احداث سازه کنترل سیل و رسوب حوزه آبخیز آبش احمد شهرستان کلیبر
1383/00/00
تاریخ پایان:
1387/00/00
استان:
آذربايجان شرقي
شهرستان:
کليبر
شهر:
آبش احمد
شمال :
689925 , 4329431
جنوب:
690181 , 4328619
شرق:
704501 , 4326979
غرب:
704482 , 4326915
آبخیزداری یکی از مهمترین روشها برای مدیریت صحیح منابع آب و خاک است، که در طول چندین دهه گذشته در کشور آغاز شده است و اکنون برای توسعه پایدار در حوزه طبیعت اجرای طرحهای آبخیزداری به یک ضرورت تبدیل شده است. آبخیزداری عبارت است از فرآیند تنظیم و اجرای اقدامات مناسب به منظور اداره منابع موجود در آبخیز, باکسب منافع, بدون آسیب رساندن به موجودیت این منابع(آب ، خاک ، پوشش گیاهی) است. احداث طرح سازه کنترل سیل و رسوب حوزه آبخیز آبش احمد شهرستان کلیبر با اهداف،مدیریت جامع حوزههای آبخیز، کاهش فرسایش خاک و رسوبدهی، تغذیه سفرههای زیرزمینی،کنترل هرز آبها، کنترل سیلاب و بهرهوری بهینه از نزولات آسمانی، ارتقاء آگاهی عمومی و توسعه مشارکت مردم و توسعه فعالیتهای مطالعاتی طی سالهای 83 تا 87 با اجرا بیش از 120 سازه سیل بند از نوع سنگ ملاتی در بخش آبش احمد شهرستان کلیبر در سطح 5872 هکتار اجرا گردید.
اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان شرقی
جوامع محلی
شرکت پیمانکاری
اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان شرقی : اجرای عملیات احداث سازه های سنگ ملاتی جهت کنترل سیل و رسوب در واحد هیدرولیک آبش احمد
جوامع محلی( بهره برداران روستاهای امیرآباد- سردارآباد- آجودان آباد- عللولو- قره وانلو- بایرام – کلانتر- قیه باشی) : کمک در عملیات احداث و صیانت از سازه ها
ندارد
جلوگیری از تخریب خاک و هدر رفت آب و کاهش خسارت سیل و تقویت پوشش گیاهی ، تقویت و افزایش سطح آب آبخوانهای محلی
بهبود پوشش گیاهی منطقه طرح و پایداری اکوسیستم
افزایش سطح پوشش گیاهی
افزایش ذخیره آبهای سطحی
افزایش سطح آبهای زیرزمینی
استفاده از سیلاب برای توسعه باغات ، زراعت و پوشش گیاهی
بالا بردن میزان آب دهی قنات ها و چاه ها ی عمیق منطقه طرح
تثبیت خاک سطحی و بهره برداری از آب و خاک
ذخیره آب و جلوگیری از فرسایش خاک و نفوذ آب نزولات جوی در خاک و افزایش پوشش گیاهی پایداری و سازگاری بیشتری را با شرایط نامطلوب خشکسالی در منطقه بوجود می آورد.
استفاده از مردم محلی و بومی در عملیات اجرایی و مشاهده سازه های احداث شده در محل باعث افزایش سطح آگاهی در جوامع محلی می شود.
مشارکت و استفاده از کارگران و شرکتهای محلی در اجرای طرح ها
صیانت بهره برداران از سازه های احداث شده
ذخیره روان آب و افزایش پوشش گیاهی و توسعه باغات و زراعت چوب در پشت سازه های احداثی باعث بهبود شرایط اقتصادی جوامع محلی می شود
مشارکت و همکاری جوامع محلی در احداث سازه ها و ایجاد شرکت و تشکل برای اجرای برنامه ها و طرح های منابع طبیعی در بهبود شرایط اقتصادی و ارتقا سطح آگاهی موثر می باشد.
افزایش سطح پوشش گیاهی و کاهش فرسایش رسوب و جلوگیری از هدر رفت نزولات آسمانی در پایداری و بهبود وضعیت اکوسیستم نقش مثبتی ایفاء کرده است
به علت تثبیت خاک در پشت سازه های احداث شده و ذخیره روان آبها باعث افزایش تولیدات گیاهی در واحد سطح شده که در کمیت و کیفیت تولید نقش مثبت داشته است .
تاثیر مثبت در کمیت و کیفیت تولیدات گیاهی و دامی و افزایش عملکرد در واحد سطح با سطح آگاهی و بهبود شرایت اقتصادی جوامع محلی حوضه آبخیز همسویی کاملی داشته است.
کاهش فرسایش و رسوب و افزایش پوشش گیاهی (باغات و زراعت) در حفظ و پایداری اکوسیستم منطقه ثاثیر مثبت دارد.
کاهش ریزگردها
در سال 1383 پروژه احداث سازه کنترل سیل و رسوب در سطح 5872 هکتار در شهرستان کلیبر بخش آبش احمد اجرا شده است.
حوضه آبش احمد در شمال شرقی شهرستان کلیبر واقع شده است و مساحت حوضه 5873 هکتار می باشد. مختصات مسیر سازه های مورد نظر 4329431و689970 تا 4328619و690181 |
میزان میانگین بارش متوسط بدست آمده از ایستگاهها بین 430میلیمتر و 295 میلی متر بوده و میانگین بارش متوسط در زیر حوضه 337 میلیمتر در سال می باشد .که ریزشهای جوی از اوایل مهر ماه شروع و تا اواخر اردیبهشت ادامه می یابد .اقلیم منطقه مورد مطالعه بر اساس طبقه بندی دومارتون در اقلیم نیمه خشک قرار گرفته است.
خاک حوضه عمدتا به ترتیب از سیلت ،رس و ماسه تشکیل شده است .هر چهار گروه خاک A,B,C,D دیده می شود و عمق خاک در مناطق مختلف از صفر تا 200 سانتیمتر متغیر است.در کل خاک منطقه بسیار عمیق و حاصلخیز است
جهت شیب عمومی منطقه روبه شمال شرقی بوده و حداکثر ارتفاع 1220 و حداقل آن 680 متر از سطح دریا می باشد.
پوشش گیاهی منطقه در مراتع خوب بوده و پوشش گیاهی به دلیل آیش در زمینهای زراعی کم و مستعد فرسایش می باشد.
چهار نوع منبع اصلی آب در حوضه آبش احمد (1- نزولات جوی به شکل باران و برف 2-چشمه ها 3- چاه ها و4- قنات ) وجود دارد در محدوده حوضه 37 چشمه دائمی و فصلی به چشم می خورد. بر اساس مطالعات میدانی انجام یافته کمبود آب در فصل تابستان باعث ایجاد مشکلات زیادی برای اهالی منطقه شده است همچنین بروز سیلاب های فصلی در محدوده طرح باعث وارد آمدن خسارت به اراضی کشاورزان می گردد.
سطح درآمد سالیانه حدود 150 تا 300 میلیون ریال |
منبع اصلی درآمد و فعالیت عمده اقتصادی در محدوده مطالعاتی کشاورزی و دامداری و قالی بافی میباشد.
بهره برداری از مراتع به صورت سنتی و عرفی و مشاعی صورت می گیرد.
-
- شاخص اقتصادی: افزایش سطح آبهای زیرزمینی و کاهش فرسایش آب و خاک باعث افزایش پوشش گیاهی و افزایش تولید در کشاورزی و دامداری می شود.
- شاخص زیست محیطی : کاهش فرسایش و رسوب و گرد وخاک در برابر اثرات باران ، سیل و باد
- شاخص اجتماعی : افزایش روحیه مردم محلی در مشارکت طرح های محلی
- كاهش
پوشش
گیاهی منطقه و ریز بودن بافت خاک باعث ایجاد خندق های عمیق می شود
- كاهش سطح آبهاي سطحي و زیرزمینی و خروج سريع آب از حوضه
-
كاهش حاصلخيزي خاك حوضه
- افزایش روان آب و وقوع سیل در مواقع بارش
- افزایش فرسایش آبی و رسوب خاک
اجرای پروژه های آبخیزداری و احداث سیل بند باعث افزایش سطح آبهای زیرزمینی شده
جلوگیری از فرسایش آبی و کاهش رسوب ، جلوگیری و کاهش خسارتهای سیل ، افزایش پوشش گیاهی.، کنترل رسوب و جلوگیری از پر شدن سدها از رسوب
جهت ذخیره آب از خشکه چین و سنگ و گل و ... توسط مردم محلی استفاده می شد.
با توجه به اهداف اجرایی پروژ ه های منابع طبیعی که جلوگیری از فرسایش خاک و کنترل رسوبات ، کنترل سیل و افزایش پوشش گیاهی و....
احداث سازه سنگ ملاتی در جلوگیری از سیلاب و باعث کاهش اثرات سیل و حفظ پوشش گیاهی
انجام عملیات بیولوژیکی نهال کاری ، بانکت بندی ، کپه کاری ، ذخیره نزولات ، قرق و.....
انتقال اثرات اجرای طرح به سازمان مرکزی جهت تداوم اجرای طرحهای مشابه.
دهیاری و شورای اسلامی روستاهای امیرآباد- سردارآباد- آجودان آباد- عللولو- قره وانلو- بایرام – کلانتر- قیه باشی
جوامع محلی روستاهای امیرآباد- سردارآباد- آجودان آباد- عللولو- قره وانلو- بایرام – کلانتر- قیه باشی
جهاد کشاورزی شهرستان کلیبر
منابع طبیعی شهرستانهای مجاور
دهیاری و شورای اسلامی روستاهای امیرآباد- سردارآباد- آجودان آباد- عللولو- قره وانلو- بایرام – کلانتر- قیه باشی
جوامع محلی روستاهای امیرآباد- سردارآباد- آجودان آباد- عللولو- قره وانلو- بایرام – کلانتر- قیه باشی
اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان شرقی: اجرای عملیات احداث سازه جهت کنترل سیل و رسوب
جوامع محلی : مشارکت و کمک به اجرای عملیات
شرکت های مورد قرارداد که بعنوان پیمانکارطرح بودند.
اثرات اقتصادی – اجتماعی ( از جمله فرهنگی)
اثرات اقتصادی
1-حفاظت از منابع آب و خاک و افزایش تولیدات گیاهی
2- کنترل روانابهای سطحی و کنترل خسارات سیل
اجتماعی ( از جمله فرهنگی)
1-افزایش روحیه مشارکتی در اجرای طرحهای آبخیزداری
2-افزایش سطح آگاهی ها در رابطه با منابع طبیعی و آبخیزداریبهبود وضعیت منابع طبیعی و آبخیزداری
1- تقویت سطح آبهای زیر زمینی و رونق بخشی به آب قناتها و چشمه ها
2- بهبود پوشش گیاهی و مهار آب های سطحی و کنترل سیلاب
کاهش اثرات تخریب خاک در مناطق پایین دست
کاهش خسارات ناشی از سیل در مناطق پایین دست
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر کاهش تخریب سرزمین دارد؟ تخریب سرزمین به عوامل انسانی و یا طبیعی اطلاع می شود که در دراز مدت موجب کاهش قابلیت تولید خاک می گردند
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر حفظ تنوع زیستی دارد؟
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر تعدیل و یا سازگاری با اثرات تغییر اقلیم دارد؟ منظور از تغییر اقلیم در این سند کلیه اقداماتی است که موجب کاهش انتشار کربن اتمسفری و یا افزایش ترسیب یا ذخیر کربن در پوشش گیاهی و خاک می گردد. توسعه پوشش گیاهی از اقدامات شاخص ترسیب کربن در بخش منابع طبیعی می باشد.
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر ارتقاء تاب آوری عوامل انسانی و طبیعی مرتبط دارد؟ منظور از تاب آوری قابلیت حفظ کارکرد سیستم در مواجه با یک شوک و یا ننش ناشی از عوامل اقلیمی و یا انسانی می باشد.
بله: با توجه به کنترل فرسایش ورسوب و کاهش وقوع سیل و خسارات آن درمنطقه و آبیاری باغات وزمین های زراعی از رواناب موجود موجب افزایش باغات و زمین های زیرکشت می گردد که اثرات مثبت در معیشت مردم محلی دارد.
سازه های مورد نظر به عنوان رسوب گیر عمل می کنند.
موجب افزایش آبهای زیرزمینی می شود.
امکان آبیاری باغات و زمینهای پائین دست فراهم می شود.
مانع وقوع سیلاب های مخرب می گردد.بله. سایر روستاهای اطراف و شهرهای مجاور
گزارش اقدامات و اثر بخشی آن به سازمان جنگلها و مراتع و آبخیزداری کشور انعکاس یافته است.
خیر
محلی
کدام شهر و شهرها
سایر استانها(کدام استان و استانها)
خاور میانه (کدام کشور یا کشورها)
سایر کشورهای نقاط جهان(کدام کشور یا کش.رها)
تاثیر مثبت طرحهای آبخیزداری بر منافع افراد محلی موجب همکاری ، محافظت و صیانت از سازه و عرصه می شود.
در فصل کاری با کمبود نیروی کار محلی مواجه هستیم.
در صورت آگاهی ساکنین محلی از کارآیی و اثربخشی پروژه ها رغبت به مشارکت مالی از طرف بهره برداران بهتر صورت می گیرد. بهره برداری از رواناب حاصل باران و برف از لحاظ اقتصادی به ساکنین محلی کمک می کند.سیل بندهایی که در محدوده روستا احداث می شود اگر محل بندهای احداث شده ساکنین محلی را از لحاظ جانی و مالی تهدید نماید نه تنها صیانت و حفاظت نمی شود بلکه تخریب هم می شود. وجود منابع قرضه با کیفیت هم از لحاظ مالی و هم در تسریع احداث سازه نقش مهمی را ایفاء می کند.
دستک های سازه ها در هر دو جناح حداقل یک متر از سطح خاک کناره ها فرو رفته و بهتر است پی سازه تا رسیدن به بستر خاک ادامه داشته باشد
مشغول به کار جوانان و تربیت آبخیزیار در حین اجرای پروژه باعث افزایش توان فنی افراد بومی شده و همچنین در تسریع اتمام پروژه نقش دارد.