کلیه حقوق معنوی اثر متعلق به اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران میباشد و هرگونه کپی برداری از آن با ذکر منبع، بلامانع میباشد.

پروژه موصوف از محل اعتبارات طرح ملی بیابان زدایی با کد طرح 1306033002 و بصورت پیمانی توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران و اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان ورامین اجرا گردیده است.

محدوده مورد اجرای پروژه در محل طرح مرتعداری دوازده امام و مکرش نیز واقع گردیده است.

محدوده اجرای پروژه در محل طرح مطالعاتی آبخیزداری ابردژ ورامین نیز واقع شده است.

مدیریت و تقویت جنگلهای دست کاشت تاغ نقش مهمی در کنترل ریز گردها و بروز پدیده گرد و غبار در شهر ورامین و حتی شهر تهران ایفاد می نماید.

با توجه به اینکه بدلیل خشکسالی های اخیر تاغزارهای شهرستان ورامین دچار تنش خشکیدگی گردیده اند، لذا با احداث هلالی های آبگیر در پای درختان و جذب نزولات آسمانی در فصل بارش از تخریب این جنگلها ناشی از تغییرات اقلیمی می کاهد.

با توجه به اینکه جنگلهای تاغ دارای زادآوری طبیعی ناشی از بذرافشانی در فصل بارش را دارند، لذا جذب نزولات آسمانی می تواند بستر مناسبی برای زادآوری و احیاء این جنگلهای دست کاشت را فراهم نماید.

افزایش کمی و کیفی پوشش گیاهی-توسعه بیولوژیک

استفاده از پتانسیل های موجود

ایجاد جاذبه گردشگری

حفاظت از تأسیسات و اماکن روستایی و شهری 

با توجه به اینکه در دهه اخیر تغییرات اقلیمی و خشکسالی ها منجر به کاهش شادابی تاغزار ها گردیده است لذا اجرای پروژه مدیریت رواناب نقش مهمی در احیاء این جنگلها و مدیریت تأثیرات سوء خشکسالی ها دارد.

باعث افزایش دانش جوامع محلی و مسئولین و تصمیم گیران میشود.

باعث مشارکت بهره برداران و جوامع محلی منطقه میگردد. و باعث کاهش تصرف و تخریب و همچنین افزایش سطح درآمدی میگردد. 

بله.

کنترل فرسایش بادی و جلوگیری از اثرات مخرب آن، در توسعه کشاورزی و دامپروری و در نهایت توسعه اقتصادی مؤثر است.

بله. 

آشنایی مردم منطقه با اثرات پروژه در تثبیت شرایط اکوسیستم منطقه، باعث جذب مشارکت جوامع محلی میشود. 

بله.

اجرای پروژه باعث شادابی درختان و احیاء اکوسیستم منطقه از نظر گیاهی و جانوری میشود.

بله.

تثبیت اکوسیستم منطقه اثرات مفیدی در بهبود کشاورزی و دامپروری منطقه دارد. 

بله.

تثبیت اکوسیستم منطقه باعث رونق اقتصادی منطقه و جلوگیری از تخریب و تصرف و جلوگیری از مهاجرت جوامع محلی میگردد.

بله.

احیای پوشش گیاهی منطقه، باعث غنای گیاهی و جانوری اکوسیستم گردیده است. 

اجرای پروژه مدیریت رواناب از طریق احداث هلالی های آبگیر در جنگلهای دست کاشت تاغ ورامین به منظور مدیریت اثرات سوء خشکسالی و تغییرات اقلیمی  که از سال 1397  و از محل اعتبارات طرح ملی بیابان آغاز گردیده و در مساحت 250 هکتار در منطقه آبشور ورامین قرار گرفته است. 

طرح در  مساحت 250 هکتار در منطقه آبشور ورامین قرار گرفته است. مختصات UTM محل اجرای پروژه به شرح ذیل میباشد.

شمال: 3888506 :x: 584472            y

جنوب: 3888048:x: 584190             y

شرق:  3891261:x: 579108             y

غرب:  3891680:x: 579425             y

اقلیم منطقه با استفاده از روش آمبرژه اقلیم بیابانی گرم میانه و طرح های مطالعاتی مربوطه  تعیین گردیده است.

خاک منطقه بصورت خاکهای شور و قلیایی بوده که عمق خاک با توجه به جهت شیب متفاوت است.

توپوگرافی منطقه بصورت نسبتاً تپه ماهور و با شیب متوسط می باشد.

پوشش گیاهی منطقه غالبا تاغ و گونه های علف شور، درمنه دشتی، اسکنبیل و ... میباشد. 

منطقه به شدت دچار کم آبی و صرفاً از طریق بارشهای محدود پاییزه و زمستانه میباشد. میزان بارندگی سالیانه به طور متوسط 120 میلیمتر میباشد.

سطح درآمدی مردم منطقه متوسط رو به کم می باشد(حدودا 4 میلیون تومان)  و منبع اصلی درآمد آنها کشاورزی و دامپروری است. 

1.کمبود نزولات آسمانی

2.جلب مشارکت مردمی در اجرای پروژه

3. تمهیدات لازم جهت حفاظت از عرصه

4.مدیریت چرای دام و شترداران

1- باتوجه به کمبود نزولات جوی، رویشگاه و اهمیت جذب نزولات آسمانی با احداث هلالی آبگیر در پای درختان شرایط برای جذب اندک نزولات آسمانی فراهم میگردد. 

2و3_ با توجه به اهمیت رویشگاه در تثبت شن های روان و جلوگیری از فرسایش بادی و تشریح فرایند تاغزارها در جلوگیری از بیابانزایی برای اهالی منطقه، منجر به جذب مشارکت مردمی در حفظ و حراست از رویشگاهها میگردد.

4- به دلیل کنترل و مدیریت چرای دام در منطقه، منجر به جلوگیری از تخریب رویشگاه و گسترش پوشش گیاهی منطقه میگردد. 

1.کاهش اثرات سوء خشکسالی ها و تغییرات اقلیمی بر روی وضعیت پوشش گیاهی منطقه

2.فراهم آوردن شرایط مناسب جهت بذرافشانی طبیعی در رویشگاه

1.جلب مشارکت مردمی و جوامع محلی در حفظ و احیاء رویشگاههای منطقه

2.کنترل و مدیریت چرا در رویشگاهها جهت جلوگیری از فشار ناشی از دام

3.جذب نزولات آسمانی در شادابی رویشگاهها

به منظور مدیریت رواناب معمولا از روشهایی مانند1. ایجاد کنتور فارو در جهت عمود بر شیب و 2. احداث چاله و گوده  3. احداث پروژه هلالی آبگیر نیز استفاده می شود.

جهت اجرای پروژه مذکور پایه های مناسب و نیازمند مراقبت بیشتر انتخاب شده و عملیات احداث هلالی های آبگیر با ابعاد مناسب در محیط پایه های مذکور انجام شد.هلالی های ایجاد شده با رعایت نکات فنی در جهت عمود بر شیب احداث شده که بطول تقریبی 150 سانتی متر و ارتفاع 30 سانتی متر می باشند.

این پروژه در ابتدای فصل پاییز و در مناطق با شیب کمتر از 20 درصد اجرا می شود. جهت اجرای پروژه مذکور، پایه های مناسب و نیازمند مراقبت بیشتر انتخاب شده و عملیات احداث هلالی های آبگیر با ابعاد مناسب در محیط پایه های مذکور انجام شد. هلالی های ایجاد شده با رعایت نکات فنی در جهت عمود بر شیب احداث شده که بطول تقریبی 150 سانتی متر و ارتفاع 30 سانتی متر می باشند.

عملیات اجرایی شامل:

1.ایجاد تشتک در قالب هلالی آبگیر در پای نهال ها به طول تقریبی 150 سانتی متر و ارتفاع 30 سانتی متر

2.رعایت کردن جهت شیب با هدف نفوذ هرزآبها و کنترل آن

3.تعبیه ورودی مناسب جهت جاری شدن و جمع آوری رواناب ها در داخل هلالی ها

جهت اجرای پروزه مذکور پایه های مناسب و نیازمند مراقبت بیشتر انتخاب شده و عملیات احداث هلالی های آبگیر با ابعاد مناسب در محیط پایه های مذکور انجام شد.هلالی های ایجاد شده با رعایت نکات فنی در جهت عمود بر شیب احداث شده که بطول تقریبی 150 سانتی متر و ارتفاع 30 سانتی متر می باشند.

نقاط اشتراک : جذب رواناب و نزولات در هر سه روش صورت می پذیرد. 

مزایا:دارای اثرات تخریبی کمتر در طبیعت و پوشش گیاهی بوده و انتقال رواناب راحتتر و مستقیما به پای درخت صورت می پذیرد.

نقاط تفاوت: روش پروژه هلالی آبگیر، برخلاف روشهای دیگر آب بیشتری جذب میشود و کنترل رواناب بیشتری انجام شده و مستقیماً به پای بوته هدایت میشود.

از این الگو در سطح مراتع جنوب ورامین نیز استفاده گردیده که در سالهای پر باران نقش مهمی در جذب نزولات آسمانی و توسعه پوشش گیاهی مرتعی منطقه ایفا نموده است.

پیمانکار پروژه شرکت فدک سبز بود که با مشارکت منابع طبیعی و نیروهای بومی انجام پذیرفته است.

1.سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور

2.اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران

3.اداره منابع طبیعی و ابخیزداری شهرستان ورامین و قرچک

سازمان جنگلها و اداره کل منابع طبیعی و منابع طبیعی شهرستان ورامین جهت  اجرای پروژه از نیروهای بومی منطقه استفاده نموده است. 

اداره منابع طبیعی ورامین و اداره کل منابع طبیعی استان تهران نقش تهیه طرح بیابان زدایی و نظارت محلی و نظارت عالی و تامین اعتبار پروژه را داشته اند.

همانطور که گفته شد تغییرات اقلیمی و خشکسالی های اخیر منجر به کاهش شادابی و ایجاد تنش خشکسالی در سطح تاغزارها گردیده است که با اجرای پروژه احداث هلالی آبگیر و جذب محدود بارش های سالیانه می تواند اثرات مخرب ناشی از خشکسالی را بر روی این رویشگاهها کاهش دهد و همچنین با جذب مشارکت مردم محلی و بومی جهت احداث هلالی ها، باعث همکاری و همدلی بیشتر بین اهالی و همچنین باعث افزایش سطح درآمدی افراد میشود. 

1.جذب نزولات آسمانی و تغذیه سفره های آب زیرزمینی

2.توسعه و احیا رویشگاههای تاغ منطقه

3. جلوگیری از پیشروی مناطق بیابانی

4. جلوگیری از پیشروی آبهای شور

5. کمک به احیاء و توسعه طبیعی رویشگاه تاغ به منظور جلوگیری از افزایش اراضی بیابانی

6. جلوگیری از ورود روانابها به مناطق بیابانی

1.کنترل فرسایش بادی و جلوگیری از بروز پدیده ریزگردها و گرد و غبار

2.جلوگیری از ورود خسارت ناشی از فرسایش بادی به تاسیسات و اماکن و مزارع کشاورزی منطقه

3. جلوگیری از ورود آبهای شور و روانابها به مناطق بیابانی اطراف

4.با جذب نزولات آسمانی در رویشگاه، زمینه مناسبی جهت استقرار گونه های سازگار  در اطراف منطقه فراهم می گردد.

با توجه به اینکه محدوده مورد نظر در حاشیه شهر ورامین و استان تهران قرار دارد و مزارع و مناطق مسکونی در حاشیه کویر وجود دارد یقینا هزینه های اجرای پروژه در جهت حفظ تاغزار ها در مقابل اثرات مخرب بیابان زایی در منطقه ناچیز است.

• چنانچه این پروژه با جلب مشارکت مردمی و در سطح وسیع و در مان مناسب سال در سطح بیابان های منطقه صورت پذیرد می تواند نقش مهمی در تغذیه آبهای زیرزمینی با توجه به چالش خطر فرونشست زمین در منطقه و همچنین توسعه رویشگاهی منطقه داشته باشد.
  

در کلیه روستاهای شهرستان ورامین و قرچک و در رویشگاههای بیابانی که میزان بارش سالیانه محدود است به منظور کمک به احیا این رویشگاههای بیابانی و توسعه پوشش های گیاهی منطقه پیشنهاد می شود که با رعایت جلوگیری از تخریب گوشش گیاه منطقه در سطح رویشگاه با شیب کمتر از بیست درصد نسبت به احداث هلالی های آبگیر اقدام نمودکه بتوان از هدر رفت این منابع آبی محدود جلوگیری نمود و زمینه استفاده پوشش گیاهی از این رواناب ها را فراهم نمود.

همچنین پروژه موصوف در نشریات و همچنین صدا و سیما معرفی گردیده تا مورد استفاده کارشناسان مختلف قرار گیرد.

تامین اعتبار پروژه مذکور از طریق سازمان برنامه و بودجه کشور انجام شده و

دستگاه دولتی از طریق بکارگیری جوامع محلی در اجرای این پروژه ضمن ایجاد درآمدزایی فصلی ناشی از اجرای پروژه می تواند در موفقیت نهایی پروژه و جلب مشارکت افراد بومی و استفاده بیشتر از دانش بومی مؤثرتر باشد.

هر گونه اجرای پروژه می بایست از طریق نیروهای بومی منطقه طرح صورت پذیرد تا بتوان ضمن جلب مشارکت مردمی در اجرای طرح نسبت به افزایش آگاهی آنها نیز مفید واقع گردد.

با توجه به محدودیت اعتبارات دولتی چنانچه بتوان جذابیت های لازم جهت بهره مندی از مشارکت مردمی در احیاء تاغزارهای منطقه را فراهم نمود، میتوان در سطح بیشتری از تاغزارها این پروژه را اجرا نمود.

اجرای پروژه از نظر فنی در اوایل اواخر مهر ماه و اوایل آبان ماه دارای اثر بخشی بیشتری در جذب نزولات آسمانی است.

همچنین به نظر می رسد ابعاد هلالی ها بزرگتر در نظر گرفته شود.

ضمن توجه به وضعیت پوشش گیاهی منطقه که مورد تخریب واقع نگردد مناسبتر است.