اطلاعات پرسشنامه

احداث هوتک


تاریخ شروع:
1397/07/01
تاریخ پایان:
1398/01/01
استان:
سيستان وبلوچستان
شهرستان:
چابهار
شهر:
مركزئ

مختصات جغرافیایی UTM
شمال :
286240 , 2796243
جنوب:
286233 , 2796142
شرق:
286287 , 2796197
غرب:
286189 , 279619

توضیحات :
هوتک، گودال مصنوعی یا طبیعی نسبتا بزرگی است كه آب حاصل از بارندگی در آن هدایت و جمع آوری شده و در طول سال به مصارف كشاورزی و آشامیدنی می رسد. هوتک در منطقه دشتیاری، تلنگ و پلان شهرستان چابهار سامانه ای سنتی است كه برای مهار، كنترل و بهره برداری از سیلاب و به عنوان یكی از راه های متداول تامین آب است. گودال های حفر شده با اشكال هندسی دایره، مستطیل، مربع و به عمق بیش از پنج، 10، 20 و حتی بیشتر است كه در زمینی با بافت ریزدانه (رسی و سیلتی) احداث شده و اطراف آن دیواره خاكی با ارتفاع حدود یك تا دو متر ایجاد می شود. حجم مخزن هوتک معمولاً بین 10 تا 20 هزار مترمكعب بوده و تغذیه آن از طریق دروازه یا كانال آبرسان صرفا از سیلاب ها صورت می گیرد.


1- حق مالکیت معنوی
اگر تمام و یا بخشی از بهترین تجربیات/ دانش بومی توضیح داده شده در این قالب تحت پوشش حق مالکیت معنوی برای سازمان ، نهاد، فرد، گروه، تشکل رسمی و یا بومی و جوامع محلی می باشد، مشخص کنید:

 جوامع محلی

توضیحی در مورد سازمان ، نهاد، فرد، گروه، تشکل رسمی و یا بومی و جوامع محلی صاحب حق بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه دهید:

درسالهای دور روستائیان وعشایربا تشکیل گروه(حشر)اقدام به احداث گودال هایی بزرگ بانام محلی هوتک درمسیر آبراهه ها برای تامین آب مورد نیاز خود ودامهایشان می نمودند که با این عمل به طورناخواسته بخش زراعت ونیز گسترش پوشش گیاهی تحت تاثیر قرار می گرفت


2- طبقه بندی
بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را بر اساس نوع عرصه/ ارتباط با ماموریت های محوری سازمان جنگلها مراتع و آبخیزداری/ و تاثیرات آن در اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی طبقه بندی کنید ( می توانید چندین گزینه را انتخاب کنید)
کاربری غالب در منطقه مشخص شده
جنگل خیر
مرتع خیر
بیابان بلی
حفاظت از عرصه های منابع طبیعی خیر
آبخیزداری/ آبخوانداری بلی
توان افزایی جوامع محلی بلی
سایر ( عنوان درج گردد) :

..

کمک به اقدامات مدیریت منابع طبیعی
حفاظت و پیشگیری از تخریب :

جلوگیری از فرسایش آبی و بادی

احیاء :

باعث احیاء پوشش گیاهی و افزایش تنوع گونه ای می شود.

توسعه :
در توسعه جنگلکاری، افزایش سرانه فضای سبز و استقرار جنگل های منحصر به فرد نقش مهمی دارد.
بهره برداری :

بهره برداری رواناب- کنترل سیلاب- بهره برداری جهت تامین آب کشاورزی- آب دام

سازگاری با شرایط نامطلوب نظیر خشکسالی/ طغیان امراض و آفات/ کاهش تولید علوفه و... :

در زمان خشکسالی تامین کننده آب برای شرب دام و هم چنین فضای سبز اطراف می باشد.


ظرفیت سازی و ارتقاء آگاهی :
باعث ایجاد ظرفیت سازی و افزایش ارتقاء آگاهی میشود.
مشارکت، همکاری :

باعث توسعه مشارکت و همکاری بومیان و ادارات متولی میگردد.

کمک به اهداف توسعه پایدار منابع طبیعی
بهبود وضعیت اقتصادی :

باعث جذب گردشگر و گسترش گردشگری میشود و هم چنین تامین آب کشاورزی هم چنین منبعی برای تولید ماهیان آب شیرین و توسعه دامداری و دامپروری در روستاها میگردد.

بهبود سرمایه های اجتماعی نظیر ایجاد و ساماندهی تشکلها، آموزش، ارتقاء آگاهی و... :
آموزش بومیان توسط تشکل ngo و ادارات متولی جهت افزایش بهره برداری از هوتک ها و ارتقا سطح آگاهی آن ها

بهبود وضعیت اکوسیستم های منابع طبیعی :

باعث افزایش تنوع گونه های گیاهی و بومی در منطقه و در نتیجه سبب پایداری اکوسیستم میشود.

نوع اثرات بهترین تجربیات/ دانش بومی در محدوده استفاده از آن
اثرات تولیدی و یا بهره وری :

باعث توسعه دامپروری و کشاورزی میشود

اثرات اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی :

افزایش درآمد دامپروران و کشاورزان- جلوگیری از مهاجرت به شهر و جذب گردشگر

اثرات زیست محیطی :

احیا و توسعه پوشش گیاهی- کنترل رواناب های سطحی- کاهش گرد و غبار- کنترل فرسایش آبی و بادی


3- تشریح موقعیت و شرایط
عنوان بهترین تجربیات/ دانش بومی و سال شروع

هوتک(گودال مصنوعی) سال شروع 1397

موقعیت مکانی ( در صورت وجود نقشه ای ارائه دهید) باgps از اسامی رسمی و محلی برای تشریح این موفعیت استفاده نمایید

286298:x                                             317361:x

2796201:yروستای کچو       2789457:yروستای شم

راجع به وضعیت طبیعی محل به اختصار توضیح دهید
اقلیم :

گرم و خشک

خاک :

رس

توپوگرافی :

دشت

پوشش گیاهی :

علف شور

اسکنبیل

کهور

چش

شور

آتریپلکس

وضعیت منابع آب :

       متوسط بارندگی سالانه 110 میلی متر.


وضعیت غالب شرایط اقتصادی – اجتماعی مردم ساکن در محل و یا در مجاورت آن
سطح درآمد، منابع اصلی و فرعی درآمد، مالکیت اراضی و حق بهره برداری رسمی و عرفی از منابع طبیعی شامل زمین/ آب/ تولیدات مرتع جنگل/ کیاهان دارویی و... :

  • سطح درآمد :پایین


منابع اصلی و فرعی درآمد :دامداری وکشاورزی


مالکیت اراضی و حق بهره برداری رسمی و عرفی از منابع طبیعی شامل زمین/ آب/ تولیدات مرتع جنگل/ کیاهان دارویی و... :عرفی



بر پایه چه معیار و شاخصهایی بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را اثرگذار در مدیریت پایدار منابع طبیعی و آبخیزداری می دانید

احیا وتوسعه پوشش گیاهی،کنترل سیلاب،کاهش گردوغباروکنترل فرسایش آبی وبادی



4- تشریح مشکلات ( علل مستقیم و غیر مستقیم) و اهداف بهترین تجربیات/ دانش بومی
تشریح مشکلات و چالشهای منطقه در رابطه با مدیریت منابع طبیعی و آبخیزداری

خشکسالی و اقلیم خشک و شکننده-فرسایش خندقی شدید خاک (گرگروک)-قرارگرفتن در خروجی حوزه ابریز خلیج فارس و دریای عمان و هدررفت اب های سطحی پس از بارندگی های منطقه- مراتع فقیر با چرا بیش از ظرفیت توسط دام های سنگین-وجود کانون های بحرانی و اراضی بیابانی با روند توسعه ای

چالشهایی که توسط بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده حل می شود را توضیح دهید

عدم دسترسی به منابع آب سطحی و یا زیر زمینی در منطقه و بهره برداری از آب های سطحی حاصل از بارندگی توسط احداث هوتک و دگار در منطقه


اهداف اجرایی بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را مشخص کنید

کنترل سیلاب- بهره برداری رواناب


5- فعالیت ها
روشهای معمول در رابطه با اهداف و فعالیتهای بهترین تجربیات/ دانش بومی را تشریح کنید

احداث هوتک هایی با ابعاد 50*50 متر و با عمق حداقل 3 متر با تعدد احداث هوتک ها به جای افزایش حجم- نزدیکی به مراکز جمعیتی


توضیح مختصر در خصوص تکنیک و روشهای اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه دهید

1- مکان نمایی در مجاورت آبراهه رتبه 1، 2 و نهایتاً 3

2- شیب حداکثر کمتر از 4%

3- ایجاد کانال انحرافی بدون شیب از آبراهه به هوتک

4- عمق حداکثر سه متری با پیش ببنی رسوب گیری و 2 متر کارایی مفید در عمق سازه

5- انتقال حجم خاکبرداری به پایاب و ایجاد بند با هدف جلوگیری از تداوم جریان و ایجاد فرسایش خندقی

6- تهیه سرریز با در نظر گرفتن حداقل تلاطم جریان

7- کاشت گونه های درختی در اطراف با هدف توسعه پوشش و هم چنین کاهش تبخیر

8- ایجاد حوضچه برداشت آب

توضیح مختصری راجع به فعالیت های اصلی با توجه به اهداف اجرایی ارائه دهید. فعالیتهای هر هدف اجرایی مشخص شده در بند فوق را بیان نمائید.

1- بررسی نقشه هیدروگرافی منطقه

2- تعیین پارسل های واجد رواناب با ریسک پذیری پایین

3- بررسی اجمالی خاک منطقه

4- برآورد حجم آب قابل استحصال

5- طراحی سازه های منتخب با حجم رواناب کامل قابل استحصال

6- طراحی اجرای سازه های خاکی

7- قلمه کاری حاشیه سازه

8- احاله مراقبت و نگهداری و بهره برداری از آن به جوامع محلی

نقاط اشتراک و تفاوت بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده و مزایای آن را در مقایسه به با روش های معمول مرتبط بیان کنید

با توجه به وجود هشت پروژه مدیریت رواناب به صورت استانداردهای جهانی این پروژه در مقیاس لوکال تهیه شده و شرایط خاص خاک، حجم بالای فرسایش بادی منطقه، فرسایش انحصاری منطقه (گالی ها) رژیم بارندگی محدودیت و پراکنش بارندگی، وجود مانسون و هم چنین هزینه بری سایر پروژه ها در مقایسه با این پروژه سبب شده است تا کارایی و راندمان احداث هوتک در مقایسه با سایر پروژه ها توجیه داشته باشد.
آیا اقدامی در ارتباط با الگو سازی و بهره برداری از بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده در طرح های اجرایی مرتبط صورت گرفته است؟ در صورتی که جواب مثبت است تشریح نمائید.

بله.

1- در پروژه های توسعه پوشش گیاهی از جمله نهالکاری ها، تامین آب شرب دام این پروژه اجرایی شده است.

2- اجرای سازه های پایلوت

3- اقدامات ترویجی و جلب مشارکت های مردمی

4- استفاده از تجربه پروژه در تعریف پروژه های جنگلکاری در قالب مدیریت هرزآب


6- سازمان ها / نقش آفرینان درگیر ( همکاری، مشارکت و نقش دست اندرکاران)
نام و مشخصات تشکلها، سازمانهای مردم نهاد، تعاونیها، انجمن ها و سایر بخشهای غیر دولتی مشارکت کننده در این تجربه موفق را بیان کنید
2 مورد :

1- بهره برداران طرح های مرتعداری

2- عرصه نشینان محدوده های بیابانی


در صورتیکه این تجربه موفق با مشارکت دستگاه های اجرایی دولتی / دیگر انجام شده نام دستگاه های مذکور را ذکر نمایید
2 مورد :

مشارکت سایر دستگاه ها در تسهیل و بودجه ریزی شامل سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان و فرمانداری های شهرستان های چابهار و کنارک می باشد.

نقش دست اندرکارانی را که نام بردید ( دولتی و غیر دولتی) در برنامه ریزی، و اجرا و پایش و ارزیابی بهترین تجربیات/ دانش بومی ذکر کنید

1- اداره کل منابع طبیعی و ابخیزداری استان: برنامه ریزی، اجرا و نظارت

2- فرمانداری ها و بخشداری ها: تسهیل در جلب مشارکت مردمی و تصویب اعتبارات مربوطه در کمیته برنامه ریزی

3- سازمان مدیریت و برنامه ریزی: تامین منابع اعتباری

4- جوامع محلی: همکاری در تخصیص اراضی که به صورت عرفی و یا در قالب ممیزی مراتع حق انتفاع را داشته باشد.


7- اثر بخشی
در مورد اثرات کاربرد بهترین تجربیات/ دانش بومی در منطقه اجرای آن توضیح دهید (دو اثر اولویت دار در زمینه های عنوان شده ذکر شود

اثرات اقتصادی – اجتماعی ( از جمله فرهنگی)

2 مورد :

1-توسعه دامداری ودامپروری وکشاورزی

2-  جلوگیری ازمهاجرت به شهر

بهبود وضعیت منابع طبیعی و آبخیزداری

2 مورد :

1-احیا وتوسعه پوشش گیاهی

2-  کنترل روانابهای سطحی

در مورد دو اثر خارج از محدوده اعمال بهترین تجربیات/ دانش بومی توضیح دهید ( اثرات آن در مناطق اطراف مشاهده می شود)
2 مورد :

کنترل فرسایش بادی و آبی

کنترل گرد و غبار

تاثیر بر تخریب سرزمین، تنوع زیستی و تغییر اقلیم

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر کاهش تخریب سرزمین دارد؟ تخریب سرزمین به عوامل انسانی و یا طبیعی اطلاع می شود که در دراز مدت موجب کاهش قابلیت تولید خاک می گردند

بله/خیر بلی

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر حفظ تنوع زیستی دارد؟

بله/خیر بلی

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر تعدیل و یا سازگاری با اثرات تغییر اقلیم دارد؟ منظور از تغییر اقلیم در این سند کلیه اقداماتی است که موجب کاهش انتشار کربن اتمسفری و یا افزایش ترسیب یا ذخیر کربن در پوشش گیاهی و خاک می گردد. توسعه پوشش گیاهی از اقدامات شاخص ترسیب کربن در بخش منابع طبیعی می باشد.

بله/خیر بلی

به اعتقاد شما آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی که پیشنهاد نموده اید اثر مثبتی بر ارتقاء تاب آوری عوامل انسانی و طبیعی مرتبط دارد؟ منظور از تاب آوری قابلیت حفظ کارکرد سیستم در مواجه با یک شوک و یا ننش ناشی از عوامل اقلیمی و یا انسانی می باشد.

بله/خیر بلی
آیا توجیه اقتصادی و تحلیل هزینه – فایده برای اثرات بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده انجام شده است؟ در صورتی که جواب مثبت است توضیح دهید

بله-هزینه بسیارپایین به عنوان مثال حجم آبی که دریک هوتک جمع می شودبطور متوسط20000مترمکعب است که هزینههرمترمکعب عملیات خاکی 150000ریال باشد مبلغ کل جهت ساخت چنین هوتکی برابر3000000000ریال خواهد بقود که درمقایسه باحجم سایر سازه های ذخیره آب هزینه کمتری دارد

آیا اثر بخشی این تجربه موفق و یا دانش بومی را پایدار می دانید درصورتی که جواب بلی است دلایل خود را بیان کنید

بله-اطمینان از عدم تخریب-تامین منبع آب مطمئن برای دامداری-توسعه واحیا پوشش گیاهی


8- قابلیت تکرار و تعمیم
آیا بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده به سایر مناطق بسط داده / معرفی شده است؟ اگر بلی به کجا

بلی- در سطح کل اراضی دشتی محدوده شهرستان های کنارک، چابهار و دشتیاری


آیا دستگاه های دولتی اقدامات حمایتی/ تشویقی . ترویجی جهت تعمیم بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده را انجام داده اند اگر جواب بلی است نوع اقدامات را تشریح نمائید

بلی- اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اقدام به احداث هوتک در سطح شهرستان نموده است

به اعتقاد شما بهترین تجربیات/ دانش بومی ارائه شده امکان تعمیم با درصدی از سازگاری به منطقه دیگر دارد؟ اگر بلی در چه سطحی؟

محلی

محلی بلی

کدام شهر و شهرها

استانی بلی

سایر استانها(کدام استان و استانها)

ملی بلی

خاور میانه (کدام کشور یا کشورها)

منطقه ای خیر

سایر کشورهای نقاط جهان(کدام کشور یا کش.رها)

بین المللی خیر

9- درس آموخته ها
مربوط به منابع انسانی

همفکری با جوامع محلی و مشارکت در فاز برنامه ریزی و مکان نمایی بیشتر جهت جلب مشارکت و همراهی جوامع محلی را داشته نزدیکی سازه ها به مناطق روستایی و مشاع بودن.
مربوط به جنبه های مالی

اجرای پروژه به صورت سازه های کوچک و متعدد هزینه بری کمتر و راندمان بالاتری به سازه های بزرگتر دارد.
مربوط به جنبه های فنی

اجرا در اراضی با شیب بالا سبب راندمان کمتر بوده

اجرا در حاشیه رودخانه های اصلی و استحصال آب از آن ها سبب رسوب گیری و خارج از انتفاع میگردد.

عمق دهی بیشتر از 3 متر سبب خطر پذیری سازه به دلیل غرق شدن کودکان و هم چنین شرایط ماندابی میگردد.