طرح مبارزه مشارکتی با ملخ در مراتع
1390/00/00
تاریخ پایان:
استان:
گلستان
شهرستان:
آق قلا
شهر:
وشمگير
شمال :
290473 , 4124261
جنوب:
290473 , 4124243
شرق:
290492 , 4124254
غرب:
290449 , 4124254
حملۀ ملخ های مراکشی به عرصه های مرتعی در استان گلستان از سال 1387 شروع شد. به طوری که در سال 1390 طرح مبارزه با ملخ ها و آسیب آن ها به پوشش گیاهی مراتع با مشارکت بهره برداران مرتعی در شهرستان آق قلا به اجرا درآمد.
- اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان آق
قلا
- مدیریت جهادکشاورزی شهرستان آق قلا
- شرکت تعاونی کشاورزی و مرتعداری چمنزارآلاگل
- بهره برداران،کشاورزان و سایر جوامع محلی منطقه
هجوم
ملخ مراکشی در مرتع قره قربزرگ از سال 1387 شروع شده و مبارزه شیمیایی با آن با
مشارکت بهره برداران و جوامع محلی از سال 1390 آغاز گردید. و هر ساله مبارزه
شیمیایی با ملخ مراکشی با تشکیل اکیپی متشکل از کارشناس حفظ نباتات، کارشناس مرکز
خدمات کشاورزی انبارالوم، کارشناس منابع طبیعی و مدیرعامل شرکت تعاونی چمنزارآلاگل
و با نظارت مدیریت جهادکشاورزی و با مشارکت مزرعه نمونه ارتش، شرکت تعاونی شادی
مهر، بهره برداران و کشاورزان منطقه انجام می گیرد. و هر ساله سطحی حدود 2000
هکتار از مراتع آلوده به ملخ با مصرف بیش
از 1000 لیتر سم از نوع مالاتیون و دلتامترین سمپاشی می گردد. و هر روز بطور متوسط
سه دستگاه تراکتور همراه با سمپاش و یک دستگاه تراکتور همراه دو عدد تانکر آب 5000
لیتری و دو نفر کارگر به غیر از رانندگان در امر سمپاشی بکارگرفته می شود.
ایجاد فرصت های شغلی از طریق پرورش ارگانیک بوقلمون، اردک و مرغ و جوجه محلی به همراه
دامداری
- استفاده بهینه
از مشارکت بهره برداران در امر حفاظت از عرصه های منابع ملی و مبارزه با ملخ
مراکشی در مراتع
- استفاده از نیروهای مردمی به عنوان قرقبان جهت مبارزه
با آفات و امراض مراتع و همچنین حفاظت و پیشگیری از تخریب
- بوته کاری و بذرپاشی در مراتع با مشارکت دامداران در قسمت هایی که هجوم ملخ ها باعث تخریب شده اند
- قرق قسمت های تخریب یافته مراتع جهت تجدید و احیای پوشش گیاهی
- نهالکاری مشارکتی با درختان و درختچه های مثمره و غیرمثمره مرز بین مراتع با زمین های کشاورزی
- توسعه کیفی وضعیت مراتع از طریق اصلاح و احیای آن با مشارکت دامداران و مبارزه به موقع با هجوم ملخ های مراکشی
ندارد
-
مبارزه با ملخ مراکشی در مراتع با مشارکت اعضای تعاونی و دامداران در زمینه سمپاشی با استفاده از ادوات کشاورزی شخصی
-
مشارکت در ساخت آب انبار با مشارکت جوامع محلی جهت تأمین بخشی از نیاز آبی در زمان
خشکسالی و کم آبی
-
برگزاری دوره و کارگاه های آموزشی و ترویجی
-
بازدید از نمونه های استانی و برون استانی
-
طراحی، چاپ و توزیع بروشورها و تراکت های ترویجی در بین دامداران با هدف ارتقاء
آگاهی آنها
استفاده
از پتانسیل مشارکت اعضای شرکتهای تعاونی مرتعداری چمنزار آلاگل و تخصصی
فراگیر از تصمیم گیری تا
اجرای فعالیت بخصوص در امر مبارزه با ملخ
مراکشی
-
بهبود وضعیت اقتصادی بهرهبرداران از طریق پرورش ارگانیک طیور با مصرف ملخ ها در سطح مرتع
- برگزاری کارگاه ها و دوره های آموزشی در زمینه های
تشکیل تعاونی ها، تشکل ها و نحوه مبارزه بیولوژیکی با آفات و امراض مراتع
- تشویق و بکارگیری دهیاران و اعضای شورای اسلامی و جوامع محلی در امر مبارزه
با آفات و امراض مراتع و عضویت در تشکلها
- قرق
مراتع آلوده به ملخ مراکشی پس از مبارزه شیمیایی جهت احیای آن
- بوتهکاری
مناطق آسیب دیده از ملخ جهت تقویت پوشش گیاهی
- حفظ
پوشش گیاهی مراتع با توجه به موفقیت در مبارزه با آفات و امراض و همچنین افزایش تولید علوفه در مراتع
-
افزایش سطح مشارکت بهره برداران و جوامع محلی
-
بالا رفتن سطح دانش و آگاهی بهره برداران و جوامع محلی به طرق مختلف
-
بالا رفتن حس مسئولیت پذیری ذینفعان در راستای مبارزه با آفات مراتع
- مبارزه با ملخ مراکشی باعث حفظ پوشش گیاهی و در
نتیجه بهبود وضع درآمدی و معیشتی بهرهبرداران و مجریان طرحها
-
روند کاهشی تخریب مراتع از طریق مبارزه شیمیایی با ملخ مراکشی
- جلوگیری از هجوم ملخ مراکشی به مزارع و محصولات
کشاورزی منطقه
طرح مبارزه مشارکتی با ملخ در مراتع-1390
مرتع قره قربزرگ از مراتع قشلاقی و عمومی شمال شهرستان آق قلا، بخش وشمگیر و دهستان مزرعه شمالی می باشد. مساحت آن 8272 هکتار بوده و دارای 59 نفر بهره بردار (دامدار مجاز) و تعداد 6870 واحد دامی هر ساله در فصل چرا از مرتع استفاده می کنند. از سال 1390حدود 5000 هکتار از سطح کل مرتع فوق آلوده به ملخ مراکشی بوده که با توجه به مبارزه شیمایی و بیولوژیکی به عمل آمده در طول سال های قبل سطح آلودگی ملخ مراکشی به حدود 2000 هکتار کاهش یافته است. با نقطه مختصات: طول 289164 عرض 4132636 (شکل).
|
اقلیم منطقه بر اساس روش آمبرژه، گرم و نیمه خشک
میباشد. بارندگي متوسط سالانه حوزه معادل 282 ميليمتر بوده كه ماه افروردین و
فصل زمستان و بهار به ترتيب پربارانترین
ماه و فصل به شمار میروند. ماه تیر و فصل تابستان نيز كم بارانترین ماه و فصل
سال میباشند. دماي متوسط حوزه نيز معادل 8/16 درجه سانتيگراد محاسبه شده است.
تبخير و تعرق پتانسيل حوزه نیز معادل 1313 ميليمتر در سال برآورد گرديده است. |
- حداکثر ضخامت خاک: بيش از 100 سانتيمتر -
رنگ خاک: قهوه ای خاکستری -
ساختمان خاک: در طبقات بالايی ورقه ای و طبقات پايين حالت کلوخه ای دارد. -
زهکش: ضعيف -
بافت خاک: سيلتی لوم -
عمق متوسط ريشه دوانی گياهان 35- 0 سانتی متر می باشد. |
حداقل ارتفاع از سطح دریا در منطقه 3 متر و
حداکثر آن 37 متر میباشد. بیشتر منطقه در حدود 5/96 درصد در ارتفاع 3/1205 قرار
گرفته است. ارتفاع متوسط وزني حوزه برابر 20 است که حدود 45 درصد از اراضی را در
بر میگیرد. جهت غالب آبخیز قره قربزرگ جهت شرق و شمال شرقی است. حوزه مورد
مطالعه به صورت تپه ماهور بوده كه طبقات
شيب 3 تا 20 درصد بوده و ميزان شيب متوسط وزني 10 درصد محاسبه شده است. |
طبق تقسيمات كاربري اراضي فعلي (Land Use) کل سطح اراضی حوزه مرتع می باشد.
تپه ماهورهای کم ارتفاع
در سطح مرتع پراکنده بوده که اين نوع تپه ها غالبا باقيمانده تپه های لسی بوده و
در مقايسه با ساير قسمت های مرتع از شوری کمتری برخوردار هستند اينگونه تپه ها از
تنوع پوشش گياهی مناسبتری برخوردار بوده و گونه های خوشخوراک نظير پوا ، درمنه و
يونجه يکساله در آن ديده می شود. |
مطالعه
و بررسی منابع آب در مرتع امری کاملا ضروری می باشد. در رابطه با منابع آب در
مراتع، آبی است که در دسترس بوده و بايد پاسخگوی تقاضاهای موجود در مرتع باشد.
در مرتع مذکور چشمه و آبراهه ای وجود ندارد و آب مصرفی دام از طريق تانکر از
روستاهای اطراف و آبگيرها آورده می شود. |
سطح درآمد: با
توجه به اینکه عرصه مورد نظر مرتع بوده و درآمد بهره برداران از طریق دامپروری و
فروش محصولات دامی از قبیل شیر، پشم و غیره می باشد .
منابع اصلی و فرعی درآمد: دامداری و فروش دام و فرورده های آن در بازارهای
محلی، منطقه ای و ملی، به عنوان منبع اصلی درآمدی و کشاورزی و در برخی مواقع
ساخت صنایع دستی از منابع درآمدی فرعی می باشد.
مالکیت اراضی
و حق بهرهبرداری رسمی و عرفی از منابع طبیعی شامل زمین/ آب/ تولیدات مرتع جنگل/
کیاهان دارویی و...: |
مالکیت مکان مورد نظر در اختیار اداره کل منابع طبیعی
و آبخیزداری استان گلستان می باشد. لذا کلیۀ فعالیت ها و و طرح ها و حق بهره
برداری در قالب قرارداد و طبق کتابچه طرح که به تصویب و تأیید کمیته فنی اداره کل
رسیده است، به شرکت تعاونی چمنزارآلاگل واگذار گردیده است.
با توجه به فعالیت های مشارکتی
در امر مبارزه با ملخ مراکشی و جلوگیری از تخریب مراتع ضمن جلب رضایت، اعتماد و
بالا رفتن سرمایه اجتماعی و انسجام اجتماعی در منطقه شده است، ضمن موفق به حفظ تولید
علوفه و جلوگیری از تخریب مراتع از وارد شدن صدمات به محصولات کشاورزی منطقه و
آسیب به زارعین و جوامع محلی منطقه بهطور مستقیم و غیرمستقیم شده است.
چالش های مبارزه با ملخ را میتوان
در موارد زیر خلاصه نمود: - پایین بودن سطح اعتباری اختصاصی
در امر مبارزه با آفات و امراض - تپه ماهور بودن منطقه مشکلاتی را
در امر مبارزه شیمیایی با ملخ مراکشی بوجود می آورد . - نداشتن سرمایه شرکت تعاونی جهت
خرید ادوات کشاورزی مناسب در امر مبارزه با ملخ مراکشی - عدم آشنایی اعضاء تعاونی با اصول
و قوانین تعاونی ها |
- عدم آشنایی و آگاهی جامع مردم روستایی با مهارت های
مبارزه با آفات و امراض بخصوص ملخ مراکشی
- برگزاری دورههای آموزشی برای اعضای هیئت
مدیره و مدیر عامل و دورههای آموزشی مرتبط با نیاز جوامع محلی بهمنظور آموزش
اصول صحیح مبارزه با آفات و امراض، کشاورزی، دامپروری و سایر مشاغل - زمینهسازی فروش محصولات دامی، دارویی
و غیردارویی تولیدی جوامع محلی توسط تعاونی مرتعداری چمنزارآلاگل و رفع بخشی از
مشکلات آنها - توسعه مهارت شغلی زنان دامداران جهت
کاهش وابستگی خانوارها به عرصه های منابع طبیعی -فراهم آوردن بازار مناسب برای
تولیدات و محصولات تولیدی و برقراری ارتباط تولیدکننده و مصرفکننده و حذف دلالها - استفاده از نظرات و ایدههای بهرهبرداران
در جهت بسترسازی برای فعالیتهای اکوتوریسم و گردشگری |
- استفاده از گونههای مناسب و مقاوم به کمآبی و
شوری برای اصلاح مراتع
با
توجه به سیاستگذاری های اخیر سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور در راستای استفاده
از توان نیروی انسانی و مالی بهرهبرداران، مجریان طرحها و جوامع محلی در پیشبرد
اهداف سازمانی جهت دستیابی به مدیریت مشارکتی منابع طبیعی در امرحفظ، احیا، توسعه و
بهرهبرداری و علیالخصوص مبارزه با آفت ملخ مهاجر این تجربه از سال 1390 آغاز
گردید.
ستاد
مبارزه با ملخ مراکشی شهرستان آق قلا با هدف مدیریت مشارکتی مبارزه با ملخ و جلوگیری
از طغیان و هجوم آن به مزارع کشاورزی، هر ساله در اسفند ماه با تشکیل جلسهای در
محل مدیریت جهادکشاورزی شهرستان جهت برنامه ریزیهای مورد نیاز و استفاده از توان
شرکتهای تعاونی زیر مجموعه، شرکت تعاونی مرتعداری چمنزار آلاگل، مزرعه نمونه ارتش،
کشاورزان منطقه، بهره برداران از مراتع، دهیاران و جوامع محلی به عمل می آورد. دیدبانی
و کانون یابی طغیان ملخ مراکشی همه ساله از اول فروردین آغاز و عملیات مبارزه
شیمیایی با آن در سن 2 و 3 و قبل از رسیدن به سن پرواز و اوایل صبح قبل از پراکنده
شدن ملخ ها و در حالت کلونی صورت می گیرد. در حالت کلونی چون همه ملخ ها روی هم
وکنار هم قرار دارند مبارزه با آن راحتتر، مصرف وقت و سموم کمتری مورد نیاز می
باشد.
با توجه به اهدف اصلی تشکیل
ستاد مبارزه با ملخ مهاجر میتوان بیان نمود:
1- ترويج و
تحكيم مشاركت، همكاري و تعاون عمومي بین اداره، جوامع محلی و شرکت تعاونیها
2- استفاده از
نیروهای محلی در کلیه مراحل مبارزه با ملخ مهاجر
3- سعی
در بهبود وضعیت مراتع از طریق روشهای
احیایی و اصلاحی مراتع و بکارگیری دانش بومی به عنوان مکمل دانش رسمی در امر
مبارزه با ملخ مهاجر
4- مبارزه بیولوژیکی با ملخ مهاجر وقطع
مبارزه شیمیایی در هنگام حضور پرندگان حشرهخوار بخصوص سارگلوقرمز
با توجه به وظایف پیشبینی
شده و مأموریت برنامه های مشارکتی ، احیاء
و اصلاح مراتع (بوتهکاری، بذرپاشی، بذرکاری، کودپاشی، تولید، انتقال و کشت گیاهان
گلدانی مرتعی)، مبارزه با آفات مرتعی، حفظ و حراست از منابع طبیعی با برگزاری دوره های
آموزشی مورد نیاز با هدف جلب مشارکت بیشتر و بهتر بهرهبرداران و جوامع محلی و بهبود
معیشت و اقتصاد بهرهبرداران با حفظ پوشش گیاهی مراتع و جلوگیری از صدمات به تولید
محصولات کشاورزی منطقه با توجه به مبارزه به موقع با آفت ملخ مراکشی در داخل
مراتع.
اجرای
اقداماتی در راستای احیاء، توسعه و حفظ منابع طبیعی به عنوان نقاط مشترک، و مطالعه
وضع موجود منطقه، نیازسنجی اقدامات بر اساس خواسته و نیاز مردم، استفاده از نیروی
کارگری داوطلبانه جوامع محلی در اجرای عملیات مبارزه با آفات، بالابردن احساس مردم
به تعلق و نفع مبارزه با آفات در جهت حفظ
پوشش گیاهی مراتع و محصولات کشاورزی ، توجه به مشارکت مردم و بکارگیری ایدههای
آنان در امر مبارزه با ملخ مراکشی تفاوت های دانش بومی ارائه شده با روش های معمول
است.
بلی، مبارزه با ملخ در مراتع با مشارکت بهره
برداران و جوامع محلی ضمن الگوسازی، به سایر مراتع از جمله مراتع شهرستان گنبد
تعمیم داده شده است.
1- شرکت تعاونی مرتعداری چمنزارآلاگل
2- شرکت مزرعه نمونه ارتش انبارالوم
3- شرکت تعاونی تولیدی کشاورزی شادی
مهر
4- شرکت تعاونی تولید روستایی پیوند
1- مدیریت جهادکشاورزی شهرستان آق قلا
2- اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان آق قلا
3- مزرعه نمونه ارتش
سازمان
جهادکشاورزی به عنوان کارفرما در این بخش، مدیریت جهادکشاورزی شهرستان به عنوان مجری
و اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری، اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان، شرکت
تعاونی مرتعداری چمنزارآلاگل، شرکت تعاونی کشاورزی شادیمهر، شرکت تعاونی پیوند و
مزرعه نمونه ارتش به عنوان مجری اجرای طرحها و پروژه های مختلف مشارکتی در
شهرستان ایفای نقش می کنند.
اثرات اقتصادی – اجتماعی ( از جمله فرهنگی)
1- فراهم آوردن بستر اشتغال برای بهرهبرداران از مرتع در راستای پرورش طیور و همچنین افزایش تولید علوفه
2- توانمندسازی و ارتقاء دانش مرتعداران
و جوامع محلی با هدف بهبود درآمد و معیشت
3- ارتقاء اعتماد مردم نسبت به یکدیگر
و همچنین به دولت
4- توجه به دانش بومی در امر مبارزه
بیولوژیکی با آفات و امراض مراتع
5- بالا رفتن احساس تعلق جوامع محلی نسب
به حفظ منابع طبیعی
6- افزایش تعامل دوسویه بین مردم و ادارات مرتبط
خصوصاً اداره منابع طبیعی
بهبود وضعیت منابع طبیعی و آبخیزداری
1- افزایش پوشش گیاهی و تولید علوفه به دنبال مبارزه با ملخ در مراتع
2- افزایش تنوع و ترکیب پوشش گیاهی در ازای قرق مراتع تخریب یافته حاصل از هجوم ملخ
1- افزایش حس مسئولیت پذیری و اعتماد و سطح مشارکت در بین بهره برداران و جوامع محلی در جهت مبارزه با ملخ
2- ایجاد فرصت های شغلی جایگزین با توجه به خطر افتادن مراتع به دلیل هجوم ملخ و استفاده جانبی از مراتع
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر کاهش تخریب سرزمین دارد؟ تخریب سرزمین به عوامل انسانی و یا طبیعی اطلاع می شود که در دراز مدت موجب کاهش قابلیت تولید خاک می گردند
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر حفظ تنوع زیستی دارد؟
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر تعدیل و یا سازگاری با اثرات تغییر اقلیم دارد؟ منظور از تغییر اقلیم در این سند کلیه اقداماتی است که موجب کاهش انتشار کربن اتمسفری و یا افزایش ترسیب یا ذخیر کربن در پوشش گیاهی و خاک می گردد. توسعه پوشش گیاهی از اقدامات شاخص ترسیب کربن در بخش منابع طبیعی می باشد.
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر ارتقاء تاب آوری عوامل انسانی و طبیعی مرتبط دارد؟ منظور از تاب آوری قابلیت حفظ کارکرد سیستم در مواجه با یک شوک و یا ننش ناشی از عوامل اقلیمی و یا انسانی می باشد.
بلی، بررسی
اسناد و مدارک و شواهد و قرائن حاکی از آن است که عملکرد ستاد مبارزه با ملخ
مراکشی مثبت بوده و باعث کاهش سطح آلودگی از 5000 هکتار به 2000 هکتار شده
است.
بلی، کلیه
اقدامات به واسطه مشارکت مردم و بهرهبرداران احساس تعلق آنان انجام شده است. این
مشارکت با تغییر دیدگاه و نگرش مردم بومی در منطقه اتفاق افتاده است. به طوری که در
برخی موارد جوامع محلی با ارائه ایده خلاقانه آمادگی مشارکتی خود را به تاداره
اعلام داشته اند. لذا این دانش بومی پایدار است چرا که، مردم ضمن پی بردن به اهمیت
مبارزه با ملخ مراکشی ضمن حفظ عرصههای منابع طبیعی از محصولات کشاورزی خود نیز
محافظ مینمایند. لذا مشارکت، با آگاهی جوامع محلی از منافع شخصی خود در فعالیت ها
و پروژه ها، دوچندان شده است.
بر
اساس اقدامات انجام شده در امر مبارزه با ملخ مراکشی که شالوده آن حضور و مشارکت
مردم می باشد.
نوع اقدامات، نحوه و شیوه عمل ستاد مبارزه با ملخ
مراکشی در شهرستانهای مجاور چون مراوهتپه و گنبد به عنوان الگوی موفق در حال برنامهریزی و اجرا است.
بلی،
1- بازدید فرماندار شهرستان آق قلا و مدیر جهاد کشاورزی از روند
مبارزه شیمیایی با ملخ مراکشی در سال 1393
2- دریافت لوح تقدیر اکیپ مبارزه با ملخ
مراکشی از مدیر جهادکشاورزی شهرستان آق قلا در سالهای 1393، 1394 و 1395
محلی
کدام شهر و شهرها
سایر استانها(کدام استان و استانها)
خاور میانه (کدام کشور یا کشورها)
سایر کشورهای نقاط جهان(کدام کشور یا کش.رها)
1- تقویت سطح اعتماد در بین جوامع محلی و افزایش میزان همبستگی و انسجام
در راستای اجرای پروژۀ مذکور
2- افزایش حس مسئولیتپذیری
جوامع محلی در راستای حفاظت از منابع طبیعی با ایجاد انگیزه
3- اهداء جوایز و لوح تقدیر به
افراد و اشخاصی که در امر مبارزه با ملخ همکاری دارند، در مراسمات بومی و محلی و افزایش
جلب مشارکت مردم در امر حفاظت از منابع ملی
4- فراهم نمودن شرایط لازم برای جلسات عمومی و دورههای آموزشی در روستا در جهت افزایش دانش و آگاهی روستاییان
1- استفاده از امکانات و ادوات کشاورزی بهره
برداران و کشاورزان منطقه و بکارگیری جوامع محلی در امر مبارزه با ملخ مراکشی
2- بهرهگیری از امکانات و توان مالی شرکتهای
تعاونی کشاورزی و تولید روستایی
3- بکارگیری نیروی انسانی داوطلب از همیاران
طبیعت محافظ در امر مبارزه با ملخ مراکشی
4- جمع آوری لاشههای ملخ با دستگاه مکنده و فروش آن
به مرغداریها جهت تامین بخشی از هزینههای مبارزه با ملخ مراکشی
1- استفاده
از ابزراها و تجهیزات تخصصی کشاورزی در عملیات مبارزه با ملخ مراکشی
2- استفاده از
روان آبها با احداث استخر آب در جهت تامین آب مورد نیاز مبارزه شیمیایی
3- مبارزه بیولوژیکی
با ملخ مراکشی و کاهش مبارزه شیمیایی به خصوص در مواقع حضور پرندگان و سارگلوقرمز
و استفاده از مشاوره کارشناسان
4- احداث استخر آب و آببندانهای کوچک در نقاط مختلف
منطقه آلوده به ملخ جهت مبارزه بیولوژیکی با سارگلوقرمز