پروژه بین المللی ترسیب کربن حسین آباد غیناب شهرستان سربیشه- خراسان جنوبی
1382/00/00
تاریخ پایان:
1390/00/00
استان:
خراسان جنوبي
شهرستان:
سربيشه
شهر:
سربیشه
شمال :
230066 , 3588609
جنوب:
248978 , 3587839
شرق:
248961 , 3596739
غرب:
228864 , 3604083
پروژه بین المللی ترسيب كربن از سال 1382 تا سال 1390 در دشت حسين آباد غيناب سربيشه واقع در استان خراسان جنوبي در سطح 144000 هکتار با 712 خانوار و 31 روستا و با هدف توانمندسازی جوامع محلی، احیای مراتع و کاهش گازهای گلخانه ای اجرا شده است و برای جلب مشارکت مردمی از روش بسیج جوامع محلی، تشکیل گروههای توسعه روستایی و صندوقهای خرد اعتباری استفاده شده است. شغل غالب مردم منطقه دامداري بوده و اين امر باعث شده است كه به هنگام وقوع خشكسالي خسارات زيادي به اقتصاد خانواده ها وارد آيد لذا آموزش شغل¬هاي جايگزين دامداري و اعطاي وام جهت انجام اين شغلها راهي عملي در كاهش فشار دام بر مراتع و نيز كاهش اثرات خشكسالي بر مردم محلي مي باشد. همچنين با مشاركت مردم و دولت، احياي 18000 هكتار (9000 هكتار با كمك مردم و دولت و 9000 هكتار بصورت خودجوش مردمي) از مراتع منطقه صورت گرفته است. تجربه موفق پروژه ترسیب کربن حسین آباد غیناب شهرستان سربیشه، آن هم در یکی از محروم ترین مناطق کشور و با محدودیت های شدید بوم شناختی، ایمان و باور مسئولین و دست اندرکاران پروژه به نتایج و دستاورد های آن و نیز حمایت، پذیرش مسئولین و تصمیم گیران ملی و استانی نسبت به اهداف و چشم انداز توسعه ای پروژه، باعث گردید دست اندرکاران و متولیان پروژه با عزمی راسخ و اراده ای استوار، در مسیر توسعه و تعمیم آن در سطح ملی گام بردارند و این امر موجب تعمیم الگوی پروژه ترسیب کربن به کل کشور گردید. دستاوردها و موفقیت های چشمگیر این پروژه در امر احیا و توسعه مشارکتی منابع طبیعی و گام نهادن در مسیر توسعه پایدار روستایی با نگاه ویژه جوامع محلی بعنوان یکی از ارکان کلیدی توسعه پایدار، موجب گردید پروژه در سطح ملی و استقبال و حمایت بی نظیر مسئولین ملی و استانی و جوامع روستایی باعث شد تا کنون این پروژه در 18 پایلوت اجرایی گردد. در پی تعمیم کشوری پروژه، پروژه تعمیم ترسیب کربن استان خراسان جنوبی با مشارکت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری و استانداری استان خراسان جنوبی در منطقه سرچاه عماری از توابع شهرستان خوسف به مدت 5 سال در سال 93 به تصویب رسید. این منطقه در مساحتی بالغ بر 98 هزار هکتار می باشد که فعالیت پروژه در سال 93 در 5 روستا با 563 نفر جمعیت شامل 166 خانوار به صورت پایلوت آغاز گردید. همچنین در پی موفقیت پروژه بین المللی ترسیب کربن در استان سند نهایی دومین پروژه بین المللی ترسیب کربن( فاز سوم پروژه) توسط آقای مهندس جلالی رییس سابق سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری کشور و آقای گری لوییس معاون وقت دبیر کل سازمان ملل و مسوول دفتر برنامه عمران ملل در ایران و با حضور مدیران کل منابع طبیعی و آبخیزداری استانهای مجری این پروژه در روز جهانی بیابانزدایی سال 96 (27 خرداد ماه)امضاء شد. این پروژه در ۴ استان خراسان جنوبی، خراسان شمالی، گلستان و یزد و با سه هدف جهانی، ملی و منطقه ای اجرا می گردد. فاز سوم پروژه بین المللی ترسیب کربن استان خراسان جنوبی در مساحتی بالغ بر 150000 هکتار در شهرستان نهبندان از آذرماه 96 به طور رسمی آغاز به کار نموده است و در ادامه تصویب فاز سوم طرح تعمیم ترسیب کربن در کل شهرستان های استان اجرایی شد.
1- برنامه عمران ملل متحد
2- سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور
3- شرکت تعاونی توسعه روستایی الغدیر منطقه حسین آباد غیناب شهرستان سربیشه
- 2- سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور: علاوه بر تامین بخشی از منابع مالی پروژه، نقش بسزایی در اجرای پروژه و نظارت بر آن ایفا نمده است
- 3- شرکت تعاونی توسعه روستایی الغدیر به عنوان چتر حمایتی گروه های توسعه روستایی و صندوق های خرد اعتباری منطقه حسین آباد غیناب در سال 1386 با هدف توانمندسازی و بسیج جوامع محلی در راستای حفظ، احیا و توسعه منابع طبیعی و محیط زیست و بهبود شاخص های زیست محیطی و توسعه انسانی تشکیل گردیده است.
این پروژه یک طرح مشارکت مردمی می باشد که با راهکار بسیج جوامع محلی به دنبال احیای مناطق بیابانی و حفاظت از آن می باشد.
مشارکت جامعه روستایی در مباحث
احیاء دست کاشت عرصه های منابع طبیعی،برگزاری جلسات توجیهی و تشویقی با جوامع
محلی،بازدید میدانی از تجارب موفق سایر استان ها و نمونه های استانی، انتخاب جوامع
محلی به عنوان قرقبانان منطقه،توزیع 550 دستگاه تنورگازی و 2500 سیلندر گاز با هدف کاهش بوته کنی از اراضی ،فرهنگ استفاده
از انرژی های نو (150 آبگرمکن خورشیدی و 3 دستگاه تلمبه بادی)
انجام کلیه امورات پیمانی – قراردادی با جامعه روستائی و
شرکت تعاونی و واگذاری کلیه مراحل تصمیم گسری و تا پایش و ارزیابی به تعاونی و
اعضای گروههای توسعه روستایی بطویکه با مشارکت و همکاری و انسجام صورت گرفته اقدام
به نهالکاری به مساحت بالغ بر 5500 هکتار، هلالی آبگیر: 2800 هکتار ، آبیاری های
سنواتی بالغ بر 40000 هکتار ،
تولید نهال 900 هزار اصله، بذرپاشی و بذرکاری 5000 هکتار،مدیریت چرا و قرق 12000
هکتار جمع آوری بذر 50 تن.
1- الگوبرداری و تعمیم از پروژه ترسیب کربن به عنوان الگوی موفق در 18 استان کشور و 11 شهرستان مرکز استان خراسان جنوبی
2- بهره مندی روستاهای محروم و مرزی از این الگوی موفق
3- بهره برداری از این
الگو در بنیاد برکت، بسیج سازندگی، بنیاد مستضعفان، موسسات خیریه(خیریه امام علی)
1- تسطیح و یکپارچه سازی اراضی کشاورزی به منظور بهره برداری بهینه از آب و زمین و همچنین توسعه کاشت نهال مثمر (زرشک،عناب،پسته و...)
2- کاشت گیاهان دارویی قابل بهره برداری از مناطق مستعد و
انتقال آن به واحدهای بسته بندی ،عرق گیری
و اسانس گیری سنتی
1- برگزاری کارگاه های آموزشی مرتبط
2- مدیریت روان آبها با استفاده از ایجاد بندهای خاکی و...
3- استفاده از گونه های مرتعی و جنگلی مقاوم
4- تغییر الگوی کشت و استفاده از روش های نوین آبیاری
1- برگزاری کارگاه های آموزشی بسیج جوامع محلی
2- برگزاری کارگاههای آموزشی مهارتهای شغلی
3- برگزاری برنامه های آموزشی برای دانش آموزان در سطح روستاها
4- بازدید نمایندگان جوامع محلی منطقه از طرحهای موفق در سایر نقاط کشور و تبادل تجربیات
مشارکت و همکاری جامعه روستایی
از مرحله تصمیم گیری تا اجرا در حوزه های (احیایی،عمرانی،زیرساختی،حفاظت،آموزشی
و....) از طریق تشکیل گروه های توسعه روستائی و صنرذوقهای خرد اعتباری
ایجاد مشاغل پایدار و
درآمدزا بر اساس توان بالقوه روستائیان و ظرفیت های موجود روستا، مشارکت در کارگری
های فصلی (کاشت،آبیاری ،آبخیزداری و...)، تولید نهال
مشاغل ایجاد شده : کارخانه بسته بندی محصولات
کشاورزی،نانوایی،عرق گیری،قالی بافی،جاجیم بافی،حوله بافی،عروسک سازی،سوزن دوزی،
بلوکه زنی، کاشت نهال مثمر و غیر مثمر،کاشت گیاهان داروئی،فروش آب شیرین تصفیه
شده،سوپرمارکت،کارگاه های خیاطی،پروش طیور(مرغ،بوقلمون،بلدرچین،شترمرغ و..)
پرواربندی سبک و سنگین، تولید نان و شرینی سنتی، روستا مهد، آسیاب و...
تشکیل گروه های توسعه روستائی و عشایری، برگزاری
کارگاه های آموزشی، تشکیل شرکت تعاونی
روستایی، عضویت شرکت تعاونی در اتحادیه ها و صندوق های شهرستانی و استانی
افزایش پوشش گیاهی منطقه، کاهش
فرسایش خاک، افزایش ترسیب کربن، افزایش حیات وحش، بهبود تولید علوفه
افزایش علوفه دام، افزایش میزان
ترسیب کربن
1- بهبود دانش و مهارتهای جوامع محلی
2- افزایش حس تعلق خاطر به منابع طبیعی
3- کاهش آسیبهای اجتماعی و کاهش مهاجرت و افزایش جمعیت
4- بهبود وضعیت درآمدی جوامع محلی با
ایجاد و راه اندازی صندوقهای خرد اعتباری و تجمیع منابع مالی و راه اندازی فرصتهای
شغلی
1- کاشت درختچه های غیر مثمر
2- کاهش تخریب و بوته کنی اراضی
3- افزایش سرانه فضای سبز
4- کاهش فرسایش
5- کاهش ریزگردها و غبار
6- افزایش ترسیب کربن
پروژه بین المللی ترسیب
کربن حسین آباد غیناب شهرستان سربیشه- خراسان جنوبی (سال 1382 تا سال 1390) |
سایت اجرایی پروژه در محدوده شهرستان
سربیشه واقع در استان خراسان جنوبی و در حوزه آبخیزی به مساحت 225 هکتار واقع
شده و تعداد 37 روستا را به عنوان روستاهای هدف در بر می گیرد. |
محدوده مطالعاتي پروژه ترسيب كربن در شرق كشور ايران و
در 40 کیلومتری شهرستان سربیشه قرار دارد و از لحاظ هواشناسي منطقه فوق دارای اقليم
سرد و خشك با میانگین بارندگی 130 میلیمتر است.
براساس مطالعات پایش و ارزیابی انجام شده خاک منطقه دارای مقدار پايين نیتروژن (02/0 درصد)، فسفر (3ميلي گرم در كيلوگرم) و ماده آلی (1/0 درصد) در خاک های منطقه می باشد. به دلیل کمبود شدید ماده آلی در خاکهای مذکور از یک طرف و بافت سبک و pH بالای خاکهای منطقه از طرف دیگر سطح حاصلخیزی این خاک ها بسیار پایین می باشد.
با توجه به میزان اندک ازت و فسفر خاکهای منطقه، استفاده از کودهای شیمیایی محتوی
این عناصر نظیر کودهای اوره و فسفات آمونیوم و سولفات آمونیوم که سبب ایجاد واکنش اسیدی
در خاک می گردد،با وجود میزان pH بالاي خاک های منطقه (بالای 5/7) است
منطقه اجرای پروژه از توپوگرافی تپه ماهوری برخوردار
بوده بطوریکه بخش عظیمی از آن دشتی با شیب2-8 درصد بوده و در ارتفاعات نیز دست سر
آپانداژ می باشد.
سیمای کلی پوشش گياهي منطقه از سيماي پوشش گياهي
مناطق نيمه خشك تا استپي تبعيت مي كند. گیاهانی که در منطقه رویش دارند شامل بومادران، تلخه، خارشتر، درمنه ، اسفناج وحشی، شکر تیغال، اسپند و قیچ میباشد
تامین آب کشاورزی منطقه اجرایی در روستاهای
نازدشت، حجت آباد، شهید مدرس، شهید اشرفی اصفهانی از طریق چاه های عمیق تامین می
شود و آب کشاورزی روستاهای حسن کلنگی، ابراهیم آباد، گزدز،
کسراب، حسین آباد و گندکان از قنات و روستاهای تاجمیر، کندرود کشاورزی ندارند.
کیفیت آب غالب منطقه شور و لب شور بوده و بدلیل پایین بودن کیفیت آب عملکرد
محصولات تولیدی پایین بوده و جهت تامین آب شرب با مشکل مواجه می باشند و آب شرب
منطقه از چاه عمیق حفر شده توسط اداره آب و فاضلاب روستایی تامین می گردد. میانگین بارندگی منطقه 130 میلیمتر می باشد.
با توجه به تاثیرات شدید خشکسالی و اقلیم بر مردم منطقه اجرایی پروژه ترسیب کربن در ابتدای ورود پروژه به منطقه اقتصاد خانواده مبتنی بر کشاورزی و دامداری بوده و محرومیت شدید بر مردم حاکم بوده است ودر پی آن مهاجرت و تخریب شدید مراتع را شاهد بودیم و در پی آغاز به کار پروژه ترسیب کربن با اجرای برنامه های توسعه روستایی اقدام به تشکیل گروه های توسعه، صندوق های خرد اعتباری ، ارائه آموزش های اشتغالزا، اعطای تسهیلات و ایجاد مشاغل جایگزین دامداری و کشاورزی نموده و اقتصاد منطقه از وابستگی صرف به مراتع و کشاورزی کاهش پیدا نمود است و سطح درآمد و زندگی افراد ارتقاء یافته است.
|
توجه به مشکلاتی مانند محرومیت، فقر، خدمات و تسهیلات
نامناسب و اکوسیستم تخریب شده در مناطق مورد نظر و وضعیت موجود آنها، برای دستیابی
به اهداف توسعه پایدار لازم است بر خلاف درک عمومی از توسعه که آن را صرفا توسعه
فیزیکی و اقتصادی تصور می کنند، پنج سرمایه اجتماعی، انسانی، مالی، زیرساخت/فیزیکی
و طبیعی به طور هماهنگ و متعادل ایجاد و یا بهبود یابند. بنابراین فعالیت ها هم
بایستی در پنج بخش عمده یا زمینه کاری در جهت تامین این پنج سرمایه و با رویکرد
یکپارچه نگری برنامه ریزی شوند.
§
خشكي و خشکسالی، شرايط سخت اقلیمي ، تفاوت دما در فصول مختلف و شبانه روز،
وزش بادهای 120 روزه سیستان §
محرومیت گسترده و فقر، بیکاری، وجود فقر شدید فرهنگی و بیسوادی در منطقه §
پراکندگی روستاها و دوری نسبی آنها از یکدیگر و مرکز شهرستان §
پراکندگی جمعیت، جمعیت کم در بسیاری از روستاها و عدم ثبات نیروی کار بخاطر
مهاجرت های فصلی، جمعیت کم برخي روستاها و کمبود نیروی کار دارای آموزش های
اولیه برای فعالیت های اقتصادی سیستماتیک، مشکل تامین نیروی انسانی مناسب برای
بسیاری از فعالیت های تولیدی §
دوری منطقه از مراکز توسعه یافته پشتیبان برای اموری مانند آموزش، مشاوره
فنی، تامین و تعمیر و نگهداری دستگاه ها، عرضه محصولات تولیدی و تامین مواد
اولیه. §
كمبود زیرساخت های اقتصادی- توسعه ای برای ایجاد واحدهای تولیدی- صنعتی §
عدم وجود تولیدات کشاورزی، دامپروری و صنایع دستی به مقدار قابل توجه §
بالا رفتن دائمی قیمت نهاده های کشاورزی، سوخت و سایر اقلام که قیمت گذاری و
رقابت را برای کالاهای تولیدی منطقه مشکل می کند. §
وجود شیوه سنتی دامداری مبتنی بر دام های سبک و بازدهی کم آنها در مقایسه با
دام سنگین، ناخالص بودن نژادهای دامی، وجود بیماری های واگیردار
مشترک بین انسان و دام §
ظرفیت پایین تولید علوفه مراتع، دام
مازاد و کمبود
علوفه §
مشکل بازاریابی محصولات تولیدی و عدم بازدهی مطلوب §
وجود تنوع تیره ها، قبایل و مذهب با سطح فرهنگ های مختلف §
پایین بودن کیفیت آب و خاک منطقه و کاهش عملکرد محصولات
زراعی §
پایین بودن کیفیت آب شرب روستاهای منطقه |
خشکیدگی و کاهش آبدهی قنوات، چشمه ها
§
کاهش تخریب مراتع با ترویج استفاده از انرژِ های نو نظیر
آبگرم کن خورشیدی، تلمبه های بادی،تنور گازی و ... §
کاهش وابستگی اقتصاد خانواده به کشاورزی و دامداری با
ایجاد مشاغل جایگزین §
افزایش دانش، آگاهی و شاخص آموزش در روستا های منطقه با
برگزاری دوره های آموزشی §
ایجاد زیرساخت های لازم روستایی با همکاری و انسجام سایر
ارگان ها و دستگاههای اجرایی مرتبط با توسعه روستایی § بازاریابی محصولات تولیدی توسط شرکت تعاونی §
افزایش سطح درآمد روستاییان با گردش سرمایه در صندوق های خرد
اعتباری و ارائه تسهیلات §
برگزاری تورها و بازدیدها از پروژه های موفق جهت کسب دانش
و تجربه §
برنامه ریزی پایین به بالا |
واگذاری مسولیت به مردم و گرفتن راه حل از خود مردم و نقش
نظارتی دولت برانجام فعالیتها
هدف اصلي از اجراي اين پروژه، ارتقاي
توانمندي و توان افزایی جوامع محلي در
جهت احيا، مديريت، توسعه و بهره برداري پايدار از منابع طبيعي و نيز
توسعه روستايي بوده است. از اين رو در اين پروژه محور و مبناي فعاليت ها بر
جوامع روستايي متمركز مي باشد و راهبرد اجرايي پروژه بر رعايت سه اصل تاثيرگذار
بر احيا و مديريت مشاركتي منابع طبيعي يعني نيازهاي توسعهاي، مسائل زيست
محيطي و مسائل اجتماعي–
اقتصادي استوار مي باشد. اين پروژه در راستاي بكارگيري برنامهريزي پائين به
بالا با واگذاري مسئوليت هاي برنامهريزي و مديريتي محلي به سطوح عامه مردم
جوامع هدف را قادر خواهد كرد تا ضمن مديريت بهتر منابع، مسئوليت بيشتري را در
تأمين معيشت خود داشته باشند . اين برنامه ها، طي يك فرايند جامع با برنامه هاي
سازمان هاي اجرايي محلي تلفيق گرديده و به تدوين برنامه هاي توسعه روستايي محلي
انجاميده است. به طور کلی اهداف پروژه را در سه قسمت
اصلی می توان خلاصه نمود: 1. هدف جهاني پروژه: ارائه مدل
ترسيب كربن در مناطق خشك و نيمه خشك 2. هدف ملي: احياي مشارکتی مناطق
تخريب يافته منطقه اجرایی پروژه با مشاركت گروه هاي توسعه روستائي |
3. هدف منطقه اي: بهبود شاخص توسعه انساني مردم منطقه، توانمندسازي گروه هاي توسعه
به طور معمول در اجرای پروژه های بیابانزدایی، یک منطقه توسط اداره منابع طبیعی و آبخیزداری انتخاب و برای اجرا به یک پیمانکار واگذار می گردد.
در پروژه بین المللی ترسیب کربن از روش بسیج جوامع محلی و جلب مشارکتهای مردمی در راستای مدیریت مشارکتی منابع طبیعی و طبق مراحل ذيل استفاده شده است:
1- سازماندهي و ايجاد تشكل ها و گروههای توسعه روستايي
2- تشکیل صندوق خرد اعتباری با هدف تامين منابع مالي در گردش براي فعاليت هاي اشتغال زا، رفاهي و اقدامات مديريتي و احيايي
3- آموزش و ارتقاي ظرفيت هاي انساني
4- احياي منابع طبيعي تخريب يافته براي مردم و با كمك مردم
5- اتخاد رويكردي يكپارچه و همه جانبهنگر
6- انجام كار شبكه اي با دستگاه هاي محلي در جهت توسعه زيرساخت هاي مورد نياز
7- استفاده از همكاري توام زنان و مردان در مديريت منابع طبيعي
8- تبديل پروژه از نهالكاري صرف به بهره گيري مردم از منافع نهالكاري
9- ايجاد مشاغل جايگزين و پايدار ، بازاريابي و ارتقاي كمي و كيفي فراورده هاي روستايي
10- ارائه خدمات در جهت ارتقای وضعیت بهداشت و آموزش در منطقه
§
با توجه به مبانی نظری و الگوی مفهومی توسعه پایدار و برای دستیابی
به اهداف سه گانه توسعه پایدار، مبنای عملی بر اساس فرایندهای بیان شده و به منظور
دستیابی به سرمایه های اجتماعی، انسانی، مالی، زیرساخت و طبیعی و در نتیجه انجام فعالیت
ها اصلی در پنج گروه عمده زیر می باشد:
§
بسیج جامعه محلی، نهادسازی و کارگروهی
§
آموزش و بهره مندی از دانش و مهارت
§درآمدزایی و ایجاد معیشت پایدار
§
بهبود خدمات توسعه ای پایه
§
مدیریت پایدار و مشارکتی منابع طبیعی
روش انجام کار بر جلب اعتماد و مشارکت جوامع محلی در برنامه
ریزی، اجرا و پایش فعالیت ها و همچنین همکاری بین بخشی تمرکز دارد، با اجرای برنامه
های آموزشی و ظرفیت سازی و ارتقا دانش در سطح محلی، مردم نه تنها قادر خواهند بود خواسته
های خود را بیان نموده و در تصمیم گیری ها مشارکت داشته باشند، تقاضا در جامعه محلي
برای تغییر و بهبود وضع موجود و نحوه بهره برداری و مدیریت منابع ایجاد خواهد شد. با
سازماندهی و تشکیل سازمان محلی، جامعه محلی مسوولیت تهیه و اجرای طرح ها را بر اساس
نیازهای خود به دست خواهند گرفت و فرایند توان افزایی تکمیل خواهد شد.
نقاط اشتراک:
افزایش پوشش گیاهی ،احیاء مراتع، حفظ و قرق و مدیریت مراتع منابع طبیعی، بهبود اکوسیستم، کاهش اثرات خشکسالی، کاهش کانونهای فرسایش بادی و حفظ منابع زیستی و ..
تفاوت ها:
1- اجرای الگوی تشکیل گروه ها و صندوق
های خرد اعتباری 2- توانمندسازی و بسیج جوامع محلی 3- کار با
مردم و برای مردم 4- برنامه ریزی پایین به بالا 5- در کنار مردم بودن از مرحله
تصمیم سازی تا پایش و اریابی و مشارکت جامعه محلی 7- ترویج انرژی های نو 8-
واگذاری مدیریت و احیاء منابع طبیعی به مردم
تجربه موفق پروژه ترسیب کربن شهرستان
سربیشه، آن هم در یکی از محروم ترین مناطق کشور و با محدودیت های شدید بوم شناختی،
ایمان و باور مسئولین و دست اندرکاران پروژه به نتایج و دستاورد های آن و نیز حمایت،
پذیر ش مسئولین و تصمیم گیران ملی و استانی نسبت به اهداف و چشم انداز توسعه ای پروژه،
باعث گردید دست اندرکاران و متولیان پروژه با عزمی راسخ و اراده ای استوار، در مسیر
توسعه و تعمیم آن در سطح ملی گام بردارند و این امر موجب تعمیم الگوی پروژه ترسیب
کربن به کل کشور گردید. دستاوردها
و موفقیت های چشمگیر این پروژه در امر احیا و توسعه مشارکتی منابع طبیعی و گام
نهادن در مسیر توسعه پایدار روستایی با نگاه ویژه جوامع محلی بعنوان یکی از ارکان
کلیدی توسعه پایدار، موجب گردید پروژه در سطح ملی و استقبال و حمایت بی نظیر
مسئولین ملی و استانی و جوامع روستایی باعث شد تا کنون این پروژه در 18 پایلوت
اجرایی گردد.
در پی تعمیم کشوری پروژه، پروژه
تعمیم ترسیب کربن استان خراسان جنوبی با مشارکت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری
و استانداری استان خراسان جنوبی در منطقه سرچاه عماری از توابع شهرستان خوسف به مدت 5 سال در سال 93 به
تصویب رسید. این منطقه در مساحتی بالغ بر 98 هزار هکتار می باشد که
فعالیت پروژه در سال 93 به صورت پایلوت آغاز گردید.
همچنین در پی موفقیت پروژه
بین المللی ترسیب کربن در استان، سند نهایی دومین پروژه بین المللی ترسیب کربن( فاز
سوم پروژه) توسط رییس سابق سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور و معاون وقت
دبیر کل سازمان ملل و مسوول دفتر برنامه عمران ملل در ایران و با حضور مدیران کل
منابع طبیعی و آبخیزداری استانهای مجری این پروژه در روز جهانی بیابانزدایی سال 96
(27 خرداد ماه) امضاء شد.
این پروژه در ۴ استان خراسان
جنوبی، خراسان شمالی، گلستان و یزد و با سه هدف جهانی، ملی
و منطقه ای اجرا می گردد. فاز سوم
پروژه بین المللی ترسیب کربن استان خراسان جنوبی در مساحتی بالغ بر 150000 هکتار
در شهرستان نهبندان از آذرماه 96 به طور رسمی آغاز به کار نموده است و در ادامه
تصویب فاز سوم طرح تعمیم ترسیب کربن در کل شهرستان های استان اجرایی شد.
1- گروه های توسعه روستائی
2- شرکت تعاونی توسعه روستایی الغدیر حسین آباد غیناب
با توجه به فعالیت همه جانبه
پروژه ترسیب کربن در راستای نیل به اهداف توسعه پایدار روستایی کلیه نهادها و
ارگان های دولتی و غیر دولتی که هر کدام به نحوی با توسعه روستاها در ارتباط هستند ادارات و نحوه تعامل و مشارکت:
استانداری: همکاری با دفاتر
امور بانوان و خانواده استانداری، امور روستاها و شوراهای استانداری
فرمانداری : هماهنگی با دستکاه
های اجرائی و پیگیر در رفع موانع و گرفتاری های اداری
ادارت اداره کل محیط زیست: عقد
تفاهمنامه،اجرای همایش مشاغل سبز با همکاری فی مابین، همکاری سمن ها و NGOهای محیط
زیستی در سطح روستاهای هدف، برگزاری کلاسهای آموزشی
اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی:
حمایت از شرکت های تعاونی، برگزاری نمایشگاه، کمک به فروش محصولات،برگزاری کلاس
آموزشی برای هیات مدیره شرکت های تعاونی
سازمان میراث فرهنگی،صنایع
دستی و گردشگری: حمایت در نمایشگاه های استانی و شهرستانی، حمایت از
محصولات صنایع دستی حوزه اجرایی پروژه ترسیب / در اختیار گذاشتن یکی از خانه های
قدیمی استان جهت ایجاد موزه عروسک، همکاری در برگزاری کلاس های آموزشی
سازمان جهاد: حمایت از صندوق های خرد
اعتباری زنان ، برگزاری کارگاه آموزشی و ترویجی در حوزه های مختلف باغبانی، شیلات
و... حمایت از طرف صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی شهرستان به تعاونی ها و بهره
برداران کشاورز و دامدار ، تعامل جهت معرفی اعضاء جهت اخذ تسهیلات کم بهره ، تعامل
جهت صدور مجوزهای لازم جوامع محلی و گروههای توسعه روستایی.
بخشداری ها: موظف نمودن دهیاری
ها جهت همکاری با پروژه ترسیب کربن و همکار جهت رفع موانع و مشکلات موجود
معاونت غذا و دارو/ شبکه
بهداشت و درمان: برگزاری کارگاه های آموزشی، ویزیت پزشک برای حضور در روستاها، همکاری جهت صدور
مجوزهای لازم و...
کمیته امداد: عقد تفاهمنامه، برگزاری
کارگاه های آموزشی، اعطای تسهیلات به مددجویان عضو گروههای توسعه روستایی
آموزش و پرورش: همکاری در برگزاری برنامه
های محیط زیستی در سطح مدارس منطقه، همکاری در طرح همیار طبیعت، همکاری در ترویج
فرهنگ منابع طبیعی، بهره وری در حفظ منابع زیستی و آب و انجام طرح پیلوت آبیاری
قطره ای و کاشت نهال در سطح مدارس محدوده پروژه.
فنی و حرفه ای: برگزاری کارگاه های
آموزشی بر اساس استانداردهای فنی حرفه ای و صدور مجوز فنی حرفه ای.
بنیاد مسکن:تعامل جهت اجرای
طرح هادی روستاها و کمک به زیباسازی محلی، گرفتن تسهیلات آبگرمکن های خورشیدی،
معرفی افراد جهت گرفتن تسهیلات مرمت و تجهیز سرویسهای بهداشتی و مقاوم سازی منازل
فرهنگ و ارشاداسلامی: حمایت از محصولات
تولیدی بومی – فرهنگی استان، حمایت در همایش ها و نمایشگاه های مرتبط
بانک های عامل: صندوق کارآفرینی امید، بانک کشاورزی و بانک
توسعه تعاون: پرداخت تسهیلات آسان و کم بره با شرایط روستائی و عشایری
بسیج / سپاه: در اختیار قراردادن
الگوی توسعه پایدار روستایی ترسیب کربن و فراهم آوردن زمینه بازدید در 4 مرحله از
منطقه اجرایی پروژه به منظور تعمیم آن در سایر مناطق مستعد کشور و استان
بنیاد ملی نخبگان:
برگزاری اردوهای جهادی
استانداری: همکاری با دفاتر امور بانوان و خانواده استانداری، امور روستاها و شوراهای استانداری
فرمانداری : هماهنگی با دستکاه های اجرائی و پیگیر در رفع موانع و گرفتاری های اداری
ادارت اداره کل محیط زیست: عقد تفاهمنامه،اجرای همایش مشاغل سبز با همکاری فی مابین، همکاری سمن ها و NGOهای محیط زیستی در سطح روستاهای هدف، برگزاری کلاسهای آموزشی
اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی: حمایت از شرکت های تعاونی، برگزاری نمایشگاه، کمک به فروش محصولات،برگزاری کلاس آموزشی برای هیات مدیره شرکت های تعاونی
سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری: حمایت در نمایشگاه های استانی و شهرستانی، حمایت از محصولات صنایع دستی حوزه اجرایی پروژه ترسیب / در اختیار گذاشتن یکی از خانه های قدیمی استان جهت ایجاد موزه عروسک، همکاری در برگزاری کلاس های آموزشی
سازمان جهاد: حمایت از صندوق های خرد اعتباری زنان ، برگزاری کارگاه آموزشی و ترویجی در حوزه های مختلف باغبانی، شیلات و... حمایت از طرف صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی شهرستان به تعاونی ها و بهره برداران کشاورز و دامدار ، تعامل جهت معرفی اعضاء جهت اخذ تسهیلات کم بهره ، تعامل جهت صدور مجوزهای لازم جوامع محلی و گروههای توسعه روستایی.
بخشداری ها: موظف نمودن دهیاری ها جهت همکاری با پروژه ترسیب کربن و همکار جهت رفع موانع و مشکلات موجود
معاونت غذا و دارو/ شبکه بهداشت و درمان: برگزاری کارگاه های آموزشی، ویزیت پزشک برای حضور در روستاها، همکاری جهت صدور مجوزهای لازم و...
کمیته امداد: عقد تفاهمنامه، برگزاری کارگاه های آموزشی، اعطای تسهیلات به مددجویان عضو گروههای توسعه روستایی
آموزش و پرورش: همکاری در برگزاری برنامه های محیط زیستی در سطح مدارس منطقه، همکاری در طرح همیار طبیعت، همکاری در ترویج فرهنگ منابع طبیعی، بهره وری در حفظ منابع زیستی و آب و انجام طرح پیلوت آبیاری قطره ای و کاشت نهال در سطح مدارس محدوده پروژه.
فنی و حرفه ای: برگزاری کارگاه های آموزشی بر اساس استانداردهای فنی حرفه ای و صدور مجوز فنی حرفه ای.
بنیاد مسکن:تعامل جهت اجرای طرح هادی روستاها و کمک به زیباسازی محلی، گرفتن تسهیلات آبگرمکن های خورشیدی، معرفی افراد جهت گرفتن تسهیلات مرمت و تجهیز سرویسهای بهداشتی و مقاوم سازی منازل
فرهنگ و ارشاداسلامی: حمایت از محصولات تولیدی بومی – فرهنگی استان، حمایت در همایش ها و نمایشگاه های مرتبط
بانک های عامل: صندوق کارآفرینی امید، بانک کشاورزی و بانک توسعه تعاون: پرداخت تسهیلات آسان و کم بره با شرایط روستائی و عشایری
بسیج / سپاه: در اختیار قراردادن الگوی توسعه پایدار روستایی ترسیب کربن و فراهم آوردن زمینه بازدید در 4 مرحله از منطقه اجرایی پروژه به منظور تعمیم آن در سایر مناطق مستعد کشور و استان
بنیاد ملی نخبگان: برگزاری اردوهای جهادی عقد تفاهم نامه های همکاری با
ادارات مختلف( فنی و حرفه ای، پست بانک، تعاون،کار و رفاه اجتماعی، حفاظت محیط
زیست و ...)
همکاری در پیشبرد اهداف پروژه در خصوص مسایل
آموزشی، زیر ساخت ها، مالی و ...
در اثر این همکاری منجر به تهیه طرح های کسب و کار و تهیه طرح های توسعه
روستایی در منطقه گردیده است.
در سازمان جهاد منجر به پیگیری مردم جهت اخذ سند مالکیت در روستای نازدشت که یک مشکل حداق بیست ساله بود گردید همچنین طرح تجهیز و یکپارچگی اراضی در منطقه با هدف بهره ورب انجام شد.
گروههای توسعه روستایی و شرکتهای تعاونی: بدنه اجرایی و مردمی طرح را تشکیل می دهند و ذینفعان طرح نیز محسوب می گردند
اثرات اقتصادی – اجتماعی ( از جمله فرهنگی)
1- کاهش فقر
2- توان افزایی گروه های محروم بویژه زنان روستایی
3- کمک به رشد واحدهای تولیدی موجود و توسعه آن ها
4- ایجاد اشتغال
5- ایجاد فرصت های اشتغال از طریق خود اشتغالی
6- کاهش وابستگی روستاییان فقیر به محصولاتی که بشدت تحت تاثیر شرایط جغرافیایی خصوصا خشکسالی بوده و تنوع بخشیدن به فعالیت های آنها
7- افزایش کارایی درآمد گروه های آسیب پذیر
8- بهبود شاخص توسعه اقتصادی و ااجتماعی
9- کاهش آسیب های اجتماعی
10- کاهش تخریب و بوته کنی و افزایش ترسیب کربن
12- کاهش مهاجرت
13- افزایش امید به زندگی
14- باور
و اعتقاد به مشارکت و همکاری و تشکیل صندوق های خرد اعتباری
بهبود وضعیت منابع طبیعی و آبخیزداری
ترویج فناوری ها و انرژی های نو و کاهش تخریب مراتع
احیای مشارکتی مراتع و
افزایش میزان ترسیب کربن در خاک و گیاه
افزایش سطح آب های زیر زمینی
و آبدهی قنوات با ایجاد سازه های کوچک آبخیزداری
کاهش فشار دام بر مراتع با
ایجاد مشاغل جایگزین و فرهنگ سازی عمومی
افزایش سرانه فضای سبز و پوشش گیاهی
تعمیم ترسیب کربن در سایر
نقاط ایران و الگوبرداری سایر شهرستان های استان
کاهش اثرات خشکسالی،تلطیف
هوا، کاهش اثرات تغییر اقلیم،
کاهش مخاطرات زیست محیطی،کاهش آسیب های اجتماعی،
کاهش مهاجرت
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر کاهش تخریب سرزمین دارد؟ تخریب سرزمین به عوامل انسانی و یا طبیعی اطلاع می شود که در دراز مدت موجب کاهش قابلیت تولید خاک می گردند
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر حفظ تنوع زیستی دارد؟
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر تعدیل و یا سازگاری با اثرات تغییر اقلیم دارد؟ منظور از تغییر اقلیم در این سند کلیه اقداماتی است که موجب کاهش انتشار کربن اتمسفری و یا افزایش ترسیب یا ذخیر کربن در پوشش گیاهی و خاک می گردد. توسعه پوشش گیاهی از اقدامات شاخص ترسیب کربن در بخش منابع طبیعی می باشد.
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر ارتقاء تاب آوری عوامل انسانی و طبیعی مرتبط دارد؟ منظور از تاب آوری قابلیت حفظ کارکرد سیستم در مواجه با یک شوک و یا ننش ناشی از عوامل اقلیمی و یا انسانی می باشد.
اندازهگیری و تحلیل کارآیی و بهرهوری پروژه بینالمللی
ترسیب کربن دشت حسینآباد غیناب شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی در سال 93 توسط
مشاور انجام گرفت.
بله. با توجه به اینکه پروژه با
مشارکت مردم صورت گرفته و از دل مردم و کار با مردم و برای مردم و مردم در تمامی
مراحل اجرایی پروژه نقش آفرینی نموده اند قطعا پروژه پایدار بوده و می تواند
بعنوان یک الگوی موفق در سایر مناطق کشور تعمیم و توسعه یابد بطوریکه در حال حاضر
دستگاههایی مثل بسیج سازندگی، بنیاد برکت و بنیاد مستضعفان و استانداری و ... از
تجربیات این پروژه در مناطق هدف بکار می گیرند. همچنین در اثر این اقدام مهم موجب
احیای اراضی تخریب یافته به بیش از 23 هزار هکتار با مشارکت مردم گردیده و در حال حاضر محدوده از حالت کانون
بحرانی فرسایش بادی خارج گردیده است.
تجربه موفق پروژه ترسیب
کربن حسین آباد غیناب شهرستان سربیشه، آن هم در یکی از محروم ترین مناطق کشور و با محدودیت های شدید
بوم شناختی، ایمان و باور مسئولین و دست اندرکاران پروژه به نتایج و دستاورد های آن
و نیز حمایت، پذیرش مسئولین و تصمیم گیران ملی و استانی نسبت به اهداف و چشم انداز
توسعه ای پروژه، باعث گردید دست اندرکاران و متولیان پروژه با عزمی راسخ و اراده ای
استوار، در مسیر توسعه و تعمیم آن در سطح ملی گام بردارند و این امر موجب تعمیم الگوی
پروژه ترسیب کربن به کل کشور گردید. دستاوردها و موفقیت های چشمگیر این پروژه در امر
احیا و توسعه مشارکتی منابع طبیعی و گام نهادن در مسیر توسعه پایدار روستایی با نگاه
ویژه جوامع محلی بعنوان یکی از ارکان کلیدی توسعه پایدار، موجب گردید پروژه در سطح
ملی و استقبال و حمایت بی نظیر مسئولین ملی و استانی و جوامع روستایی باعث شد تا کنون
این پروژه در 18 پایلوت اجرایی گردد.
در پی تعمیم کشوری پروژه، پروژه
تعمیم ترسیب کربن استان خراسان جنوبی با مشارکت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری و
استانداری استان خراسان جنوبی در منطقه سرچاه عماری از توابع شهرستان خوسف به مدت 5 سال در سال 93 به تصویب رسید.
این منطقه در مساحتی بالغ بر 98 هزار هکتار
می باشد که فعالیت پروژه در سال 93
در 5 روستا با 563 نفر جمعیت شامل 166 خانوار به صورت پایلوت
آغاز گردید. همچنین در پی موفقیت پروژه بین المللی ترسیب کربن در استان سند نهایی دومین
پروژه بین المللی ترسیب کربن( فاز سوم پروژه) توسط آقای مهندس جلالی رییس سابق سازمان
جنگل ها مراتع و آبخیزداری کشور و آقای گری لوییس معاون وقت دبیر کل سازمان ملل و مسوول
دفتر برنامه عمران ملل در ایران و با حضور مدیران کل منابع طبیعی و آبخیزداری استانهای
مجری این پروژه در روز جهانی بیابانزدایی سال 96 (27 خرداد ماه)امضاء شد.
این پروژه در ۴ استان خراسان جنوبی، خراسان شمالی، گلستان و یزد و با سه هدف جهانی،
ملی و منطقه ای اجرا می گردد. فاز سوم پروژه بین المللی ترسیب کربن استان خراسان جنوبی
در مساحتی بالغ بر 150000 هکتار در شهرستان نهبندان از آذرماه 96 به طور رسمی آغاز
به کار نموده است و در ادامه تصویب فاز سوم طرح تعمیم ترسیب کربن در کل شهرستان های
استان اجرایی شد.
خرید محصولات گروه های توسعه روستایی به عنوان پکیج سوغات و هدایای استان و
همکاری در برگزاری نمایشگاه های عرضه محصولات مردم روستایی را می توان از جمله
حمایت های سازمان های دولتی دانست.
سازمان برنامه بودجه: تامین اعتبار
استانداری: دفتر امور روستایی و
شوراهای استانداری، همکاری در تشکیل صندوق های خرد اعتباری و گروههای توسعه
روستایی، همکاری در معرفی شرکت تعاونی الغدیر در اخذ تسهیلات عشایر و روستاییان و
معرفی جهت شرکت در نمایشگاهای عشایر و روستا،
محلی
کدام شهر و شهرها
سایر استانها(کدام استان و استانها)
خاور میانه (کدام کشور یا کشورها)
سایر کشورهای نقاط جهان(کدام کشور یا کش.رها)
انجام كليه فعاليت هاي
احيايي و اجرايي توسط خود مردم محلي می تواند تاثیر به سزایی در افزایش احساس مسئولیت آنها در قبال حفظ عرصه های منابع طبیعی داشته باشد
ارتقاي سطح توانمندي برخي از پيمانكاران خرد محلي به گونه اي كه در پروژه هاي
خارج از محدوده پروژه و شهرستان نيز فعاليت مي كنند.
برگزاري دوره هاي جديد مهارت هاي شغلي توسط افراد آموزش ديده سطح شاخص آموزش
را در روستاها افزایش می دهد
مردم محلي و به ويژه زنان به خوبي در فرايند برنامه ريزي و اجرا تاثیر گذار
هستند
اعتقاد قلبی دست اندرکاران شرط اولیه موفقیت است
نیروی متخصص معتبر مهمتر از تخصیص اعتبار است
روستائیان معلمند، دانش بومی آنها را فرا گیریم
توانمند سازی زنان روستایی رمز توسعه روستایی
-
تشكيل صندوق های خرد اعتباری در روستاها با كمك و همكاري
تسهيلگران محلي آموزش ديده راهی به سوی پایداری اقتصاد روستاها و کاهش محرومیت می
باشد
- اعطای وام های کم و کوتاه مدت مشکل گشای محرومین و تامین کننده
اهداف منابع طبیعی می باشد
- ايجاد شمار قابل توجه و روزافزوني از مشاغل غير وابسته به منابع طبيعي کاهش فشار دام بر مراتع و کاهش تخریب سرزمین را به دنبال دارد
- برنامه عمران ملل متحد قسمتی از منابع مالی این پروژه را تامین نموده است (600هزار دلار)
برای موفقیت در این سطح می بایست با سازماندهي و ايجاد تشكل ها و گروههای توسعه روستايي و تشکیل صندوق خرد اعتباری با هدف تامين منابع مالي در گردش براي فعاليت هاي اشتغال زا، رفاهي و اقدامات مديريتي و احيايي نسبت به آموزش و ارتقاي ظرفيت هاي انساني اقدام نمود. در این راستا با احياي منابع طبيعي تخريب يافته براي مردم و با كمك مردم با روش های ذکر شده در تکنیک و اهداف پروژه اقدامات موثری گردید از جمله: اتخاد رويكردي يكپارچه و همه جانبهنگر ، انجام كار شبكه اي با دستگاه هاي محلي در جهت توسعه زيرساخت هاي مورد نياز، استفاده از همكاري توام زنان و مردان در مديريت منابع طبيعي، تبديل پروژه از نهالكاري صرف به بهره گيري مردم از منافع نهالكاري، ايجاد مشاغل جايگزين و پايدار ، بازاريابي و ارتقاي كمي و كيفي فراورده هاي روستايي، ارائه خدمات در جهت ارتقای وضعیت بهداشت و آموزش در منطقه، بسیج جوامع محلی