اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان 

اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان مدیریت هفت شهرستان جنوبی کرمان را برعهده دارد که شهرستان های جیرفت، کهنوج، رودبار جنوب، فاریاب، قلعه گنج، عنبرآباد و منوجان را شامل می شود. در این شهرستان ها اداره کل از طریق توزیع نهال بین زارعین  موفق به استقبال و کمک به جوامع محلی  و پیشرفت و آبادانی این شهرستان ها شده است. 

بادشکن زنده اطراف مزارع

اجرای این روش بیولوژیکی منجر به کنترل و حفاظت مزارع، باغ ها، حیوانات خانگی و ساختمان ها در مقابل تندبادها و اثرات سوء آنها و جلوگیری از  حرکت ماسه ها به سمت کشاورزی و مناطق مسکونی می شود  و در حقبقت یک اقدام پیشگیرانه و موثر از جابجایی تپه ماسه ای است.

پس از احداث ردیف هایی از بادشکن زنده اقدام به کار و تلاش برای ساماندهی اراضی کشاورزی شده است.

باعث افزایش عملکرد محصولات کشاورزی، ایجاد انگیزه برای کشاورزان و سرمایه گذاران و بهبود شرایط منطقه و توسعه اقتصادی می شود. 

افزایش بهره برداری از اراضی کشاورزی

با اجرای نهالکاری موجب تلطیف هوا و کاهش غلظت گرد و غبار و بهبود تحمل پذیری بهتر اثرات خشکسالی برای ساکنان شده است و تولید علوفه نیز افزایش پیدا کرده است و در نهایت می توان پس از رسیدن گونه های بادشکن درختی اقدام به بهره برداری از چوب آنها کرد.

 با ایجاد گروههای توسعه روستا و بسیج جوامع محلی فرایند آموزش و ارتقا آگاهی تسهیل شده است.

با بسیج جوامع محلی و استفاده از گروه های توسعه روستا و برگزاری جلسات انگیزشی مشارکت مردم در پروژه افزایش یافته است.

نهالکاری و آبیاری و مراقبت سبب بهبود وضعیت معیشت ساکنین شده است.

با ایجاد گروههای توسعه روستا و بسیج جوامع محلی فرایند آموزش و ارتقا آگاهی تسهیل شده است.

اکوسیستم بیابان فاقد پوشش گیاهی دارای پوشش هایی از نوع اسکنبیل، گز و سمر شده که در پناه این گونه ها سایر گونه های بومی نیز استقرار پیدا کرده اند.

افزیش بهره وری اراضی کشاورزی مشرف به بادشکن در سایه نهالکاری صورت گرفته

با ساماندهی گروههای توسعه روستا وضعیت معیشت، درآمد و ساماندهی نیروی انسانی و استفاده از آن ها در این  سبب تقویت شاخص های های مربوط شده است.

استفاده از بادشکن زنده اطراف مزارع سبب کنترل فرسایش بادی، کاهش ریزگردها، جلوگیری از آلودگی هوا، تلطیف و بهبود آب و هوا و ایجاد یک میکرواقلیم شده است.

اجرای پروژه بادشکن زنده اطراف مزارع در شهرستان های جیرفت، کهنوج، منوجان، رودبار، قلعه گنج، فاریاب، عنبرآباد و منوجان در سال98

اين منطقه به مانند نگين سبز در حصار رفيع کوهها از شمال، جنوب، غرب و قسمتی از شرق احاطه شده است وادامه چين خوردگيهاي سلسله جبال زاگرس و در قسمت هاي مرکزي و جنوبي داراي برون زدگيهاي سنگي مي باشد، همين ويژگي است که اقليم حوزه طيف گسترده اي از بيابان گرم ميانه تا اقليم سرد کوهستاني را بوجود آورده است. اين ويژگيها بر پديده هاي اقليمی خصوصاً بارندگي اعم از نوع بارش، پراکنش آن اثرات چشم گيري دارد. بدين دليل در قسمت هاي مختلف شاهد جنگل هاي تقريباً انبوه و مراتع نسبتاً مرغوب هستيم و منطقه را به يکي از نادر قطب هاي مهم کشاورزي کشور تبديل نموده است. جنوب کرمان از نظر آب و هوايي داراي تنوع فوق العاده اي است. ميزان نزولات آسماني در مناطق کوهستاني (ساردوئيه-جبالبارز-اسفندقه) و مراتع ييلاقي تا400 ميليمتر و در عرض هاي جنوبي مانند کهنوج، منوجان، هامون و ... تا 85 ميليمتر مي باشد. رطوبت نسبي در منطقه جيرفت و کهنوج به 70% هم مي رسد. حداقل درجهحرارت 27- درجه سانتي گراد در سربيژن جیرفت ، تا 50+ درجه سانتي گراد در رودبار و قلعه گنج و تبخير از 1500 ميلي متر در سربيژن و بحرآسمان تا 4000 ميليمتر در جاز موريان  نوسان دارد. 

خاک این منطقه بیشتر از نوع لومی و رسی می باشد.

عرصه مورد نظر از دشت های پایکوهی می باشد.

پوشش گیاهی این منطقه از انواع گیاهان بیابانی با تراکم کم و ضعیف از نوع کهور، کنار، هامادا، اسکنبیل و سایر گونه های همراه باشد.

آب مورد نیاز برای پروژه توسط چاه تامین گردیده است و میزان بارندگی منطقه بین 170-160 میلی متر می باشد. 

سطح درآمد: در این مناطق سطح درآمد اکثر خانوارها از میزان متوسط سطح درآمدی خانوار استان پایین تر می باشد.

منابع اصلی و فرعی درآمد: منابع اصلی و فرعی درآمد شامل درآمدهای اصلی حاصل از فعالیت های کشاورزی و دامداری می باشد.

مالکین اراضی و حق بهره برداری رسمی: در منطقه اجرای طرح وضعیت اراضی مستثنیات اشخاص متقاضی می باشد.
 

شاخص های  استفاده از سرمایه انسانی ( نیروی کار مشارکت پذیر بومی)، سرمایه های اجتماعی (بسیج جوامع محلی)، سرمایه های اقتصادی (درآمدزایی ساکنین منطقه) و سرمایه طبیعی (بهبود شرایط زیست محیطی) نسبت به قبل از اجرای طرح بهبود چشمگیری داشته اند.

کمبود درآمد مردم، نیاز به فعالیت های آموزشی و  ترویجی، حرکت تپه ماسه ای به سمت کشاورزی و منازل مردم، مهاجر فرستی روستا

با اجرای این طرح چالش هایی از قبیل کمبود درآمد مردم، نیاز به فعالیت های آموزشی و  ترویجی، حرکت تپه ماسه ای به سمت کشاورزی و منازل مردم، مهاجر فرستی روستا ، کاهش درآمد ناشی از عملکرد ضعیف محصولات کشاورزی تا حدی حل و فصل شد.

حمایت از مزارع، باغ ها، حیوانات و ساختمان ها از اثرات سوء باد

تثبیت و کنترل حرکت تپه ماسه ای

از جمله روش های معمول درجهت محقق شدن اهداف این تجربه موفق به منظور تسهیل بادشکن بیولوژیک اطراف مزارع می باشد که توزیع نهال در بین زارعین، ایجاد ردیف هایی از بادشکن زنده و نهالکاری ما بین ردیف های بادشکن می باشد.

در روش معمول برای اجرای پروژه ها از روش پیمانکاری استفاده می شود در حالیکه در این روش از گروه های توسعه روستا و با هزینه کمتری برای اداره این پروژه اجرا شده است. حس مشارکت پذیری در پروژه های دیگر که به صورت پیمانکاری اجرا می شوند کمتر از پروژه های مشابه این طرح است به  نوعی همه افراد روستا خود را صاحب این پروژه می دانند و در نگهداری آن مشارکت فعال دارند.

از جمله فعالیت های انجام شده در این بخش که به شکل گسترده موجب استقبال و انگیزه برای مردم محلی شده است دادن نهال رایگان به مردم بومی منطقه جهت ایجاد بادشکن بیولوژیک اطراف مزارع شده ، با اجرای این طرح به صورت مشارکتی در مناطق اطراف مزارع ترغیب و انگیزه افراد برای مشارکت در پروژه های منابع طبیعی افزایش یافته است همچنین لازم به ذکر است که استفاده از بادشکن زنده اطراف مزارع سبب کنترل فرسایش بادی می شود.

در روش معمول برای اجرای پروژه ها از روش پیمانکاری استفاده می شود در حالیکه در این روش از گروه های توسعه روستا و با هزینه کمتری برای اداره این پروژه اجرا شده است. حس مشارکت پذیری در پروژه های دیگر که به صورت پیمانکاری اجرا می شوند کمتر از پروژه های مشابه این طرح است به  نوعی همه افراد روستا خود را صاحب این پروژه می دانند و در نگهداری آن مشارکت فعال دارند.

تجریه  بادشکن زنده اطراف مزارع  از مهم ترین روش های کنترل فرسایش بادی می باشد که توسط دفتر امو بیابان به سایر مناطق مستعد تعمیم داده شده است.

1-کشاورزان زارعین و بهره برداران

اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان

جوامع محلی

 اداره منابع طبیعی و آبخیز داری شهرستان منوجان 

اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان

اثر بر روی افزایش درآمد خانوار از طریق مزایای استفاده از آن که موجب افزایش راندمان محصولات کشاورزی، حمایت از باغ ها حیات وحش و ساختمان های این مناطق

1- احیای پوشش گیاهی بیابان ها

2- تلطیف هوا و بهبود تقویت اکوسیستم بیابان

4- جلوگیری از خسارت باد به اراضی زراعی، باغ ها و ساختمان ها 

1-کنترل گرد و غبار و کاهش فرسایش بادی سبب صعود کمتر گرد و غبار و آلودگی هوا شده است.

2- با اجرای این طرح به صورت مشارکتی در مناطق اطراف مزارع ترغیب و انگیزه افراد برای مشارکت در پروژه های منابع طبیعی افزایش یافته است. 

خیر .  ولی در صورت برآورد ریالی خدمات ناشی از کارکردهای اکوسیستم ایجاد شده از ابعاد مختلف انسانی، محیطی، فیزیکی و اجتماعی به مراتب این خدمات فراتر از میزان هزینه ای است که در این طرح شده است.

بلی. با احیا پوشش گیاهی منطقه به تدریج قدرت زادآوری و باز پروری اکوسیستم حفظ شده و پایداری آن را تضمین می نماید. 

بلی. این عملیات از مهمترین پروژه های دفتر امور بیابان می باشد که در سایر مناطق مستعد کشور اجرا شده است. 

بلی. سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور هر ساله این عملیات را به سایر مناطق مستعد تعمیم داده اند و با در اختیار قرار دادن نهال به صورت رایگان بر انگیزه های تشویقی مردم برای اجرا افزوده اند.

از درس آموخته های احداث بادشکن بیولوژیک اطراف مزارع با مشارکت مردم در بعد محیط انسانی می توان به این نکته اشاره کرد که در هر پروژه ای که منفعت جوامع محلی و خواست آنها اولویت برنامه ریزی های منطقه ای باشد آن پروژه دارای مقبولیت عام خواه شد به عنوان مثال اجرای این پروژه سبب ایجاد استراحتگاه و سایه برای محل استراحت زارعین و دامداران وابسته به زراعت و آسایش آنها در ساعت فراغت از کار و تلطیف هوا و بهبود سازگاری زیست محیطی برای اسکان ایشان و ایجاد میکرو اقلیم هایی در سطح منطقه شده است و اصطلاحاً تاب آوری اکوسیستمی بیشتری را برای ساکنان فراهم کرده است.

اجرای این پروژه به صورت مشارکتی اثرات بهتری نسبت به حالت پیمانکاری در اقتصاد و معیشت مردم داشت.

ارجحیت استفاده از گونه های بومی در ایجاد بادشکن بیولوژیک اطراف مزارع و نهالکاری مابین ردیف های بادشکن.