش دست اندرکاران)
نام و مشخصات تشکلها، سازمانهای مردم نهاد، تعاونیها، انجمن ها و سایر بخشهای غیر دولتی مشارکت کننده در این تجربه موفق را بیان کنید
2 مورد :

این تجربه به صورت شخصی و توسط بهره بردار بدون مشارکت هیچ سازمان یا نهاد دولتی و غیر دولتی انجام شده است. 

در صورتیکه این تجربه موفق با مشارکت دستگاه های اجرایی دولتی / دیگر انجام شده نام دستگاه های مذکور را ذکر نمایید
2 مورد :
-
نقش دست اندرکارانی را که نام بردید ( دولتی و غیر دولتی) در برنامه ریزی، و اجرا و پایش و ارزیابی بهترین تجربیات/ دانش بومی ذکر کنید

خانم مهندس فاخته زندپور کارشناس آموزش، ترویج و مشارکت های مردمی اداره منابع طبیعی شهرستان لنجان در معرفی و انتقال این تجربه به اداره کل منابع طبیعی استان نقش داشته اند. 


7- اثر بخشی
در مورد اثرات کاربرد بهترین تجربیات/ دانش بومی در منطقه اجرای آن توضیح دهید (دو اثر اولویت دار در زمینه های عنوان شده ذکر شود

اثرات اقتصادی – اجتماعی ( از جمله فرهنگی)

2 مورد :

تغییر نگرش نسبت به اقتصاد تک بعدی مرتع

اجرای مرتعداری تلفیقی

بهبود وضعیت منابع طبیعی و آبخیزداری

2 مورد :

- حفظ ، حمایت وبهره برداری اصولی در مرتع توسط بهره بردار

در مورد دو اثر خارج از محدوده اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی توضیح دهید ( اثرات آن در مناطق اطراف مشاهده می شود)
2 مورد :

بهره برداران مراتع همجوار از فعالیت استقبال نموده اند.

ترویج این تجربه در منطقه مشاهده می گردد.

تاثیر بر تخریب سرزمین، تنوع زیستی و تغییر اقلیم

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر کاهش تخریب سرزمین دارد؟ تخریب سرزمین به عوامل انسانی و یا طبیعی اطلاع می شود که در دراز مدت موجب کاهش قابلیت تولید خاک می گردند

بله/خیر بلی

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر حفظ تنوع زیستی دارد؟

بله/خیر بلی

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر تعدیل و یا سازگاری با اثرات تغییر اقلیم دارد؟ منظور از تغییر اقلیم در این سند کلیه اقداماتی است که موجب کاهش انتشار کربن اتمسفری و یا افزایش ترسیب یا ذخیر کربن در پوشش گیاهی و خاک می گردد. توسعه پوشش گیاهی از اقدامات شاخص ترسیب کربن در بخش منابع طبیعی می باشد.

بله/خیر بلی

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر ارتقاء تاب آوری عوامل انسانی و طبیعی مرتبط دارد؟ منظور از تاب آوری قابلیت حفظ کارکرد سیستم در مواجه با یک شوک و یا ننش ناشی از عوامل اقلیمی و یا انسانی می باشد.

بله/خیر بلی
آیا توجیه اقتصادی و تحلیل هزینه – فایده برای اثرات بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده انجام شده است؟ در صورتی که جواب مثبت است توضیح دهید

بلی اقتصادی نمودن تولید با حفظ شرایط طبیعی در این طرح بصورت بارز مشاهده می گردد

آیا اثر بخشی این تجربه موفق و یا دانش بومی را پایدار می دانید درصورتی که جواب بلی است دلایل خود را بیان کنید

بلی در منطقه شاهد درختان بارده با سن حدود 30 سال هستیم.


8- قابلیت تکرار و تعمیم
آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده به سایر مناطق بسط داده / معرفی شده است؟ اگر بلی به کجا

بلی در مراتع همجوار بسط داده شده است.

آیا دستگاه های دولتی اقدامات حمایتی/ تشویقی . ترویجی جهت تعمیم بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را انجام داده اند اگر جواب بلی است نوع اقدامات را تشریح نمائید

خیر.

به اعتقاد شما بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده امکان تعمیم با درصدی از سازگاری به منطقه دیگر دارد؟ اگر بلی در چه سطحی؟

محلی

محلی بلی

کدام شهر و شهرها

استانی بلی

سایر استانها(کدام استان و استانها)

ملی بلی

خاور میانه (کدام کشور یا کشورها)

منطقه ای بلی

سایر کشورهای نقاط جهان(کدام کشور یا کش.رها)

بین المللی بلی

9- درس آموخته ها
مربوط به منابع انسانی

این درس آموخته حاصل تجربیات چهل ساله آقای صادقیان است که در عرصه و از طریق به کارگیری روش های مختلف و انتخاب بهترین روش به دست آمده است.


مربوط به جنبه های مالی

اجرای این طرح باعث بهره وری اقتصادی شده زیرا هم نیاز به آبیاری ، تسطیح زمین و سایر تیمارها شامل کودهی، استفاده از سموم و ... حذف شده و هم محصولات با کیفیت تری در زمان کمتری از درختان پیوند زده شده حاصل می شود. 

مربوط به جنبه های فنی

در مورد روش اجرای کار،  نحوه پیوند زدن و نحوه هرس درخت ها پس از آزمون و خطا به دست آمده است و هم اکنون بهترین روش می باشد. زیرا در مراتع مجاور با روش های دیگر انجام و منجر به شکست شده است.

رعایت سن پایه مادری جهت پیوند مهم می باشد.

این روش جهت جهت پیوند دیپر درختان از جمله هلو، گیلاس و زردآلو در مرحله بررسی می باشد. 

در مناطقی که زیر اشکوب غنی وجود دارد به خصوص گون زارها، به دلیل رقابت ایجاد شده، امکان حذف گیاهان در زیراشکوب وجود دارد.