سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

اداره منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام

اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان مهران

افراد بومی منطقه- زنان سرپرست خانوار- خیرین و شرکت های پیمانکاری بومی

سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در تخصیص منابع مالی و بازدید کارشناسان عالی سازمان در نهالستان مهران نقش داشته اند. اداره منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام در انتخاب، جانمایی، انتخاب گونه و نظارت مراحل تولید نهال نقش داشته است. اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان مهران بعنوان مجری تولید نهال نقش دارد. افراد بومی منطقه- زنان سرپرست خانوار- خیرین و شرکت های پیمانکاری بومی در مراحل تولید، توزیع، تامین نهاده ها و کاشت نهال نقش داشته اند.

ترسیب کربن و تقویت وضعیت تنوع زیستی

نهال­های تولید شده پس از انتقال به عرصه ­ها در حفاظت عرصه ­های تخریب شده از جنبه ­های آب و خاک و نیز جلوگیری از تخریب عرصه ­ها دارد.

تولید نهال دراین نهالستان منجر به احیا جنگل های منطقه و سایر بخش های استان (مناطق در بخش های گرمسیری) و جلوگیری از تخریب موثر بوده است

طی پنج سال گذشته نزدیک به 43000 هکتار در سطح استان ایلام جنگلکاری انجام شده که بخش اعظم نهال­ های کاشته شده از نهالستان مهران جهت توسعه اراضی استفاده شده.

با توجه به اینکه اکثر تولیدات نهالستان مهران قابلیت تولید محصولات فرعی جنگلی را دارند، امکان بهره برداری برای افراد بومی منطقه از جنگلکاری ­های حاصله فراهم شده است.

انتخاب گونه­ های بومی و استفاده از بذور شناسنامه دار تا حد زیادی منجر به افزایش موفقیت و سازگاری نهال­ های تولیدی نهالستان شده است.

تهیه فیلم های آموزشی- ترویجی از مراحل تولید نهال و گیاهان دارویی، فراهم کردن امکان بازدید برای دانشجویان و علاقه مندان، تهیه بروشورها و تراکت های موضوعی از جمله فعالیت های اداره منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام جهت ارتقاء آگاهی تولید نهال بشمار می­رود. توزیع نهال سالم، شاداب و رایگان به تعداد زیاد در فصول مشخص بین مردم، دستگاه های اجرایی و خیرین عرصه منابع طبیعی، ظرفیت احیاء عرصه­ های منابع طبیعی را افزایش یافته است.

استفاده از توان زنان سرپرست خانوار در مراحل مختلف تولید نهال و تعامل با دستگاه ­های اجرایی دیگر نظیر شهرداری در تامین نهاده ­های مورد نیاز نهالستان از جمله موارد هم ­افزایی در تولید نهال بشمار می­رود.

ایجاد شغل بطور متوسط برای 50 تا 150 نفر (بسته به مرحله تولید) منجر به کسب درآمد از جانب نهالستان برای افراد بومی و ساکنین شهرک اسلامیه که در همسایگی نهالستان قرار دارد شده است.

توزیع نهال شاداب و رایگان بین گروه ­ها و NGO های حامی منابع طبیعی، منجر به هم افزایی بیشتر بین گروه­ های مختلف شده. همچنین افراد علاقه ­مند بشکل فزاینده ای به این گروه­ ها اضافه شده ­اند. از کلیپ ­های آموزش تولید و کاشت نهال تهیه شده در اداره منابع طبیعی استان ایلام جهت افزایش آگاهی علاقه مندان و گروه های مختلف استفاده شده است.

طی دهه گذشته نزدیک به 70 هزار هکتار جنگلکاری با استفاده از نهال­ های تولید شده در نهالستان­ های استان انجام گرفته است. افزوده شدن جنگل به عرصه ­های استان منجر به بهبود وضعیت اکوسیستم ­ها و فعال شدن خدماتی نظیر کاهش نفوذ گردوغبار، ترسیب کربن، تنوع زیستی و حفظ آب و خاک شده است.

1. تولید سالیانه چهار میلیون اصله از انواع نهال با مصارف جنگلی، فضای سبز شهری و دارویی

2. حفاظت از عرصه­ های منابع طبیعی

3. تقویت وضعیت اکوسیستم، تنوع زیستی و خدمات متنوع اکوسیستمی

از جمله موارد مهم قابل اشاره در بحث تولید و بهره ­وری نهالستان بشمار می­ رود

ایجاد اشتغال برای افراد بومی شهرک اسلامیه که در مجاورت نهالستان قرار دارد، کاهش هزینه های جنگلکاری با استفاده از محصولات نهالستان از جمله اثرات اقتصادی طرح بشمار می­رود. از جمله اثرات اجتماعی –فرهنگی می­توان به ایجاد انگیزه برای افراد علاقه مند جهت همکاری در درختکاری سطح استان (با توجه به دسترسی مردم به نهال شاداب و رایگان) اشاره کرد.  

تولید گونه های بومی و کمک به حفظ ذخایر ژنتیکی، ایجاد پوشش گیاهی و حفظ منابع آب و خاک، ترسیب کربن، کمک به حفظ و تقویت تنوع زیستی از جمله مهمترین اثرات زیست محیطی تولید نهال در نهالستان مهران بشمار می ­رود.

نهالستان گرمسیری مادرتخصصی شهرستان مهران- استان ایلام

اقلیم گرمسیری

ارتفاع از سطح دریا 193 متر و شیب کمتر از 5 درصد است

پوشش گیاهی مناطق اطراف نهالستان عمدتا بصورت پراکنده از گونه های کنار، آکاسیا و اکالیپتوس دیده می شود

منبع تامین آب نهالستان از چاه با دبی 5/15 لیتر بر ثانیه و مخزن ذخیره آب 300 مترمکعب است. EC آب چاه 910 زیمنس اندازه گیری شده است. 

متوسط بارندگی منطقه 254 میلیمتر  درسال است

وضعیت غالب اقتصادی- اجتماعی مردم  ساکن شهرک اسلامیه (مجاورت نهالستان)، ضعیف تا متوسط و اکثرا زیر خط فقر است. بطور متوسط درآمد ساکنان زیر 5 میلیون تومان در ماه است.

6. خشکسالی­ ها و کاهش میانگین بارندگی سالیانه 

6. تولید گونه های مقاوم و سازگار با شرایط اقلیمی استان

7. کاهش هزینه های تولید نهال با استفاده از تکنیک های خاص

روش های معمول شامل جمع آوری بذر از مناطق جنگلی در فصول بذرگیری، کاشت در عرصه­ ها در عرصه­ها بصورت کرتی و گلدانی است

1) خالی گذاشتن 10 تا 12 سانتی­متر از حاشیه یکطرف شاسی­ها منجر به ایجاد زهکشی مناسب و عدم راکد ماندن آب در داخل شاسی­ها شده، بعلاوه از آسیب­های ریشه­ای و بروز بیماری­های قارچی جلوگیری می­نماید

 2) نهال­های تنک شده را می­توان در گلدان­های خالی مجددا کاشت که این مورد منجر به کاهش هزینه­های تولید نهال و به نوعی جلو افتادن زمانی در تولید نهال می­شود

 3) احداث باغ بذر در نهالستان با استانداردهای لازمه، منجر به تامین بذور با کیفیت و شناسنامه دار شده، بعلاوه در کاهش هزینه­های تامین بذر تا 50 درصد موثر است

 4) استفاده از پوشال کولر در قسمت سطحی گلدان­های برخی گونه­های نظیر اکالیپتوس که در فصل تابستان و گرما کاشته می­شوند، منجر به جلوگیری از تابش مستقیم خورشید و حفظ بهتر رطوبت خاک گلدان­ها، جلوگیری از شسته شدن بذور ریز حین آبیاری و ایجاد فضای خنکتر برای نونهال­ ها می­شود

 6) ایجاد گلخانه موقت در اسفندماه بمنظور تولید گیاهان دارویی با استفاده از بستر کاشت کوکوپیت (مزیت کوکوپیت نسبت به موارد دیگر نظیر پیتماس قابلیت حفظ رطوبت طولانی­تر آن است) در سینی نشاء و سپس انتقال به عرصه باز، موفقیت تولید گیاهان دارویی با هزینه کمتر را بالا برده است

 7) تغییر سایز گلدان­ ها از 20*15 (حجم 3532 سانتیمتر مکعب) به 30*10 (2355 سانتیمتر مکعب) منجر به بالا بردن ظرفیت تولید در شاسی­ ها، فضادهی بیشتر به بذور جهت ریشه­دهی، جلوگیری از خروج ریشه نهال ها از گلدان و کاهش هزینه­های تولید نهال (خاک و کود کمتر برای تولید هر اصله نهال) شده است

احداث نهالستان با هدف تولید و تامین نهالهای بومی و سازگار با شرایط اقلیمی منطقه و استان با استفاده از بودجه دولتی و بکارگیری تکنیک های نوین جهت کاهش مصرف خاک و کود، پوشش دهی و حفاظت از نونهال ها در فصول گرم با پوشال کولر و نیز توان نیروهای بومی و آموزش دیده در مراحل مختلف تولید است.

نقاط اشتراک شامل:

1. استفاده از گلدان پلاستیکی و عرصه­ های کرت برای کاشت نهال

2. جمع آوری بذر از گونه های بومی منطقه

3. استفاده از نیروهای بومی جهت جمع آوری و تولید نهال

نقاط تفاوت شامل:

1. احداث باغ بذر برای جمع آوری بذر

2. ایجاد گلخانه موقت برای تولید گیاهان دارویی

3. استفاده از پوشال کولر جهت تولید نهال گونه های حساس

4. ایجاد محیط زهکش در شاسی ها

5. استفاده و بازکاشت نهال های تنک شده جهت کاهش هزینه ها

6. تغییر سایز گلدان ها جهت افزایش میزان تولید و کاهش هزینه های تولید

1. تولید فیلم های آموزشی از مراحل تولید نهال و ارائه برای علاقه مندان

2. تولید بروشور و تراکت و توزیع بین علاقه مندان در مناسبت های مختلف نظیر هفته های منابع طبیعی

3. فراهم کردن امکان بازدید از نهالستان برای دانشجویان، علاقه مندان و مجریان بهره برداران

1. افراد بومی منطقه- زنان سرپرست خانوار

2. خیرین و مجریان بهره برداران عرصه ­های منابع طبیعی

3. شرکت های پیمانکاری بومی حاضر در منطقه

1. سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

2. سازمان مدیریت و برنامه ­ریزی استان ایلام

3. اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام و اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان مهران

1. افراد بومی (زنان سرپرست خانوار) نیروی کارگری در مراحل مختلف تولید، حفظ و انتقال نهال نقش داشته­ اند

2. خیرین، مجریان و بهره برداران در جمع ­آوری بذور مناسب، توزیع و کاشت نهال بین علاقه ­مندان در برخی مناطق جنگلی استان

3. شرکت ­های پیمانکاری بومی در تامین برخی نهاده ­های اولیه نهالستان نظیر خاک و کود همکاری داشته ­اند

4. سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در تامین اعتبار احداث نهالستان نقش داشته است

5. سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان ایلام در تخصیص اعتبارات لازم برای نهالستان نقش داشته است

6. اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام در نظارت، جانمایی، برنامه ریزی تولید نهال و اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان ایوان در عملیاتی نمودن مراحل تولید نهال، آموزش علاقه مندان نقش داشته ­اند.

اثرات اقتصادی – اجتماعی ( از جمله فرهنگی)

1. اشتغالزایی و کسب درآمد برای افراد بومی بویژه زنان سرپرست خانوار

2. آشنایی افراد بومی با گونه های بومی- اقتصادی- دارویی و مراحل تولیدشان

3. ایجاد علاقه مندی بین افراد منطقه برای کاشت نهال با توجه به در دسترس بودن نهال سالم و رایگان

4. تولید و پخش گیاهان دارویی- اقتصادی بین مردم بومی و درآمدزایی برای آنها

تولید سالیانه چهار میلیون اصله نهال از انواع مختلف با هدف بهره برداری چند منظوره زیست محیطی- اقتصادی منجر به تقویت وضعیت اکوسیستم، حفظ آب و خاک، ترسیب کربن، درآمدزایی برای مردم بومی و کاهش دست­ اندازی به عرصه ­ها، کمک به افزایش غنا و یکنواختی برخی گونه های بومی حساس از موارد مهم قابل اشاره جهت حفظ و بهبود عرصه های منابع طبیعی بشمار می­ رود.

1. انتقال نهال های تولید شده به استان های مجاور جهت تکمیل پروژه های جنگلکاری

2. برگزاری کلاس های آموزشی برای کارشناسان ادارات استان­ های مجاور پیرامون مراحل مختلف تولید نهال

بمنظور افزایش راندمان اقتصادی تولید نهال اقدامات متعددی نظیر 1) استفاده از نیروهای بومی و ارزان، 2) آموزش نیروهای نهالستان، 3) تعامل با شهرداری جهت تامین نهاده­ها، 4) ایجاد محیط زهکش در شاسی ها جهت کاهش آسیب های ریشه ای نهال، 5) بازکاشت نهال های تنک شده گلدان ­ها، 6) احداث باغ بذر جهت تامین بذور نهالستان، 7) تغییر سایز گلدان­ ها جهت بالابردن ظرفیت تولید در شاسی ­ها، 8) استفاده از پوشال کولر جهت حفاظت از گونه ­های حساس در فصول گرم انجام شده و مجموع عوامل اشاره شده منجر به کاهش تا 50 درصدی هزینه تولید نهال به 17860ریال (با در نظر گرفتن تورم) شده است.

1) تولید سالیانه نزدیک به 4 میلیون اصله نهال در سال

2) جنگلکاری در عرصه ­های تخریب شده و کمک به حفظ آب و خاک

3) اشتغالزایی برای افراد بومی منطقه

4) انتخاب گونه ­های بومی و سازگار جهت تولید نهال

بله – با گذشت چندين سال از شروع به كار آن به صورت يك مركز توليد نهال گرمسيري و قطب توليد نهال در كشور كاملاً مشخص و مشهود است. به گونه ایکه تجربیات و روش های تولید و اداره این نهالستان برای سایر نهالستان های سطح استان بسیار مورد توجه و استفاده قرار می گیرد.

1. همکاری در تهیه بروشورهای آموزشی برای علاقه­ مندان، دانشجویان، مجریان و بهره برداران

2. تهیه کلیپ ­های آموزشی از مراحل مختلف تولید نهال برای علاقه­ مندان، دانشجویان، مجریان و بهره برداران

1) استفاده از زنان بومی منطقه در تمامی مراحل تولید تا بارگیری علاوه بر انجام امور با دقت بیشتر و کیفیت بالاتر، هزینه ­های تولید را به میزان زیادی کاهش داده است، 2) آموزش نیروهای بومی قبل از شروع مراحل کار و حفظ نیروهای ورزیده و با تجربه، نقش بسیار موثری در افزایش کیفیت کار و کاهش هزینه­ های تولیدی دارد 3) تامین نهاده های تولیدی نظیر خاک و کود از طریق تعامل با شهرداری و متقابلا تامین نهال برای شهرداری نقش مهمی در کاهش هزینه­ های تولید نهال دارد.

1) احداث باغ بذر در نهالستان با استانداردهای لازمه، منجر به تامین بذور با کیفیت و شناسنامه دار شده، بعلاوه در کاهش هزینه ­های تامین بذر تا 50 درصد موثر است

2) تغییر سایز گلدان ­ها از 20*15 (حجم 3532 سانتیمتر مکعب) به 30*10 (2355 سانتیمتر مکعب) منجر به بالا بردن ظرفیت تولید در شاسی­ ها، فضادهی بیشتر به بذور جهت ریشه­ دهی، جلوگیری از خروج ریشه نهال ها از گلدان و کاهش هزینه ­های تولید نهال (خاک و کود کمتر برای تولید هر اصله نهال) شده است.

1) خالی گذاشتن 10 تا 12 سانتی­متر از حاشیه یکطرف شاسی­ ها منجر به ایجاد زهکشی مناسب و عدم راکد ماندن آب در داخل شاسی ­ها شده، بعلاوه از آسیب ­های ریشه­ ای و بروز بیماری­ های قارچی جلوگیری می ­نماید

 2) نهال­ های تنک شده را می­توان در گلدان ­های خالی مجددا کاشت که این مورد منجر به کاهش هزینه ­های تولید نهال و به نوعی جلو افتادن زمانی در تولید نهال می­شود

 3) استفاده از پوشال کولر در قسمت سطحی گلدان ­های برخی گونه ­های نظیر اکالیپتوس که در فصل تابستان و گرما کاشته می ­شوند، منجر به جلوگیری از تابش مستقیم خورشید و حفظ بهتر رطوبت خاک گلدان­ ها، جلوگیری از شسته شدن بذور ریز حین آبیاری و ایجاد فضای خنکتر برای نونهال­ ها می ­شود

4) ایجاد گلخانه موقت در اسفندماه بمنظور تولید گیاهان دارویی با استفاده از بستر کاشت کوکوپیت (مزیت کوکوپیت نسبت به موارد دیگر نظیر پیتماس قابلیت حفظ رطوبت طولانی­تر آن است) در سینی نشاء و سپس انتقال به عرصه باز، موفقیت تولید گیاهان دارویی با هزینه کمتر را بالا برده است