(جنگل تاغزار فتح آباد شهرستان بویین زهرا)
1380/01/01
تاریخ پایان:
استان:
قزوين
شهرستان:
بوئين زهرا
شهر:
بوئین زهرا
شمال :
426230 , 3956680
جنوب:
426331 , 3954935
شرق:
429605 , 3956521
غرب:
426211 , 3955915
(جنگل تاغزار فتح آباد شهرستان بوئین زهرا) یکی از دغدغه های موجود در عرصه های طبیعی استان گسترش اراضی بیابانی با دنظر گرفتن کاهش بارندگی ، وجود خشکسالی متمادی سالیان اخیر ، بهره برداری بی رویه وغیر اصولی از منابع آبی زیرزمینی میباشد که در این راستان به منظور جلوگیری از نفوذ وافزایش سطوح بیابانی می توان اقدام به اجرای عملیات های مقابله با بیابانزایی نمود باعنایت به موارد ذکر شده ایجاد جنگل دشت کاشت تاغ در شهرستان بوئین زهرا در سال 1347 در روستای فتح آباد در سطح 470 هکتار با گونه تاغ نه به لحاظ ایجادفضای سبز و دیدگاه های زیست محیطی بلکه به لحاظ اهمیت زیستی به هیچ عنوان قابل مقایسه با هیچ آورده دیگری نیست . زیستگاه های گونه های مختلف جانوری ، جلو گیری از فرسایش بادی ، کنترل سیلاب ، جلوگیری از ریز گردها ، افزایش سطح آبهای زیرزمینی ، رسوب شن های روان در اطراف شهرها ، تولید اکسیژن و تصفیه هوای شهر، افزایش پوشش گیاهی تنها گوشه ای از اثربخشی این جنگل می باشد . گونه تاغ از خانواده اسفناجیان Chenopodiaceae یا Salsolaceae که از نظر موروفولوژیکی جزء گیاهان درختچه ای پایا است این گیاه با ارتفاع 3-1 متر با تنه ضخیم و پوست سفید متمایل به خاکستری با شاخه های ابتداء راست سپس خمیده و گسترده و بسیار منشعب با شاخک های بند بند گوشتی با ضخامت 5/1 سانتی متر است . از عوامل مقاومت گیاه تاغ در مقابل خشکی وجود ریشه های عمیق است که کاها" به طول ده متر می رسد . به طور کلی جنگل تاغزار فتح آباد جهت بهبود اکوسیستم منطقه شامل روستاهای فتح آباد ، کله دره ، عشرت آباد و.....می باشد و همچنان طی سالیان متمادی با همکاری بهره برداران بومی و مشارکت جوامع محلی و شرکت های تعاونی و راهنمایی های کارشناسان فنی شهرستانی و استانی منابع طبیعی و آبخیزداری درجهت حفاظت و قرق و نگه داری عرصه مورد نظر ادامه داشته
حق مالکیت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قزوین و جوامع محلی روستاهای همجوار ( کله دره ، فتح آباد ، عشرت آباد و.......) می باشد
اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قزوین تامین اعتبار مالی به اجرای عملیات پروژه مدیریت جنگل دشت کاشت را به عهده دارد .
با همکاری پیمانکار بومی و با مشارکت جوامع محلی نسبت به اجرای قرق و جلو گیری از ورود و خروج دام غیر مجاز و واکاری اقدام می گردد .
تثبیت شن های روان و جلوگیری از تولید گردو غبار
جلوگیری از توسعه روند بیابانی شدن منطقه ، جلوگیری از وقوع سیلاب ، جلوگیری از تولید ریز گرد و گرد وغبار در نهایتا منجر به جلوگیری از مهاجرت روستاهای محدوده مورد نظر گردیده است .
بهبود ترکیب و تقویت پوشش گیاهی ،زاد آوری طبیعی و بذر دهی گونه تاغ در منطقه
افزایش کیفی پوشش گیاهی ، تولید بیوماس ، تثبیت شن های روان
تلطیف هوا ، جلوگیری از سیلاب ، جلوگیری از فرسایش بادی ، توسعه فضای سبز
با عنایت به خصوصیات گونه کشت شده در منطقه (تاغ) قابلیت مقاومت در برابر کم آبی و خشکسالی ، جلوگیری از سیل و ذخیره رواناب سطحی دارد.
با برگزاری کارگاه های آموزشی در مناطق روستایی برای بهرهبرداران بومی به منظور افزایش دانش جوامع محلی به منظور تشکیل تعاونی و مشارکت جوامع محلی در امر حفاظت از منطقه و آشنایی با عملیات مقابله با بیابانزایی
با عنایت به افزایش دانش بومی در راستای تشکیل تعاونی ها که منجر به مشارکت آنان در صیانت از عرصه های طبیعی و شرکت در عملیات حفاظت ، قرق و نگه داری گردیده است . همکاری جوامع محلی در جلو گیری از تخریب ، تصرف و پیشگیری و اطفاء حریق احتمالی در منطقه .
با جلوگیری از توسعه روند بیابانی شدن در راستای افزایش فعالیت های کشاورزی و دامداری و اشتغالزایی گردیده است .
با آموزش به جوامع محلی و ارتقاء سطح آگاهی جوامع محلی منجر به تشکیل تعاونی های فراگیر و تعاونی های کشاورزی و منابع طبیعی عشرت آباد شده است تعاونی ها دراجرای حفاظت و نگه داری نقش بسزایی داشته است .
ایجاد پوشش گیاهی به منظور حفظ و تداوم زیستی جانوری و گیاهی .
تولید بذر و پراکنش آن در محدوده مد نظر و افرایش گونه گیاهی تاغ به صورت طبیعی و خودرو.
وجود جنگل تاغ در منطقه مورد نظر با طی سالیان متمادی به دلیل ثبات پوشش گیاهی و جانوری تاثیر بسزایی در پایداری و استمرار زندگی در کانون های روستایی و جلوگیری از مهاجرت به شهرها ، با افزایش دانش و آگاهی جوامع محلی از نظر اقتصادی در آینده سود آور خواهد بود .
افزایش پوشش گیاهی ، جلوگیری از واناب های سطحی ، کاهش سیلاب جلوگیری از ریز گرد و تثبیت شن های روان افزایش نفوذ پذیری آب ، افزایش آبهای سفره های زیر زمینی باعث حفظ اکوسیستم گردیده است
جنگل تاغزار فتح آباد : طرح مذکور در سال 1347 در روستای فتح آباد بوئین زهرا استان قزوین در سطح 470 هکتار با گونه تاغ در جهت جلو گیری از فرسایش ، بادی کنترل سیلاب ، جلوگیری از ریز گردها ، افزایش سطح آبهای زیرزمینی ، افزایش پوشش گیاهی و به طور کلی جهت بهبود اکوسیستم منطقه شامل روستاهای فتح آباد ، کله دره ، عشرت آباد و.....فعالیت خود را آغاز و همچنان طی سالیان متمادی با همکاری بهره برداران بومی و مشارکت جوامع محلی و شرکت های تعاونی و راهنمایی های کارشناسان فنی شهرستانی و استانی منابع طبیعی و آبخیزداری درجهت حفاظت و قرق و نگه داری عرصه مورد نظر ادامه داشته
در روستای فتح آباد در نقاط (y=426230T x=3956680 y=426331x=3954935y=429605x=3956521y=426211x=3955915)
خشک
شنی لومی ، فاقد چسبندگی لازم بوده و میزان رس در بافت سطحی بسیار کم
حداکثر ارتفاع از سطح دریا 1200متر و حداقل آن 1175 متر و دارای موقعیت دشت هموار که شیب مختصری حدود 2/5 درصد از جنوب به شمال دارد .
Haloxyllon _ persicum منطقه عمدتا دارای پوشش گیاهی خاص از گونه زرد تاغ بوده و اشکوب زیرین عمدتا از نهال های جوان و ریشه جوش و گونه های یکساله و چند ساله مرتعی تشکیل گردیده است .
متوسط بارندگی سالانه 150 میلی متر است
محدوده مورد نظر در مالکیت تام دولت و در اختیار اداره منابع طبیعی بوده و عمدتا در طی سال در حالت قرق و حفاظت توسط نیروهای یگان حفاظت و پیمانکاران بومی ( شرکت های تعاونی و یا بهره برداران بومی ) قرار می گیرد .
افزایش توان تولید بیوماس در واحد سطح و توسعه پوشش و استقرار گونه های گیاهی شاخص
زیست محیطی : کاهش اثرات فرسایش بادی و تثبیت شن های روان و جلوگیری از هجوم ریزگردها و مقابله با پدیده بیابانزایی
شاخص اجتماعی :کاهش میزان مهاجرت و جلب مشارکت مردمی و ارتقای بهداشت عمومی
بالا بودن درجه حرارت و وزش بادهای گرم
عدم آگاهی بهره برداران محلی در راستای مزایای حفظ و نگه داری منطقه مورد نظر
ورود دام غیر مجاز و خارج از ظرفیت داخل محدوده تاغزار
حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق در زمین های کشاورزی اطراف و پمپاژ و بهره برداری بی رویه از آبهای زیر زمینی
خشکیدگی سرشاخه ها ی درختان تاغ و حریق و سرقت درختان توسط افراد سود جو
وجود درختچه های تاغ در منطقه باعث جلوگیری از وزش باد شدید و تولید ریز گرد و فرسایش بادی و مانع ایجاد سیلاب گردیده است .
با اجرای پروژه قرق ، حفاظت و نگهداری از منطقه ، ممانعت از ورود دام غیر مجاز و خارج از ظرفیت و اقدامات لازم در جهت جلب تخصیص اعتبارات مالی مورد نیاز در راستای اجرای عملیات پرورشی مدیریت جنگلهای دست کاشت (هرس و ایجاد آتش بر ) گردیده است .
پی گیری و ممانعت از صدور مجوزه های حفر چاه در محدوده مورد نظر توسط منابع طبیعی و آبخیزداری .
برگزاری دوره هاو کارگاه های آموزشی توجیهی به منظور افزایش آگاهی و جلب مشارکت مردمی در حفاظت از منطقه مورد نظر .
کنترل فرسایش بادی و پیشگیری از آثار مخرب گرد وغبار ، جلوگیری از سیلاب ، افزایش نفوذ پذیری آب ، مقابله با پدیده بیابانزایی
اعمال مدیریت چرا و قرق و جلوگیری از ورود و خروج دام غیر مجاز با مشارکت جوامع محلی
جلوگیری از فرسایش خاک و تثبیت شن های روان
لفزایش تولید بیوماس
در روش معمول اداره منابع طبیعی با پیمانکار قرارداد بسته و بدون مشارکت مردم و توجه به مباحث اجتماعی اقدام به کاشت می نمودند
با برگزاری دوره های آموزشی و ترویجی راههای جلوگیری از فرسایش در کانونهای فرسایش بادی و آبی و مقابله با بیابانزایی و تثبیت شنهای روان با پی گیری اهالی روستا و اقدامات انجام شده 1- کشت گونه تاغ به عنوان پوشش گیاهی سازگار با شرایط اقلیمی منطقه 2- مدیریت چرا و کنترل ورود و خروج دام 3- حفاظت و قرق عرصه نهالکاری شده 4- تشکیل تعاونی های کشاورزی و منابع طبیعی انجام شد .
درخصوص واکاری نهال های خشکیده ، توسط جوامع محلی اقدام به تولید سایر نهال های بیابانی از جمله اتریپلکس و قره داغ به عنوان استفاده از تنوع گیاهی در نهالستان منطقه بیابانی به صورت کشت گلدانی گردیده و در این خصوص چاله هایی به عمق 50 * 50 با استفاده از دستگاه متعه پشت تراکتوری با فواصل 7* 7 متر در سطحی معادل 70 هکتار توسط بهره بردار بومی و محلی عملیات واکاری ، آبیاری انجام شده است
استفاده از ظرفیت مشارکت اهالی روستا در اجرای عمیلیات ، قرق و نگهداری عرصه توسط اهالی روستا ، حفاظت و قرق منطقه ، افزایش توان اکولوژیکی بیابان ، حفظ و افزایش پوشش گیاهی ، حفظ منابع آب و خاک ، تثبیت شن های روان و کاهش فرسایش بادی و جلوگیری از پیدایش ریزگردها. کنترل رواناب و کاهش اثرات سیل ،-کشت گونه آتریپلکس در راستای استفاده از تنوع گیاهی به عنوان اولین بار در محدوده مورد نظر به مساحت 70 هکتار
حفر چاله ها با استفاده از دستگاه متعه ، احداث تشتک به منظور استقرار بهتر نهال به منظور جلوگیری از هدر رفت آب ، کنترل و رود و خروج دام ، حفاظت و قرق عرصه نهالکاری شده از جمله اقدامات صورت گرفته جهت مهیا شدن شرایط استقرار و رشد گونه آتریپلکس شده است .
اشتراک : کاشت گونه های بومی منطقه بر اساس دستورالعملهای فنی و اجرایی
تفاوت: استفاده از ظرفیت مشارکت اهالی روستا در اجرای عمیلیات، برگزاری دوره های آموزشی و ترویجی ،حفاظت و قرق منطقه
بله
1- اجرای عملیات مقابله با بیابانزایی و نهالکاری در محدوه دوقوزلو در سنوات گذشته در سطح 5000 هکتار و ادامه حفاظت و قرق تا سال جاری
2- اجرای عملیات مقابله با بیابانزایی و نهالکاری در محدوه در پلاک ساری قمیش و پاپلی وسطی در سطح 700 هکتار
3- اجرای عملیات مقابله با بیابانزایی و نهالکاری در محدوده پلاک آقچه مزار در سطح 400 هکتار
4- اجرای عملیات مقابله با بیابانزایی و نهالکاری در محدوده موسی لو کهنه به مساحت 200 هکتار
این پروژه در حال حاضر با همکاری شرکت تعاونی عشرت اباد و طبیعت زنده از طریق انعقاد تفاهم نامه با اداره کل منابع طبیعی و نظارت اداره امور بیابان اجرا می شود. علاوه بر شرکت های ذکر شده شاهد همکاری جوامع محلی و بهره برداران بومی در جلوگیری از تخریب وتصرف واطفاء حریق مشارکت می کنند .
1- نهاد های دولتی : اداره کل منابع طبیعی استان قزوین - در برنامه ریزی - اجرا - پایش وارزیابی طرح مذکور و تامین اعتبار
2- نهاد غیر دولتی : شرکت تعاونی عشرت اباد بعنوان مجریاجرای پروژه های مقابله با بیابانزایی ( نهال کاری ، حفاظت و قرق) تامین نیروی انسانی و ادوات و آب مورد نیاز برای ابیاری
3- جوامع محلی وهمیاران طبیعت در اجرای عملیات حفاظت وقرق .
اثرات اقتصادی – اجتماعی ( از جمله فرهنگی)
اثرات اقتصادی
– اجتماعی ، زیست محیطی
1- جلوگیری از توسعه روند بیابانی شدن در راستای افزایش فعالیت های کشاورزی و دامداری و اشتغالزایی گردیده است . (اثرات اقتصادی )
2- اشاعه فرهنگ منابع طبیعی و تشویق و ترغیب بهره برداران در اجرای پروژه های مشارکتی بیابانزدایی، حفظ و افزایش پوشش گیاهی ، حفظ منابع آب و خاک ،کنترل رواناب و کاهش اثرات سیل
تثبیت شن های روان و کاهش فرسایش بادی و وقوع ریزگردها. (فرهنگی )3- آموزش به جوامع محلی و ارتقاء سطح آگاهی منجر به تشکیل تعاونی های فراگیر و تعاونی های کشاورزی و منابع طبیعی شده است تعاونی ها دراجرای حفاظت و نگه داری نقش بسزایی داشته و در نهایت مانع مهاجرت جوامع به شهرستان گردیده است .
بهبود وضعیت منابع طبیعی و آبخیزداری
1-کاهش تولید ریزگردها و گردوغبار ، کاهش سیلاب ، افزایش پوشش گیاهی
2- تشکیل شرکت های تعاونی منابع طبیعی و جلب مشارکت های مردمی
1- کاهش تولید ریزگردها و گردوغبار ، کاهش سیلاب ، افزایش پوشش گیاهی
2- مشارکت توسط بهره برداران و بالابردن انگیزه آنان در مناطق مجاور به اجرای طرح های مشابه
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر کاهش تخریب سرزمین دارد؟ تخریب سرزمین به عوامل انسانی و یا طبیعی اطلاع می شود که در دراز مدت موجب کاهش قابلیت تولید خاک می گردند
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر حفظ تنوع زیستی دارد؟
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر تعدیل و یا سازگاری با اثرات تغییر اقلیم دارد؟ منظور از تغییر اقلیم در این سند کلیه اقداماتی است که موجب کاهش انتشار کربن اتمسفری و یا افزایش ترسیب یا ذخیر کربن در پوشش گیاهی و خاک می گردد. توسعه پوشش گیاهی از اقدامات شاخص ترسیب کربن در بخش منابع طبیعی می باشد.
به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر ارتقاء تاب آوری عوامل انسانی و طبیعی مرتبط دارد؟ منظور از تاب آوری قابلیت حفظ کارکرد سیستم در مواجه با یک شوک و یا ننش ناشی از عوامل اقلیمی و یا انسانی می باشد.
بله افزایش درآمد از طریق تولید و فروش بذر، تولید و فروش نهال
بله: با عنایت به همکاری و مشارکت تعاونی ها و جوامع محلی درراستای اجرای عملیات حفاظت وقرق و نگهداری محدوده مورد نظر طی سنوات گذشته تا کنون شاهد پایداری و استقرار گونه ها و بذر دهی و افزایش پایه ها به صورت خود جوش بوده ایم .
محلی
کدام شهر و شهرها
سایر استانها(کدام استان و استانها)
خاور میانه (کدام کشور یا کشورها)
سایر کشورهای نقاط جهان(کدام کشور یا کش.رها)
از پیامدهای منفی میتوان به مهاجرت بهره برداران از روستا به شهر به دلیل بحرانی شدن و عدم تحمل شرایط سخت می باشد که با هماهنگی و اجرای کلاس های آموزشی و ترویجی در روستاهای مورد نظر در بهبودی شرایط اقتصادی بهره برداران اقدام شایسته بعمل آمد و تاثیر بسزایی در جلوگیری از تخلیه روستاها داشته است .
با عنایت به عدم تخصیص اعتبار مورد نیاز به منظور اجرای عملیات مدیریت پرورشی جنگلهای دست کاشت در راستای اجرای پروژه های مربوطه (احداث آتش بُر ، هرس شاخه های خشکیده ، حفاظت وقرق ) ، جمع آوری بذر اقدام به انعقاد تفاهم نامه مشارکتی با جوامع محلی گردیده است .
با توجه به گذشت سالیان متمادی و با استقرار گونه تاغ در محدوده مورد نظر درخصوص واکاری نهال های خشکیده ، توسط جوامع محلی اقدام به تولید سایر نهال های بیابانی از جمله اتریپلکس و قره داغ به عنوان استفاده از تنوع گیاهی در نهالستان منطقه بیابانی به صورت کشت گلدانی گردیده و در این خصوص چاه هایی به عمق 50 * 50 با استفاده از دستگاه متعه پشت تراکتوری با فواصل 7* 7 متر در سطحی معادل 70 هکتار توسط بهره بردار بومی و محلی عملیات واکاری ، آبیاری انجام شده است ضمنا در فصل مناسب نسبت به جمع آوری بذور گونه تاغ با مشارکت جوامع محلی و مدیریت شرکت های تعاونی اقدام گردیده است . از نظر فنی میتوان به موارد ذیل نیز اشاره نمود .
1- تثبیت خاک و کنترل فرسایش بادی
2- افزایش نفوذ پذیری خاک
3- جلوگیری از ریز گردها و پدیده گرد وغبار
4- کاهش میزان شوری خاک با توجه به وجود گونه آتریپلکس